Dagblaðið Vísir - DV - 10.01.2020, Blaðsíða 16

16 10. janúar 2020
Tímavélin Gamla auglýsinginMorgunblaðið 7. apríl 1915
Á
rið 2011 stofnaði ungur
Bandaríkjamaður, Ross
Ulbricht, vefsíðu í dimm-
um afkima internetsins,
svokölluðu myrkraneti. Síð-
an nefndist Silk Road og varð
á næstu árum að risastórum
svörtum markaði þar sem alls
kyns ólögleg sala átti sér stað.
Vopn, fölsuð persónuskilríki,
eiturlyf og fleiri ólöglegar vör-
ur gengu þar kaupum og sölu og
hirti Ulbricht fyrir vikið ríflegar
söluþóknanir. Málið var eitt það
stærsta sinnar tegundar sem
bandaríska alríkislögreglan hef-
ur tekist á við. Eftirmálar máls-
ins urðu miklir og hafa ekki enn
verið útkljáðir í dag. Ísland kom
við sögu í málinu og átti lög-
reglan á höfuðborgarsvæðinu
stóran þátt í að ljóstra upp um
málið.
Myrkranetið
Hið sýnilega internet sem við
þekkjum flest og notum mikið
í okkar daglega lífi er aðeins
toppurinn á internetísjakanum.
Handan þess sýnilega er gífurlega
umfangsmikið myrkranet sem
fæstir menn munu nokkurn tím-
ann í lífi sínu sjá. Síður á myrkra-
netinu birtast ekki á leitarsíðum á
borð við Google og þó svo ógjörn-
ingur sé að kveða á með fullvissu
um umfang myrkranetsins þá
hafa sérfræðingar haldið því fram
að það sé að minnsta kosti hund-
rað sinnum stærra en hið sýni-
lega net. Til þess að fá aðgang að
myrkranetinu þarf vissa lagni og
viss tól, þar á meðal netvafrann
Tor. Tor var framleiddur af banda-
ríska hernum og tryggir vafrinn
einkennislaus samskipti á netinu.
Ross Ulbricht
Ross Ulbricht var handtekinn
árið 2013 vegna aðkomu sinn-
ar að Silk Road. Hann var þá að-
eins 29 ára gamall en þá þegar,
aðeins tveimur árum eftir að Silk
Road fór í loftið, orðinn margfald-
ur milljarðamæringur.
Hann fæddist í Texas í Banda-
ríkjunum og nam eðlisfræði og
verkfræði í háskóla. Hann mætti
kalla öfga frjálshyggjumann.
Þrátt fyrir mikla greind og góða
menntun hugnaðist honum ekki
að verða vísindamaður. Frum-
kvöðlastarfsemi heillaði hann og
hann reyndi fyrir sér í stofnun
þónokkurra sprotafyrirtækja, en
án árangurs. Hann vantreysti yfir-
valdi og ríkisstjórn og taldi stríðið
gegn fíkniefnum tapaðan bardaga.
Honum datt því í hug að koma á
laggirnar vefsvæði sem væri yfir
lög og reglur hafið. Viðskiptavin-
ir síðunnar átti að vera í sjálfsvald
sett hvaða efni þeir settu í líkama
sína, án þess að eiga á hættu að
lenda upp á kant við glæpagengi
eða yfirvöld. Viðskiptalíkan síð-
unnar var ekki ósvipað því sem
við þekkjum frá síðum á borð við
eBay eða Ali Express. Síðan tengdi
saman seljendur og kaupendur og
gátu viðskiptavinir gefið seljend-
um einkunn.
Samskipti í gegnum síðuna
áttu að vera með öllu nafnlaus og
auðkennalaus. Sala gat aðeins átt
sér stað með rafræna gjaldmiðl-
inum Bitcoin sem að mestu er
órekjanlegur.
Ulbricht heimilaði þó aðeins
glæpastarfsemi sem hann taldi
skaðlausa öðrum en notendun-
um. Efni á borð við barnaklám,
kjarnorkuvopn, þýfi og leigumorð
voru bönnuð og er talið að um 70
prósent af þeim viðskiptum sem
áttu sér stað í gegnum Silk Road
hafi verið fíkniefnaviðskipti.
Talið er að heildarvelta síð-
unnar, á þeim tveimur árum sem
hún var starfrækt, hafi samsvar-
að um 125 milljörðum íslenskra
króna. Þegar Ulbricht var hand-
tekinn var netvirði hans ríflega
þrír milljarðar.
Íslenska lögreglan til bjargar
Bandarísk yfirvöld urðu meðvit-
uð um tilvist síðunnar um tveim-
ur mánuðum eftir að hún hóf
starfsemi sína. Það tók þó tvö ár
fyrir þau að komast að nafni Ul-
bricht. Það var einföld leit í gegn-
um Google sem að lokum opin-
beraði nafn hans. Ulbricht hafði
ekki verið nægilega varkár. Hann Smiðjuvegur 4C - 202 Kópavogur - S 587 2202
Ryðga ekki
Brotna ekki
HAGBLIKK
Álþakrennur & niðurföll
Litir á lager:
Svart, hvítt, ólitað, rautt, silvurgrátt og dökkgrátt
Hvernig Ísland
hjálpaði Banda-
ríkjunum að upp-
ræta stóran
svartan markað
á myrkranetinu
n Sviðsett leigumorð n Spilltar löggur n Milljarðavelta n Tvöfaldur lífstíðardómur
Erla Dóra
erladora@dv.is
Silkivegurinn
MYND: HANNA ANDRÉSDÓTTIR