Hugur og hönd - 01.06.2000, Qupperneq 38

William Morris og
íslenskir forngripir
Silfurskál, svonefnd hjónaskál eða brúðhjónabolli (frá Hornstöðum?).
Hjónaskálin var keypt til Fomgripasafns Islands 27. janúar 1872. Talin vera frá
ofanverðri 17. öld. Erlend smíð. Þjms. 871.
Ljósmynd: Þjóðminjasafn íslands, ívar Brynjólfsson.
I
A hundrað ára ártíð William
Morris 1996 var margt gert til að
minnast hans og verka hans,
einnig hér á landi, enda tengdist
hann Islandi með ýmsu móti.
Meðal annars kom hann tvisvar til
landsins, 1871 og 1873, og ferðað-
ist norður í land og um Vestur-
land, hið fyrra skipti í fylgd meðal
annars með Eiríki Magnússyni
sem hann hafði kynnst í London,
en þetta sama ár um haustið fékk
stöðu sem bókavörður í Cam-
bridge. Báðum ferðum sínum um
ísland hefur Morris lýst í dagbók-
um. Birtust þær á prenti í
Englandi í safnriti með öðrum
verkum hans þegar 1911 og voru
endurprentaðar í sérútgáfu 1996.
En íslensk þýðing þeirra eftir
Magnús Á. Árnason kom út 1975.
Sigurður Vigfússon gullsmiður,
sem á árunum 1878 til 1892 var
forstöðumaöur Forngripasafns ís-
lands eins og Þjóðminjasafn fs-
lands nefndist í fyrstu, skrifaði í
skýrslu safnsins þegar hann skráði
hjónaskál - öðru nafni brúðhjóna-
bolla - úr silfri, sem safnið hafði
keypt 27. janúar 1872: „Sami mað-
ur og átti þessa (þ.e.a.s. þessa
skál), hafði aðra líka; hana fékk
Morris Englendingur 1871 eða
hans félagar og eina hnappskeið.
Þar að auki fengu þeir aðrar 10
hnappskeiðar, og mörg vönduð og
gömul beltispör, hnappa, belti,
o.s.fr. Þetta er meðal annars lítið
sýnishorn upp á, hvað út úr land-
inu fór."
Frásögn þessi varð til þess að
höfundi lék forvitni á að kanna
hvort finna mætti upplýsingar í
dagbókum Morris um gripi sem
hann eða félagar hans komust yfir
er þeir ferðuðust um landið tvö of-
angreind sumur. Þess má geta hér
að Morris skoðaði Forngripasafn-
ið 30. ágúst 1871 meðan hann beið
skips í Reykjavík eftir ferð sína
um landið. Um þetta segir hann
eftirfarandi í dagbókinni: „Væta
og rok. Það eina sem gerðist var
að við fórum að skoða Safnið. Þar
er mikið af merkilegum hlutum að
skoða, forn, miðalda og nútíma
list, jafnvel það síðara er lítið frá-
brugðið þrettándu aldar sniðinu."
II
Dagbókin frá 1871 er til muna ítar-
legri en sú frá 1873. Þar kemur
fram að William Morris og ferðafé-
lagar hans gistu í Grímstungu 1. til
3. ágúst og keyptu þar tvær gaml-
ar1 silfurskeiðar hjá bóndanum.
Aðfaranótt föstudagsins 4. ágúst
gistu þeir hjá Jósep lækni Skapta-
Silfurskeið, svonefnd hnappskeið. Skeiðin er talin vera frá öndverðri 17. öld.
Án stimpla, en sennilega dönsk smíð. Þjms. 2889.
Ljósmynd: Þjóðminjasafn fslands, fvar Brynjólfsson.
38 Hugur og hönd 2000