Fréttablaðið - 21.04.2020, Blaðsíða 9

Aðeins eru rétt rúmir þrír mánuðir liðnir f rá þv í fyrstu fregnir bárust um
nýja hópsýkingu lungnabólgu í
Kína, sem síðar hefur verið gefið
heitið COVID-19. Í frétt á heima-
síðu landlæknis 13. janúar er vísað
í upplýsingar frá Alþjóðaheilbrigð-
ismálastofnuninni (WHO) og Sótt-
varnastofnun Evrópusambandsins
(ECDC) um þennan nýja sjúkdóm.
Þar segir að ekkert smit á milli
manna hafi verið staðfest og ekki
sé talin ástæða til ferðatakmark-
ana til og frá Kína. Tíu dögum síðar
segir að smit á milli einstaklinga
hafi verið staðfest en virðist ekki
vera algengt. Þá var talið að mikil
útbreiðsla innan Evrópu væri talin
ólíkleg að mati ECDC og að veiran
virtist ekki valda jafn skæðum sjúk-
dómi og SARS-veiran árið 2002.
Atburðarásin síðan hefur verið
nokkuð hröð.
Ríkislögreglustjóri og sóttvarna-
læknir hófu formlega vinnu 24.
janúar í samræmi við fyrirliggjandi
viðbragðsáætlun um alvarlega smit-
sjúkdóma. Örfáum dögum síðar
var lýst yfir óvissustigi og síðan
hættustigi þegar fyrsta smitið hafði
verið greint hér á landi 28. febrúar.
Ríkislögreglustjóri lýsti loks yfir
neyðarstigi almannavarna 6. mars
í samráði við heilbrigðisyfirvöld.
Fyrstu smit innanlands voru stað-
fest þann dag. Neyðarstigið er enn í
gildi og verður á meðan einhverjar
takmarkanir eru við lýði. Takmark-
anir um samkomubann og tveggja
metra nálægðarreglu gilda áfram þó
að létt verði á þeim takmörkunum í
skrefum frá og með 4. maí. Þá hefur
Ísland tekið þátt í ferðatakmörk-
unum á ytri landamærum Schengen
frá 20. mars. Viku áður hafði Banda-
ríkjastjórn sett á strangar ferðatak-
markanir frá Evrópu. Ferðatak-
markanir þessar verða í gildi til 15.
maí.
Tvennt vekur athygli við framan-
greinda atburðarás. Annars vegar
hve seint alþjóðlegar stofnanir virð-
ast hafa áttað sig á alvarleika farald-
ursins, en þær fengu vitneskju um
hann í lok desember. Hins vegar hve
íslensk almanna- og sóttvarnayfir-
völd voru fljót að grípa til aðgerða
þegar upplýsingar fóru að berast í
lok janúar um að smit bærist á milli
manna.
Aðgerðirnar hafa haft mikil áhrif
á líf okkar allra. Þær hafa nú borið
þann árangur að COVID-19 er í
rénun hér á landi. Alltaf er þó sú
hætta fyrir hendi að faraldurinn
blossi upp aftur ef ekki er varlega
farið. Mikilvægt er að fylgja áfram
tilmælum á grundvelli sóttvarna
því enn eru smit að greinast hér á
landi og verkefninu er ekki lokið.
Þá mun ríkisstjórnin kynna nýjar
efnahagsaðgerðir í þessari viku til
að styðja áfram við bakið á heimil-
um og fyrirtækjum þar til ástandið
færist í eðlilegra horf.
Mikilvægt er að taka næstu
skref að yfirlögðu ráði. Tímabært
er orðið að huga að öðrum mikil-
vægum hagsmunum. Ein helsta
áskorunin sem við stöndum
frammi fyrir lýtur að því hvernig
best verður staðið að því að opna
landamærin fyrir frjálsri för fólks
á nýjan leik. Það verður naumast
gert alveg á næstunni, líklega í
nokkrum áföngum og í samstarfi
við önnur ríki.
Þjóðin hefur sýnt samstöðu á
þessum erfiðu tímum. Öllu skiptir
að sú samstaða rofni ekki því þolin-
mæði þrautir vinnur allar.
Þolinmæðin þrautir vinnur allar
SPORTIÐ Í KVÖLD
ÞRI • MIÐ • FIM 20:00
#bestasætið
Áslaug Arna
Sigurbjörnsd.
dómsmála-
ráðherra
Það er ótrúlegt hvað veiran sem veldur Covid-19 f læðir yfir heiminn þrátt fyrir bönn yfir-
valda og nær jafnvel inn í konungs-
hallir, þjóðþing og fangelsi. Enginn
er viðbúinn slíkum faraldri.
Viðbrögð þjóða hafa verið mis-
munandi og jafnvel síbreytileg
samkvæmt „vísindalegri“ ráðgjöf.
Áhugaverð voru gjörólík viðbrögð
t.d. Svíþjóðar með Karólínska að
bakhjarli sem upphaflega leyfði allt
að 50 manns í hópi og vildi taka tillit
til atvinnulífsins og hins vegar Dan-
merkur sem fór niður í tíu manna
hóp. Í tveimur löndum a.m.k. mega
ekki f leiri en tveir koma saman. Í
flestum löndum er deilt um aðferðir.
Geta þetta allt verið vísindi?
Ekki er þó véfengt að viturlegt sé
að halda ákveðinni fjarlægð milli
einstaklinga. Talað er um fjarlægð
upp í allt að 4 metrum. Suður-Kórea
sem hefur náð hvað bestum árangri
í að hefta útbreiðslu lætur þó einn
metra nægja.
Almannavarnanefndin íslenska
sveipar sig vísindayfirbragði og
telur sig ganga framar öðrum með
prófum og rakningu snertitilfella.
Tuttugu manna hópar voru upp-
haf lega leyfðir í atvinnurekstri.
Tuttugu og eins manns þörf varð-
aði sektum allt að hálfri milljón.
„Mannslíf að veði.“
Það er virðingarvert að nefndin
hefur viðurkennt veigamikla yfir-
sjón, þ.e. að banna ekki fyrr áhorf-
endur á kappleiki eins og þá hafði
víða verið gert í Evrópu. Þetta hefði
getað forðað því að annar hver Vest-
mannaeyingur væri í einangrun eða
sóttkví.
Upphaf lega var sett á 4 vikna
samkomubann og 20 manna hópar
leyfðir og tveggja metra fjarlægð.
Svo er víðar og raunhæft. Þetta
var vel kynnt með allt að tveggja
sólarhringa fyrirvara til undirbún-
ings. Svo á að vera til 4. maí og þá
leyfðir 50 manna hópar. Biðlað er
til almennings að skilja og treysta
yfirvöldum.
Einhver vanhugsaðasta aðgerðin
verður að telja fyrirvaralaust harka-
legt heimsóknarbann ættingja á
hjúkrunarheimili 6. mars. Engar
aðrar varúðarráðstafanir voru
kynntar. Þar dvelja veikustu ein-
staklingar þjóðfélagsins. Enginn
möguleiki var fyrir ættingja að
kynna sjúklingum bannið, kveðja
og undirbúa mögulegar samskipta-
leiðir. Takmarkaðar heimsóknir
hefðu verið sjálfsagðar.
Ég benti strax á veikleika þessa
fyrirkomulags með bréfi til Embættis
landlæknis 7. mars og aftur 10. mars
og að smit gæti borist með öðrum
og stakk upp á lausn. Þessu var fylgt
eftir með blaðagrein 11. mars. Þetta
var algjörlega virt að vettugi.
Tugir til hundrað veikburða ein-
staklingar vítt og breitt um landið
sem jafnvel að hluta hafði verið sinnt
af ættingjum voru settir í félagslega
einangrun. Brosandi starfsfólk, fag-
uryrði og iPadar sem virðast vera
orðnir að helgitákni, gera ekkert
fyrir jafnvel sjón- og heyrnarskerta
einstaklinga með dvínandi minni
sem gagnast ekki einu sinni sími.
Þeir eru sviptir því eina sem skiptir
þá máli, samskiptum við ættingja
sem þeir enn þekkja.
„Minni háttar fórn“, „enginn
skaði“, heyrist frá þríeykinu.
Meðal marg ra v iðmælenda
minna er tæplega níræður karl-
maður sem kom daglega til að hitta
heilasjúka málstola eiginkonu,
lífsförunaut til um 70 ára. Annar
eiginmaður hafði um langan tíma
tekið virkan þátt í umönnun konu
sinnar. Báðum var nánast sparkað
burtu vegna „velferðarumhyggju“
þríeykisins. Vistmenn á hjúkr-
unarheimili úti á landi mega ekki
fá póstinn sinn.
Forstjóri hjúkrunarheimilis rök-
studdi þessar aðgerðir fjálglega og
gaf í skyn að þær kæmu í veg fyrir
smit inn á heimilin og tryggðu
öryggi. Fyrsti smitberinn inn á
hjúkrunarheimilið er síðan hans
eigin starfsmaður.
Á Landakoti greindust margir
starfsmenn með Covid-19 og margir
sjúklingar sýktust. Á Vestfjörðum
greindust nokkrir starfsmenn á
hjúkrunarheimili með Covid-19
og komu upp alvarleg veikindi á
hjúkrunarheimilinu og leiddu til
mannsláts. Smit hefur komið að
a.m.k. þremur öðrum stofnunum
með heimsóknarbann.
Þessar smitanir komu ekki frá
ættingjum.
Talsmenn stofnana hvetja til að
ekki sé leitað að sökudólgi vegna
þess að veiran smýgur um allt (og
hlýðir ekki Víði)! Ég tek undir það.
Það mátti vera augljóst að þetta gæti
gerst.
Heimsóknarbannið hefur alger-
lega brugðist.
Engar upplýsingar liggja fyrir um
tímasetningu á takmörkun heim-
sóknarbanns en það gæti orðið á
þriðja mánuð.
Hver mun muna eftir hverjum?
Heimsóknarbann
og falskt öryggi
Nú eru sannarlega óvenjulegir tíma í íþróttum um allan heim. Risamótum hefur
frestað, margir Íslandsmeistaratitl-
ar verða ekki veittir og skipulagðar
æfingar liggja niðri. Vonandi mun
góður árangur okkar í sóttvörnum
hér á landi þó skila sér og við getum
horft fram á ágætt íþróttasumar,
eftir allt saman.
Við vitum þó að öll él birtir um
síðir og því mikilvægt að horfa
fram á við. Í dag er til umræðu
í borgarstjórn ný íþróttastefna
Reykjavíkur til ársins 2030. Stefn-
an er afrakstur ársvinnu Reykja-
víkurborgar og Íþróttabandalags
Reykjavíkur.
Framtíðarsýn stefnunnar er að
árið 2030 stundi 70% Reykvíkinga
reglulega íþróttir, líkamsrækt eða
aðra hreyfingu. Með stefnunni eru
sett mælanleg markmið sem stuðla
eigi framgangi hennar. Markmiðin
eru:
Að 70% Reykvíkinga hreyfi sig
rösklega í 30 mín þrisvar í viku,
að 70% barna og unglinga stundi
íþróttir og hreyfingu í skipulegu
starfi, að meirihluti íslenskra þátt-
takenda á stórmótum komi frá
reykvískum félögum og að 40%
félaga í efstu deildum hópíþrótta
verði reykvísk, að tímanýting
íþróttahúsa á tímanum 8-22 á
virkum dögum verði 70%, að 90%
íþróttafélaga sem eru með barna-
og unglingastarf verði fyrirmyndar-
félög ÍSÍ.
Með stefnunni er sleginn sá
tónn að íþróttir eigi að vera fyrir
alla, að öll börn hafi tækifæri til
að þroskast og eflast í fjölbreyttu
og aðgengilegu íþróttastarfi. Í því
samhengi þurfum við að rýna
vel þá hópa sem ekki hafa hingað
til nýtt sér skipulagt íþrótta-
starf í jafnmiklum mæli, má þar
til dæmis nefna börn með annað
móðurmál en íslensku og börn í
ákveðnum hverfum borgarinnar.
Stefnan kallast þannig á við mann-
réttindaáherslur borgarinnar. Með
stefnunni er líka mælt með nýrri
aðferð við forgangsröðun nýrra
íþróttamannvirkja. Með aðferð-
inni verður val á framkvæmdum
skýrara. Forgangsröðunin á einn-
ig að leiða til þess að þau íþrótta-
mannvirki sem Reykjavíkurborg
fjárfestir í nýtist sem flestum, sem
stærstan hluta ársins, stuðli að
fjölbreytni en geti jafnframt borið
sig fjárhagslega til lengri tíma. Að
setja slíka forgangsröðun í skýrari
farveg er nauðsynlegt enda eru
aðstöðumálin ávallt mjög ofarlega
í umræðunni innan íþróttahreyf-
ingarinnar, hugmyndirnar margar
en fjármagnið eins og venjulega,
takmarkað.
Það er gaman er að sjá hve margir
hafa nýtt tímann í samkomubann-
inu til að stunda hreyfingu með
öllum tiltækum ráðum. Þegar fjöl-
skyldan fór að kaupa hjól urðum við
frá að hverfa því röðin í hjólabúðina
náði út fyrir hornið. Það er því ljóst
að áhuginn á að stunda hvers kyns
hreyfingu er svo sannarlega til stað-
ar, og það eina sem þarf að gera er
að tryggja innviðina til að allir sem
vilji það geti það.
Ný íþróttastefna fyrir alla
Pawel Bartoszek
borgarfulltrúi
Viðreisnar
Birgir
Guðjónsson
læknir
S K O Ð U N ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð 9Þ R I Ð J U D A G U R 2 1 . A P R Í L 2 0 2 0