Feykir - 19.12.2018, Blaðsíða 17

48/2018 17
Sagan af Bjarna vellygna
Þjóðsögur Jóns Árnasonar
Maður er nefndur Bjarni;
hann bjó á Bjargi í Miðfirði;
hann var kvongaður og átti
Snælaugu dóttur Björns
hins auðga austan af
Meðallandi. Þeirra synir
voru þeir Jón er síðar var
kallaður tíkargola, og Ari.
Koma þeir lítt við þessa
sögu því ungir voru þeir er
þetta gjörðist.
Bjarni átti oft þröngt í búi; var
hann þó búsýslumaður hinn
mesti; fór hann árlega til sjóar
og var formaður suður í Garði,
en sem hér var komið var vetur
í harðara lagi; byrjaði hann því
verferð sína í seinna lagi og
voru vermenn allir farnir af
stað. Fer nú Bjarni að búa sig
til ferðar og járna hesta sína;
var það bleikur hestur og jörp
hryssa góðgeng. Er ei getið
hvað hann hefur í böggum
sínum nema tvö hálfanker af
sýru er Þórður frá Meiðar-
stöðum hafði pantað hjá
honum; fer hann nú á stað og
ríður sem leiðir liggja suður á
Holtavörðuheiði, en þá hann
kemur norðan til á Norður-
árdal fer veður að kólna og
hvessa svo valla hafði Bjarni út
í hvassara veður komið; en þá
hann hafði riðið um hríð lítur
hann aftur til hests þess er
hann teymdi og sá hann að ei
var annað en hausinn eftir af
hestinum; hafði þá veðrið
slitið hann úr hálsliðnum;
sleppti þá Bjarni hausnum.
Hvessti þá enn meir svo hann
fauk af þeirri jörpu og kom
víðs fjærri niður, en til allrar
lukku þá náði hann með
þumalfingri í hestfax og
dinglaði þar sem strá fyrir
straumi í þrjú dægur. Slotaði
þá veðrinu svo Bjarni sezt á
bak, og getur ei ferða hans fyr
en hann kemur út á Akranes;
hafði þá þar niður komið
annað kvartilið og var mjög
svo brunnið utan af hita sólar
þar það hafði svo nær henni
sveimað að lítt kunni standast
hita hennar. Fær þá Bjarni sér
far suður í Garð og byrjar
formennsku sína. Getur ei um
aflabrögð fyrr en á sumardag
hinn fyrsta; þá réri Bjarni
snemma; gjörði þoku mjög
svarta, en þegar Bjarni var
kominn á mið fiskar hann vel,
SAMANTEKT
Páll Friðriksson
en þegar hann tekur stjórann
þá setur hann flatningssax sitt í
þokuna og þangað réri hann
sex daga samfleytt og hafði
hnífinn fyrir mið, en á sjöunda
degi þegar hann var kominn á
mið sitt fór að hvessa og þokan
að ryðjast af hnífblaðinu.
Hafði hann þá dregið eina
keilu. Lét hann þá fara að taka
stjóra og bera í land. Flatti þá
Bjarni keilu sína og lagði á skut
aftur, en þegar ein vika sjóar
var til lands þá ætlaði þorsk-
hausahríðin úr landi að drepa
hann því fjallháir hausahlaðar
fuku sem lausamjöll. Hertu
þeir þá róðurinn og létu koll
fylgja kili, rykktu á og rifu
aftur úr unz þeir náðu sinni
lendingu. Var þá Barni mjög
matlystugur; snæddi hann því
með lyst mikilli hvar af hann
fékk vindgang mjög harðan
svo honum þótti undrum
gegna. Tók hann þá fanga-
merktan stjóra D. H. s. og lét
fyrir eftri enda sér, en af þeim
yfirnáttúrlega vindgangi fór
stjórinn á stað og kom niður
austur undir Eyjafjöllum, en
keila sú er Bjarni flatti var
orðin sleggjutæk þá í land kom
og var þó l ½ fjórðungur að
vikt.
Ó, vökur er sú stutta
Fáum dögum þar eftir gengur
Bjarni á stað inn í Keflavík, en
á leið sinni mætir hann manni
á Hólmsbjargi; spyrjast þeir
tíðinda; segir þessi ei annað í
fréttum en nógan fiskiafla í
Hafnarfirði. Hugsar þá Bjarni
með sér að þar væri sér hentugt
að róa einn róður um leið og
lúðunnar mjög svo stór, ristir
því á hann; þar innan úr komu
tólf vöðuselir hverja hann lét
reka norður á Holtavörðuheiði.
Fer nú Bjarni að búa sig til
norðurferðar, ríður inn í
Reykjavík og er þar nóttina.
Um morguninn er hann
snemma á fótum og fer að
járna þá jörpu með sexbor-
uðum skaflaskeifum, en þá
hann er ferðbúinn og á bak
stiginn kemur þjónustustúlka
út með kaffibolla sem Bjarni
átti að drekka. Var þá svo mikið
æði á honum að hann sinnti
því lítt nema slær í þá jörpu, en
stúlkan gat sett bollann á lend
hryssunnar, en um leið og
Bjarni sló í, þá brá sú jarpa svo
hart við að skeifur undan
báðum eftri fótum stóðu fastar
á sköflunum í næsta timbur-
húsvegg; hélt hún sprettinum
upp að Galmanstungu; þar fer
Bjarni af baki og lítur þá
kaffibollann kjuran á lendinni,
svo var hún nett að ei hafði út
úr farið og var þá mátulega
heitt til að drekka. Þar áir hann
litla hríð, ríður svo sem leiðir
liggja norður Tvídægru, en þá
hann er skammt á leið kominn
fer veður að hvessa með
stórrigningu, en þegar Bjarni
finnur fyrstu regndropa þá
slær hann í hryssu sína og ríður
slíkt er af tekur, en svo var sú
jarpa fljót að aldrei hvessti svo
mikið að regnið næði nema á
lend merarinnar, og þá sungu
englarnir í loftinu: „Ó, vökur er
sú jarpa.“ Sagði þá Bjarni:
,,Vakrari er hann Jarpur undan
henni; herðið þið á skúrinni, ég
skal herða á merinni,“ En svo
reið hann norður Miðfjörð að
aldregi náði skúrin honum.
hann færi norður. Býr hann þá
ferð sína og inn að Görðum í
Hafnarfirði; þaðan réri hann
snemma morguns og út í
fjörðinn, en varð ei fiskvar;
setur hann því upp segl og
siglir landsynning vestur á
Svið; þar verður hann var við
handstinna fiska, dregur þar og
einn flatan fisk þann er vér
flyðru köllum; var hún stór svo
að ei gat hann innbyrt hana,
varð því á eftir að hafa. Hvessti
nú veðrið mjög með stórum
élum svo allir héldu galdra-
veður mundi vera; en þá þeir
voru mjög svo nær komnir
landi sér Bjarni svarta flygsu í
lofti fara og koma mjög svo
nær sér; rís hann þá upp í skut
og nær í þetta; var það þá
Garðakirkja; hafði hana þá upp
tekið í veðri því; hnýtir Bjarni
henni þá aftan í og nær svo
lendingu sinni, dregur upp
aflann, en nennir ei að para
lúðu sína í það sinn; líður svo
nóttin; en um morguninn
tíðlega kemur fjósamaður frá
Mosfelli; hafði þaðan kýr
hrakið frá vatni um kveldið;
voru þær fjórar og uxi enn
fimmti; var það jafnsnemma er
Bjarni fór til sjóar að skipta
lúðu sinni; varð fjósamaður
honum samferða að sjá lúðu
hans; en þegar þeir þangað
koma sjá þeir að allar kýr hans
voru undir rafabeltinu, en
uxinn stóð upp í henni; rekur
hann nú kýr sínar heim, en
Bjarni fer að para lúðu sína;
gjörir hann rikling úr flök-
unum og er mælt að það færi
vart á fimm hesta þegar hart
var orðið. Þótti Bjarna magi
EFTIRMINNILEGASTA JÓLAGJÖFIN
Agnes Hulda Agnarsdóttir Sauðárkróki
Ofsagleði yfir splunkunýjum skíðum
Þær eru nú margar eins og fyrsta jólagjöfin frá
eiginmanninum og armband sem ég fékk frá börn-
unum mínum nýlega með nöfnunum þeirra á.
Ef ég hugsa langt aftur kemur tvennt í hugann.
Ofsagleði yfir splunkunýjum skíðum frá pabba og
mömmu en ég hafði dröslast á tréskíðum, brotnum
og bættum með járnplötu, þau runnu ekki neitt. Síðan
það að við fjölskyldan vorum oft hjá afa og ömmu
á aðfangadag. Við áttum ekki bíl svo það var farið
labbandi til þeirra með jólapakkana í léreftspokum
eins og jólasveinar nota. Ég var minnsta barnið á
heimilinu og var sett í kerrupoka á skíðasleða (sem
sumir Skagfirðingar kalla sparksleða) sem pabbi
eða bræður mínir ýttu. Í minningunni var alltaf
snjór, kyrrt og stjörnubjart, yfir þessum göngu/
sleðatúr var alltaf einhver töfraljómi. Eitt svona
aðfangadagskvöld fékk ég mjög stóra dúkku frá
ömmu og afa, ég hafði aldrei séð svona stóra dúkku,
hún lá í pappírsklæddu pappaburðarrúmi með mjög
flottum rúmfötum, ég lék mér með hana í mörg ár.