Hugur og hönd - 01.06.2000, Blaðsíða 36

Legsteinn Jóns Þorvaldssonar bónda í Deildartungu, f.
1742, d. 1830, og konu hans Helgu Hákonardóttur, f.
1752, d. 1825, í Reykholtskirkjugarði. Höggvinn af
Jakobi Snorrasyni á Húsafelli, d. 1839.
Ljósmynd: Gísli Gestsson, 1963.
Legsteinn Steinunnar Ásmundsdóttur húsfreyju á
Hurðarbaki í Reykholtsdal, f. 1796, d. 1879, í
Reykholtskirkjugarði. Steinninn var orðinn mjög
brotinn er myndin var tekin 1963.
Ljósmynd: Gísli Gestsson.
og þyngd meiri en flestra annarra,
en einkum er fastmótað og haglegt
letrið greinilega gert af lærðum
manni, sem aflað hefur sér lær-
dóms innan listasviðs. Mun Þor-
kell þá fyrsti nafngreindi stein-
smiður íslenskur, ef frá er skilinn
Guðmundur Guðmundsson frá
Bjarnastaðahlíð, sem þekktur er
fyrir mörg hagleiksverk, trésmíði,
útskurð og steinsmíði, eru til eftir
hann legsteinar í hans dæmigerða
barokstíl, en Guðmundur nam
listiðn erlendis.
Á 19. öld lærðu nokkrir íslend-
ingar steinsmíð ytra, fjölgaði stein-
smiðum einnig að mun eftir bygg-
ingu Alþingishússins, þá námu
margir steinsmíði af hinum út-
lendu steinhöggvurum. Nokkrir
þeirra lögðu síðan fyrir sig leg-
steinasmíði, og má sjá verk þeirra
í kirkjugörðum. Hefur Björn Th.
Björnsson gert ýmsum þeirra skil í
bók sinni um Minningarmörk í
Hólavallakirkjugarði.
En hér skal gengið fram hjá
þessum lærðu steinsmiðum en
minnzt í staðinn handaverka
manna, sem teljast mega ólærðir
eða lærðu af öðrum ólærðum
smiðum, náðu þó svo langt sumir
að telja megi þá með fullfærustu
steinsmiðum lærðum. Verða þá
fyrst fyrir Húsafellsmenn, afkom-
endur séra Snorra, hins nafnfræga
Húsafellsklerks.
Séra Snorri er þjóðfrægur af
ýmsum íþróttum sínum og list-
um, en ekki sízt fyrir kraftatök
sín. Engir legsteinar verða þó
eignaðir Snorra sjálfum, en af-
komendur hans hjuggu legsteina
hver fram af öðrum, og með þeirri
snilld að margir gætu þeir verið
eftir fullnuma erlenda stein-
höggvara.
Legsteinar eftir þá Húsafells-
menn eru víða í kirkjugörðum,
einkum vestanlands. Flestir eru
þeir á einum stað í Reykholts-
kirkjugarði, en einnig þekkjast
þeir í fjarlægum kirkjugörðum.
Steinninn yfir séra Stefán Ólafs-
36 Hugur og hönd 2000