Fréttablaðið - 20.06.2020, Blaðsíða 74

Ísland getur
gert betur
Í tilefni kvenréttindadagsins í gær, 19. júní.
fékk Fréttablaðið álit nokkurra einstaklinga
á markverðustu þáttum jafnréttisbarátt-
unnar og því hverju enn á eftir að breyta.
Björk
Eiðsdóttir
bjork@frettabladid.is
Birna Dröfn
Jónasdóttir
birnadrofn@frettabladid.is
Hvergi fullkomið jafnvægi
Melkorka Magnúsdóttir, 23 ára
nemandi í mannfræði við HÍ
Ætli kosningaréttur kvenna sé ekki
það fyrsta sem kemur upp í hugann
þegar spurt er um mikilvægasta
ávinning kvenréttindabaráttunn-
ar? En það er merkilegt hvað það
er enn erfitt fyrir konur í mörgum
löndum að kjósa og hversu stutt er
síðan ákveðin lönd veittu konum
kosningarétt.
Úr hverju þarf enn að bæta?
Öll samfélög geta gert betur þegar
kemur að jafnrétti kynjanna, þar
sem það er líklega ekkert samfélag
til, þar sem ríkir fullkomið jafnvægi
á milli kynja. Mér finnst konur á
Íslandi mega vera meira áberandi
í valdastöðum sem og að þær séu
teknar alvarlega og á þær hlustað.
Mér finnst mjög mikilvægt að
tekið verður á því hvernig ungar
konur og stelpur eru þvingaðar í
hjónabönd með eldri mönnum í
ýmsum löndum, en það er samt
sem áður bara brotabrot af því sem
er mikilvægt að bæta og laga.
Sigurinn enn ekki unninn
Magnús Geir Þórðarson, 46 ára
þjóðleikhússtjóri
Kosningaréttur kvenna markaði
auðvitað mikilvæg tímamót á
sínum tíma hér á landi, en svo
blasir kvennafrídagurinn við á átt-
unda áratugnum. Kjör Vigdísar og
framganga hennar hafði ómetanleg,
mótandi áhrif á mína kynslóð og
auðvitað höfðu breytingar á lögum
um fæðingarorlof mikil áhrif og
síðar lög um jafnlaunavottun. Allt
afar jákvæð framfaraskref.
Ekki bara eitthvert kvennamál
Andrea Róbertsdóttir, 45 ára
framkvæmdastjóri Félags kvenna
í atvinnulífinu
Hægt er að nefna marga stóra pensla
þegar spurt er um það mikilvægasta
sem áunnist hefur. Eitt það allra
mikilvægasta í seinni tíð er þegar
farið var að tala um jafnréttismál
sem samfélagsmál, mál okkar allra,
stærra og meira en bara eitthvert
kvennamál. Ef við skoðum atvinnu-
lífið í dag þá eru stjórnendur í meira
mæli að spyrna í botninn ef þeir fá
ævintýralega slappar niðurstöður
er kemur að kynjajafnrétti og víða
er að finna einlægan vilja til að gera
betur.
Við sjáum öll að fjölbreytileik-
inn er mikilvægur í sjálf bærum
heimi og þurfum því að hætta að
sóa man-auði. Þeir sem átta sig á
að jafnrétti er ákvörðun sjá að það
er háþrýstidælan sem við þurftum
allan tímann. Þá getum við hætt að
stóla á einhvern dúllu-dropa til að
hola steininn.
Úr hverju þarf enn að bæta?
Við þurfum að vera vakandi fyrir
bakslagi og stöðnun, varða velsæld
fyrir okkur öll og draga sérfræðinga
á sviði jafnréttismála í miklu meiri
mæli að borðinu – þetta eru fræði
og það sýndi sig í COVID að það er
mikilvægt að hafa vísindin í stórum
skömmtum með brjóstvitinu. Það
er engin hjáleið og við þurfum að
gera öll smáatriði sýnileg sem bera
misréttið uppi.
Úr hverju þarf enn að bæta?
Í dag finnst mér einna brýnast
að við brúum bilið á milli fæðing-
arorlofs og dagvistar barna. Það er
ómögulegt að fjöldi foreldra ungra
barna hafi ekki dagvistarúrræði
þegar fæðingarorlofi sleppir.
Svo þurfum við að sjálfsögðu að
halda áfram að huga að jafnrétti og
jafnræði á öllum póstum. Þó margt
hafi áunnist þá er sigurinn enn ekki
unninn. Við þurfum að huga að því
hvaða raddir heyrast í samfélaginu,
hvaða staðalímyndum við vörpum
fram og gæta þess að setja okkur
sjálf og aðra ekki í hefðbundin kyn-
hlutverk. Og svo snúast jafnréttis-
mál í dag ekki bara um jafnrétti
kynjanna – við þurfum að horfa á
jafnrétti á víðum grundvelli.
Það örlar fyrir samstöðu um að
setja feðraveldið í líknandi með-
ferð öllum til hagsbóta og allt er
morandi í tækifærum til að bæta
heiminn með samtali og fræðslu.
Svo þurfa konur að fara fyrir fé, það
er ljóst. Á hverjum degi hugsa ég til
formæðra minna sem börðust fyrir
okkur, því jafnréttið hefur sannar-
lega ekki komið af sjálfu sér.
Konur eiga að vera
öruggar heima
Stella Briem, 22 ára skipuleggjandi
Druslugöngunnar
Að mínu mati er það mikilvægasta
sem komið hefur fyrir kvenréttindi
á Íslandi kvennafrídagurinn 1975.
Ég tel þann dag hafa haft meiri áhrif
fyrir íslenska kvenréttindabaráttu
en nokkur af þeim konum sem voru
þar sameinaðar hefði geta ímyndað
sér.
Verandi einn af skipuleggjendum
druslugöngunnar og hafandi verið
partur af nýrri femínískum hreyf-
ingum eins og Free The Nipple,
finnst mér augljóst að kvennafrí
hafi sýnt íslenskum konum hve
mikill styrkur býr í samstöðu. Þegar
íslenskar konur sameinast til þess
að fá einhverju breytt, eins og sagan
hefur sýnt okkur, erum við óstöðv-
andi.
Úr hverju þarf enn að bæta?
Mér finnst eins og við þurfum
meiri umræðu og betri úrræði
fyrir þolendur heimilisof beldis
og það þarf meiri fræðslu, þá sér-
staklega sem beinist að ungu fólki,
um „rauðu ljósin“ í of beldissam-
böndum, sjá átak Bjarkarhlíðar
#rauðuljósin. Núna gengur yfir
heimsfaraldur og við sjáum það enn
skýrar hve algengt og alvarlegt sam-
Barnaafþreying endurspegli
fjölbreytileika
Bergrún Íris Sævarsdóttir, 35 ára
rithöfundur
Það er erfitt að velja eitthvað eitt
sem það mikilvægasta sem áunnist
hefur en árið 1275 var bannað að
gifta konur gegn vilja þeirra. Ég get
ekki ímyndað mér nokkuð verra en
að einhver sé neyddur í hjónaband
en þó viðgengst það enn í mörgum
löndum. Yfirráð konunnar yfir
eigin líkama er stórt og mikilvægt
málefni sem hefur smámjakast í
gegnum tíðina með tilkomu p-pill-
unnar, löglegu þungunarrofi og svo
framvegis.
Úr hverju þarf enn að bæta?
Mig dreymir um heim þar sem öll
kyn fá verðskuldað pláss í barna-
menningu. Það er ekki bara mikil-
vægt kvenréttindamál heldur skipt-
ir það öll börn okkar máli, sama
hvernig þau skilgreina sig. Best er
ef börn eiga fyrirmyndir af öllum
kynjum í hverri þeirri af þreyingu
sem þau kjósa sér. Hvernig fullorðið
fólk skrifar um kynin í bókum, bíó-
myndum og tölvuleikjum skiptir
gríðarlegu máli. Við erum öll alls
konar og afþreying fyrir börn þarf
að endurspegla það.
Ísland getur gert enn betur í mál-
efnum transfólks. Ofureinfaldir
hlutir eins og salerni og baðaðstaða
fyrir alla á sundstöðum er nokkuð
sem væri auðvelt að laga en myndi
um leið gera samfélagið okkar mun
manneskjulegra.
Jafnréttismál eru efnahagsmál
Halldór Benjamín Þorbergsson, 41
árs framkvæmdastjóri Samtaka
atvinnulífsins
Það að jafnréttismál skuli vera í
forgrunni í allri samfélagsþróun og
þróun vinnumarkaðarins er auð-
vitað ákveðið afrek út af fyrir sig.
Betur má ef duga skal en orð og vilji
eru til alls fyrst. Dæmi um þá sigra
sem unnist hafa og ég vil sérstaklega
nefna er aðgengi foreldra að leik-
skólaplássi sem stuðlar að jafnari
stöðu á vinnumarkaði.
Kærunefnd jafnréttismála, sem
var sett á laggirnar og með henni
lögfest að ef tveir umsækjendur um
starf væru jafnhæfir þyrfti að ráða
þann sem væri af því kyni sem hall-
aði á. Síðast en ekki síst sú lagalega
skylda að konum og körlum skuli
greidd jöfn laun fyrir jafnverðmæt
störf. Þetta eru dæmi um hvernig
samfélagið getur hraðað þessari
mikilvægu vegferð með því að
skapa umgjörð.
Úr hverju þarf enn að bæta?
Ég hef beitt mér fyrir því að brúa
umönnunarbilið frá því að fæð-
ingarorlofi foreldra lýkur og þar til
börn fá pláss á leikskóla. Ég trúi því
að það sé eitt stærsta jafnréttismál
nútímans enda sýna rannsóknir að
barneignir hafa jákvæð áhrif á laun
karla en neikvæð á laun kvenna.
Lagfæra þarf þessa skekkju. Mikil-
vægt er að stjórnvöld búi íbúum
sínum þannig aðstæður að foreldrar
hafi raunverulegt val um það hvern-
ig fjölskylduábyrgð og þátttöku for-
eldra á vinnumarkaði er háttað.
Jafnréttismál eru efnahagsmál.
Fyrirtæki sem ætla að ná árangri
verða að setja þau á dagskrá. Kyn-
slóðir sem eru að vaxa úr grasi
munu líta þessi mál öðrum augum
og gera skýrar kröfur um jafnrétti.
Þetta segi ég ekki aðeins sem for-
svarsmaður atvinnulífsins heldur
sem faðir sem vill jöfn tækifæri fyrir
dóttur mína og syni.
félagslegt vandamál heimilis ofbeldi
er. Konur eiga að vera öruggar á sínu
heimili og við þurfum að standa
okkur betur sem samfélag í að
tryggja þetta öryggi.
Þann 19. júní árið 1915 fengu íslenskar konur, 40 ára og eldri, kosningarétt til Alþingis.
2 0 . J Ú N Í 2 0 2 0 L A U G A R D A G U R26 H E L G I N ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð