Hugur og hönd - 01.06.2000, Blaðsíða 45

skólum. Þar er gert ráð fyrir að
kennsla greinarinnar taki til
tveggja meginsviða; að skapa og
njóta eða eins og það er orðað:
Sköpun-túlkun-tjáning og Skynj-
un-greining-mat. Með því að
draga skýrt fram báða þættina er
verið að gera auknar kröfur um að
börnum sé kennd saga textílsins
og að þeim sé gefið tækifæri til að
skoða, greina og meta dæmi um
íslenska textílmennt í fortíð og nú-
tíð. Með slíka reynslu í farteskinu
er unga fólkið betur í stakk búið til
þess verks að þróa handverkshefð
og hönnun sem byggir á menning-
ararfinum en setur hann í alþjóð-
legt samhengi þess samtíma.
í skólastarfi hérlendis er gert
ráð fyrir að skólar fari eftir Aðal-
námskrá og mæti þeim markmið-
um er þar eru sett. Hins vegar
bindur Aðalnámskrá ekki ná-
kvæmlega með hvaða hætti þeim
markmiðum skal náð, t.d. hvað
varðar kennsluhætti eða efni og
innihald kennslunnar. Þvert á
móti skal hver skóli setja sér
skólanámskrá sem er útfærsla Að-
alnámskrár við staðhætti. Þetta
þýðir meðal annars að skólar eiga
að geta sinnt fræðslu um stað-
bundinn menningararf innan
ramma skólanámskrárinnar.
Staðbundinn menningararfur
Nú kynni lesandinn að spyrja sig
hvort um sé að ræða slíkan fjöl-
breytileika í menningararfi Islend-
inga að það taki því að fara að
þróa námsefni og verkefni í hverju
landshorni. Því er fyrst til að svara
að kennarar í handlistum eru jafn-
an að þróa sín eigin verkefni og
námsefni, að vísu með fyrirmynd-
ir í huga - en það er ekki eins og
allir séu að læra á sömu bókina.
Það sem þarf þó að koma til er
markvissari skoðun á því hvað er
mikilvægt að kenna, hvaða inni-
hald kemur nemendum hvers
skóla mest við? Ég held því hik-
laust fram að nemendum á Vest-
fjörðum komi til dæmis mikið við
að það eru til hefðbundin prjóna-
mynstur sem voru einkennandi á
ákveðnum svæðum þar í bænda-
samfélaginu. Þeim kemur líka
mikið við hvernig menning
margra þjóða mætist og hefur
gagnkvæm áhrif, vegna þess að í
samtímanum eru Vestfirðir
byggðir fólki af fjölþjóðlegum
uppruna. Eins má benda á að
skagfirskir nemendur eru í veru-
lega góðri aðstöðu til að kynnast
byggingasögu fslands og sjálfsagt
að nýta það tækifæri, að horna- og
beinavinna er ákveðið áhersluat-
riði hjá handverksfólki á Austur-
landi og svo mætti lengi telja.
Einhver kynni nú að benda á að
það er hægara um að tala en í að
komast - eða er eitthvert kennslu-
efni til sem kennarar geta gengið
að? Svarið er nei, lítið er um að
kennsluefnið sé tilbúið og unnið
upp í hendur kennarans. En á
móti má spyrja hvort það sé nú
endilega það sem kennarinn þarf
- að fá uppskriftina fyrirfram
gefna. Flestir kennarar eru meira
og minna að vinna sitt eigið
kennsluefni, textílkennarar skoða
tískublöð og hannyrðablöð og
taka jafnvel þaðan ákveðin verk-
efni. Nú er mér spurn hvort það sé
óyfirstíganlega meiri vinna að
skreppa í húsvitjun í handverks-
hús og fá þar hugmynd um verk-
efni, eða í Handverk og hönnun
eða á næsta safn og spjalla við
safnvörðinn heldur en að fara í
bókabúðina og kaupa nokkur út-
lend prjónablöð til að ljósrita úr?
Nú, eða að hugsa málið upp á
nýtt - er það aðalhlutverk kennar-
ans að koma með hugmyndir að
því sem nemendur eiga að búa til?
Það væri til dæmis farsælt og í
fullu samræmi við áherslur Aðal-
námskrár að fara nokkrum sinn-
um í gegnum hönnunarferlið með
nemendum; að greina þörf, afla
nauðsynlegra upplýsinga, gera til-
lögur og meta þær.
Mig langar að nefna sem dæmi
verkefni sem ég lagði fyrir nem-
endur í 9.-10. bekk fyrir nokkrum
árum. Ég hafði varið töluverðum
og líklega of löngum tíma til að út-
Hugur og hönd 2000 45