Fréttablaðið - 28.03.2020, Page 58

„Ég kynntist Ástríki og Steinríki í
bókabílnum sem kom einu sinni í
viku upp í Breiðholt. Síðan þá hef
ég alltaf haldið tryggð við þá og
beðið spenntur eftir hverri nýrri
bók. Teikningarnar eru vel unnar
og grípandi, persónurnar eru æðis-
legar, sögurnar eru drepfyndnar
og taka bæði á funheitum sam-
tímamálum og frægum söguvið-
burðum,“ segir Freyr Eyjólfsson,
útvarpsmaður með meiru.
„Þegar ég bjó í Frakklandi tók ég
vel eftir því hversu mikið Frakkar
elska þessar bækur og höfundana,
þá Goscinny og Uderzo. Sögurnar
ramma vel inn andrúmsloftið í
Frakklandi eftir seinna stríð; sam-
skiptin við nágrannaþjóðirnar,
Tour de France-keppnina, upp-
reisnarmenn á Korsíku og margt
fleira. Gaulverjarnir eru Frakkar í
hnotskurn, kraftmiklir og lífsglaðir
nautnaseggir, þversagnakenndir,
þrasgjarnir og þrjóskir.
Það var stórviðburður og stór-
frétt í Frakklandi þegar Uderzo
lagði frá sér pennann og þeir
Ferri og Conrad tóku við keflinu
2016. Þessar bækur eru til á hverju
einasta bókasafni og bókabúð
í Frakklandi. Jafn stór hluti af
franski þjóðarsál og rauðvínið og
baguettan. Goscinny og Uderzo
eru settir á stall með helstu mikil-
mennum þjóðarinnar,“ segir Freyr
og bætir við:
„Það var fyrst og fyrst og fremst
húmorinn, myndirnar og frábær
íslensk þýðing sem dró mig að
þessum bókum. Síðan lærði
maður slatta og fékk áhuga á sögu
og landafræði við að lesa þessar
sögur.“
Rauðvín og
baguette
Húmorinn, myndirnar og frábær
þýðing drógu Frey að bókunum.
„Að eiga Ástríks bók var í æsku
eins og flottasti sími,“ segir Gyða
Jónsdóttir um bækur sem teljast
fjársjóður í dag. „Ég á enn mitt
fyrsta eintak af Ástríki gallvaska
sem Fjölvi gaf út 1974 en tengi
þó mest við bókina um Ástrík og
Kleópötru,“ heldur Gyða áfram
og er ekki ein um að hafa heillast
af drottningu Egypta sem vafði
meira að segja Júlla Ses um fingur
sér.
„Tilfinningin að mæta með
bókina í Laugagerðisskóla
er hlaðin lotningu. Þetta var
alskemmtilegasta bókin í mínum
huga. Kannski vegna þess að
þarna var kona í „aðalhlutverki“
og senan þar sem hún mætir
á „litla jeppanum“ að skoða
framkvæmdir er stórkostleg í
minningunni.
Svo tíndust bækurnar inn hver
af annarri, en tilfinningin fyrir
þessum tveim fyrstu slær allt út,
bara svona eins fyrsti bitinn af sér-
lega góðu súkkulaði, næstu bitar
ná aldrei sama bragði.“
„Teikningar Uderzo eru svo
skemmtilegar, þessi húmor sem
verður til í útliti og svipbrigðum er
ótrúlegur og gefur svo mikla gleði.
Bara að hugsa um þessar bækur
færir mig inn í hinar yndislegu
stundir sem ég átti við lestur bóka.
Þarna var gleðin ávallt við völd,
allar persónur svo ógleymanlegar
og sama hver söguþráðurinn var
þá var alltaf stutt í hláturtaugina.“
Kleópatra
senuþjófur
„Mín fyrstu kynni af Ástríki og
félögum var á jólunum 1977
þegar ég fékk bókina um Ástrík
og falsspámanninn úr einum
jólapakkanum,“ segir Jón Birgir
Valsson samskiptafræðingur.
„Þá má segja að eftir að hafa
lesið nokkuð af verkum þeirra
hafi aðrar teiknimyndasögur
þess tíma fallið í skuggann
af sköpunarverki Uderzo og
textahöfundarins Goscinny.
Það sem heillaði mig mest var
persónugalleríið sem þeir buðu
upp á í bókunum, ásamt því frjáls-
ræði Gaulverja að þurfa ekki að
óttast neitt, nema kannski að
himnarnir gætu hrunið yfir þá.“
Jón Birgir segir Uderzo hafa náð
að draga fram ótrúleg svipbrigði
flestra persónanna alveg í takt
við hnyttinn texta Goscinny. „Þó
ber að nefna að textarnir urðu
sennilega á köflum aðeins fyndn-
ari í þýðingu Þorbjörns Magnús-
sonar.“
Leit að æskufjársjóði
Jón Birgir bendir á að Ástríkur
og fleiri teiknimyndasögur sem
komu út á íslensku fyrir 1980 skipi
stóran sess hjá hans kynslóð og
hafi aukið áhugann á bóklestri svo
um munar. „Oftast þegar maður
fékk nýja Ástríksbók þá las maður
hana strax og svo aftur og aftur,
alltaf var hægt að reka augun í
eitthvað nýtt sem yfirsást í fyrri
lestrum.
Á fullorðinsárum fékk ég áhuga
á teiknimyndasögum barnæsku
minnar og fór að safna Ástríks-
bókunum á ný,“ segir Jón Birgir
og bætir við að hann hafi þurft að
hafa mikið fyrir því að „ná“ öllum
Ástríksbókunum sem komu út hjá
Fjölva.
„Síðasta bókin sem mig vantaði
til að fullkomna safnið var Ástríkur
heppni og það tók mig nokkur ár
að verða mér úti um hana,“ segir
Jón sem eignaðist hana loksins á
haustmánuðum 2017.
„Hún kostaði skildinginn og það
má segja að það hafi tekið mig 40
ár að safna þessum bókum.“ Og
hann er ekki hættur vegna þess
að „sem betur fer heldur Froskur
bókaútgáfa merki Ástríks á lofti
og hefur verið ötull við að gefa
út skáldverk þeirra Goscinny og
Uderzo. Þannig að þá má enn á sig
blómum bæta.“
Jing og jang
Jón bendir þó á að þrátt fyrir
teiknisnilli Uderzo hafi bækurnar
aldrei orðið þær sömu eftir að
Goscinny féll frá. „Bækurnar Ástrík-
ur og sonur, Ástríkur og þrætugjáin
og hrakningasaga Ástríks náðu
ekki viðlíka flugi og hinar bækurn-
ar. Því má segja að Goscinny hafi
verið jing á móti jangi Uderzos.“
 Falsspámaður í jólapakka
Jón Birgir segir að nú þegar Uderzo hefur farið á fund Goscinny í æðri heim-
um vilji hann nota „tækifærið og þakka þeim félögum fyrir skemmtunina.
Minning þeirra lifir í gegnum gaulversku hetjurnar um ókomna tíð“.
My n d a s ö g u -t e i k n a r i n n Albert Uderzo lést í hárri elli á heimili sínu í Frakklandi á
þriðjudaginn. Fréttablaðið fékk þrjá
íslenska Gaulverja til þess að líta
um öxl og ljóst að eins og ótal f leiri
munu þau minnast Uderzo með hlý-
hug þar til himnarnir hrynja.
Rithöfundurinn René Goscinny,
sem lést 1977, og Albert Uderzo
gerðu Gaulverjana, með þá Ástrík
og Steinrík fremsta meðal jafningja,
ódauðlega í teiknimyndasögu-
f lokknum um Asterix og víðfræg
afrek hans.
Bækurnar hafa frá 1959 selst í
yfir 370 milljónum eintaka og verið
gefnar út á yfir 100 tungumálum en
Fjölvi gaf Ástrík fyrst út á íslensku
1974. Eftir langt hlé tók Froskur
Útgáfa upp þráðinn og hefur í seinni
tíð sinnt útgáfu Ástríks-bókanna á
Íslandi.
Rétt eins og aðdáendur og
útgefendur um víða veröld, syrgir
Jean Posocco, hjá Froski, Uderzo,
sem var 92 ára þegar hann lést,
en segir að útgáfa hans muni „að
sjálfsögðu halda áfram að gefa út
allt sem tengist þessum frábæru
sögum og lesa þær um ókomna tíð.“
Það munu þau Freyr Eyjólfsson,
Gyða Jónsdóttir og Jón Birgir Vals-
son einnig gera en þau hafa haldið
tryggð við Gallana vösku allt frá
fyrstu kynnum í æsku seint á síð-
ustu öld. toti@frettabladid.is
 Ave Uderzo! ¹
Latn. orðalisti: 1) sæll vertu, heill vertu.
Albert Uderzo með þeim Steinríki og Ástríki. MYND/PHILIPPE CAUVIN.
Gyða á enn þá dýrgripinn mikla,
Ástríkur gallvaski, frá 1974.
370
BÆKURNAR HAFA SELST
Í YFIR 370 MILLJÓNUM
EINTAKA FRÁ 1959
Nánar á frettabladid.is
)
2 8 . M A R S 2 0 2 0 L A U G A R D A G U R38 L Í F I Ð ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð
LÍFIÐ