Fréttablaðið - 31.12.2019, Blaðsíða 23

www.husgagnahollin.is
Sími: 558 1100
Um leið og við óskum
viðskiptavinum okkar
og landsmönnum öllum
GLEÐILEGS NÝS ÁRS
OG ÞÖKKUM VIÐSKIPTIN
Á ÁRINU SEM ER AÐ LÍÐA
bendum við á að verslanir
okkar eru lokaðar á
gamlársdag og nýársdag.
Gleðilegt
nytt ár
Við opnum aftur 2. janúar
og þá heldur okkar árlega
RISA-ÚTSALA
áfram.
Í nýlegri PISA-könnun kom fram að við lok grunnskóla geta 34% stráka á Íslandi ekki lesið sér
til gagns og 19% stúlkna. Ýmislegt
hefur verið nefnt til úrbóta, t.d. að
fjölga kennslustundum í íslensku
í skólum. Samtök atvinnulífsins
telja að árangur batni ef grunn-
skólinn er styttur um 1 ár.
Flest íslensk börn eru komin á
leikskóla fyrir 2 ára aldur og dvelja
þar megnið af vökutíma sínum til
6 ára aldurs. Þetta aldursskeið er
mikilvægt varðandi máltöku og
allir starfsmenn leikskóla sem eru
í samskiptum við börnin eru því
móðurmálskennarar. Stjórnvöld og
foreldrar virðast þó ekki átta sig á
mikilvægi þessa starfs því að veru-
legur hluti þessa fólks getur ekki
talist hæfur til að kenna íslensku.
Börnin eiga betra skilið en þeirra
þarfir eru ekki í forgangi.
Foreldrar geta margir gert miklu
betur í að kenna börnum sínum
íslensku. Sumir lesa fyrir börnin
sín á hverjum degi en aðrir sjaldan
eða aldrei. Lesturinn þroskar les-
skilning, eykur orðaforða og auðg-
ar ímyndunaraf l. Sumir halda að
skólinn geti séð um þetta frá a til
ö, en það er mikill misskilningur og
mörg börn þurfa mun meiri hjálp
foreldra. Slík hjálp skilar börnum
mikilvægum verðmætum og börn
sem njóta fá verulegt forskot á þá
sem ekki njóta.
Mörg ung börn verja alltof
miklum tíma í snjalltækjum, sem
ekki nota íslensku. Þau læra ekki
íslensku á meðan.
Í dag er skólakerfið þannig að
enga hindrun þarf að yfirstíga til
að komast inn í framhaldsskóla.
Þriðjungur stráka og fimmtungur
stelpna fer þangað illa læs, með lít-
inn orðaforða og með lélega hæfni
til að tjá sig í rituðu máli. Í sumum
skólum er hlutfall torlæsra mun
hærra. Það er undarlegt hlutverk
sem framhaldsskólakennarar eru
settir í þegar þetta er haft í huga.
Það hlýtur að vera snúið að kenna
slíkum nemendum t.d. efnafræði
eða líffræði þar sem aðalverkfærið
er íslensk tunga, töluð eða rituð.
Yfirvöld menntamála virðast ekki
skilja að forsendur framhalds-
skólanáms eru ekki fyrir hendi
fyrir ólæsa.
Hlín Bolladóttir, þrautreyndur
grunnskólakennari, telur lestrar-
vanda barna stafa af vandamálum
sem ekki verða til í skólunum held-
ur m.a. vegna foreldra sem eru svo
uppteknir að þeir sinna ekki börn-
um sínum nægilega. Í framhalds-
skólum birtist þetta sem agaleysi
alltof margra. Í framhaldsskóla þar
sem ég þekki til mæta margir nem-
endur yfir 90%. Samt er meðalmæt-
ing í bóklegar greinar aðeins 70%.
Það þýðir að margir mæta miklu
verr en 70%. Sumir teljast mættir
í tíma en eru andlega fjarverandi.
Yfirvöld menntamála virðast svo
skyni skroppin að telja að búast
megi við góðum námsárangri við
þessar aðstæður.
Þrátt fyrir vitneskju um slaka
stöðu margra nema sem hefja nám
í framhaldsskóla og ýmiss konar
agaleysi eru skólastjórnendur
og kennarar undir þrýstingi að
útskrifa sem f lesta með stúdents-
próf með sem minnstum tilkostn-
aði. Ýmsar vafasamar aðferðir
f innast til að ná slíku og er þá
jafnvel eðlilegum námskröfum
fórnað. Opnar námsbrautir gefa
nemum tækifæri til að velja krefj-
andi námsáfanga sem skila góðu
stúdentsprófi. En sumar opnar
brautir eru svo galopnar að þær
gefa möguleika á innihaldsrýru
stúdentspróf i. Sumir kennarar
hafa búið við fyrirmæli um að allir
nemendur eigi að ná öllum náms-
áföngum! Annars staðar monta
menn sig af góðum „námsárangri“
og litlu brottfalli þar sem námsmat
er þannig að nemendur þurfa aldrei
að standast próf heldur geta híft sig
upp á verkefnum sem enginn veit
hver vann. Hve langt er hægt að
ganga í fáránleikanum og blekk-
ingunum? Er ekki kominn tími til
að yfirvöld menntamála fari að
rumska?
PISA og framhaldsskólinn
Nú í nóvemberlok fréttist að 14 manns hefði verið sagt upp hjá Hafró en þó
látið svo heita að fjórir hafi farið
sjálf viljugir. Það síðastnefnda
er yfirbreiðsla og „hagræðing á
sannleikanum“. Enginn þessara
14 starfsmanna hafði ástæðu né
áform um að yfirgefa stofnunina.
Aðeins mannauðsstjóri (áður fjár-
málastjóri um árabil) sagði upp
að eigin frumkvæði vegna þess
að hann gat ekki kyngt áformum
um fjöldauppsagnir og hvernig að
þeim var staðið.
Stofnunin hlýtur að vera veru-
lega löskuð eftir að svo hátt var
reitt til höggs þar sem 300 starfsár-
um í reynslu og þekkingu (nær 10%
starfsmanna í landi) var varpað
fyrir borð og við það bætist að and-
rúmsloft og starfsandi eftirsitjandi
starfsmanna eru nú sögð við frost-
mark. Þessar fjöldauppsagnir eru
og taldar af lagafróðum mönnum í
nokkrum tilfellum algerlega ólög-
legar og í öðrum tilfellum ósiðlegar
í hæsta máta. En allt þetta gæti þó
verið hjóm eitt miðað við það tjón
á rannsóknarstarfsemi sem „ráða-
menn“ gætu hafa valdið með þess-
um forkastanlegu vinnubrögðum.
En hvað er hér að gerast og
hvernig stendur á slíkri „slátrun“ á
starfsfólki sem hlýtur að vera dýr-
mætasti hluti hverrar stofnunar
eins og Hafró? Slíkar fjöldaupp-
sagnir hafa aldrei fyrr sést hjá
þessari stofnun sem ætlað er að
varðveita f jöregg þjóðarinnar,
hafið í kringum landið, og nýverið
reyndar bæði haf og vötn. Jafnvel í
Hruninu var ekki snert við starfs-
mönnum. Því skýtur þetta skökku
við þegar efnahagsástand er sagt
nokkuð gott og fer þvert gegn
öllum markmiðum ríkisstjórnar-
innar um auknar rannsóknir, ekki
síst á umhverfi, á tímum súrnunar
sjávar og loftslagsbreytinga. Hvaða
pólitík er hér í gangi og hvaða nafn
skal gefa slíkri tík?
En lítum á skýringar manns úr
innsta hring, mannauðsstjórans.
Hann segir að yfirmenn Hafró hafi
um tíma í sumar og haust togast á
við Sjávarútvegsráðuneytið um
hvernig mæta skyldi fjárhagsvand-
ræðunum. Yfirmenn Hafró vildu að
venju helst ræða um niðurskurð
verkefna, og /eða úthaldstíma
rannsóknarskipa. Undir haust var
mannauðsstjóranum kúplað út úr
þessu „samningaþófi“ og undarleg
boð komu frá ráðherra til yfir-
stjórnar um að nefna aldrei fyrir-
hugaðan niðurskurð í fjölmiðlum
og alls ekki niðurskurð á verk-
efnum. Eftir það segir mannauðs-
stjóri að forstjóri og fjármálastjóri
stofnunarinnar hafi ekki horft á
neitt annað en niðurskurð á fólki.
Þegar upp er staðið virðist
sparnaðurinn hafa snúist um 90
milljónir. Velta stofnunarinnar á
árinu 2019 mun vera um 4 millj-
arðar þannig að verið er að tala um
upphæð sem er ca. 2,3% af heildar-
veltu. Nær árlega hefur stofnunin
staðið frammi fyrir álíka eða stærri
„meintum“ f járhagsvanda. Mál
hafa þó ætíð leyst farsællega á ein-
hvern hátt.
Það furðulega í þessu máli er
einnig sú staðreynd að nefndur
mannauðsstjóri telur að á næsta ári
spari stofnunin sér aðeins 20 millj-
ónir með þessum fjöldauppsögn-
um því hún er hvergi nærri laus við
allt þetta fólk á augabragði hvað
varðar launa- og orlofsgreiðslur.
Að öllu þessu sögðu hlýtur að
liggja rökstuddur grunur um það
að forstjóri stofnunarinnar hafi
fengið beinar fyrirskipanir frá
sjávarútvegsráðherra um að skera
niður mannauð og ekkert annað.
Þessu verða þessir tveir herramenn
að sjálfsögðu að svara á opinberum
vettvangi og nægir ekki að þegja
og/eða benda hvor á annan. Við
lifum á tímum gagnsæis og hér er
veri að sýsla með fé þjóðarinnar.
Undirritaður er fiskifræðingur
og vann allan sinn starfsaldur hjá
Hafrannsóknastofnun.
Hart vegið að Hafró!
Björn
Guðmundsson
framhaldsskóla-
kennari
Einar Jónsson
fiskifræðingur
Foreldrar geta margir gert
miklu betur í að kenna
börnum sínum íslensku.
Sumir lesa fyrir börnin sín
á hverjum degi en aðrir
sjaldan eða aldrei. Lesturinn
þroskar lesskilning, eykur
orðaforða og auðgar ímynd-
unarafl.
Þegar upp er staðið virðist
sparnaðurinn hafa snúist
um 90 milljónir. Velta
stofnunarinnar á árinu 2019
mun vera um 4 milljarðar
þannig að verið er að tala
um upphæð sem er ca. 2,3%
af heildarveltu. Nær árlega
hefur stofnunin staðið frami
fyrir álíka eða stærri „meint-
um“ fjárhagsvanda.
intellecta.is
RÁÐNINGAR
3 1 . D E S E M B E R 2 0 1 9 Þ R I Ð J U D A G U R22 S K O Ð U N ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð