Morgunblaðið - 14.01.2020, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 14. JANÚAR 2020
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Hinn merkiflokkurdemó-
krata í Bandaríkj-
unum hefur mis-
stigið sig herfi-
lega hvað eftir
annað á síðustu árum. Þeir
hafa aldrei náð sér eftir að
Donald Trump sigraði óvænt í
kosningunum í nóvember
2016 eftir að nánast allar
kannanir vestra höfðu slegið
því föstu lengi að Hillary
Clinton gengi að embættinu
vísu. Það versta er að ekki
verður betur séð en að æðstu
leyniþjónustu- og ríkislög-
reglustofnanir landsins virð-
ist hafa, á hæstu tröppum
þeirra, ákveðið að „leiðrétta“
það að kosningarnar fóru ekki
eins og þær „áttu að fara“.
Það skynja sífellt fleiri að þar
var farið handan við öll hugs-
anleg mörk.
Menn jafnt innan sem utan
Bandaríkjanna geta og hljóta
að hafa misjafnt álit á forseta
þeirra á hverjum tíma. Og
Donald Trump er óneitanlega
óvenjulegt eintak. En því
verður ekki neitað að hvað
sem einstaka tísti og tali hans
líður þá hefur hann náð stór-
merkilegum árangri í innan-
landsmálum og á ýmsum svið-
um utanríkismála, þótt ekki
séu öll mál sem hann hefur
opnað í síðari þættinum kom-
in á endastöð.
Atvinnuleysi er nær horfið í
Bandaríkjunum það sem af er
forsetatíð hans. Laun þeirra
sem minnst bera úr býtum
hafa styrkst verulega. Aldrei
í síðari tíma sögu hefur jafn-
stórt hlutfall bandarískra
blökkumanna verið þátttak-
andi á vinnumarkaði og nú er.
Sama gildir um hópa af suður-
amerískum
(spænskum) upp-
runa. Það var
fólkið í neðri milli-
stéttum sem
flykktist að
Trump síðast, þar
á meðal hópar sem höfðu ekki
talið nokkurt gagn að því að
greiða atkvæði í nokkrum
kosningum á undan. Það voru
reyndar hópar úr þeim stétt-
um sem tryggðu stórsigur
Borisar Johnsons í kosning-
unum í síðasta mánuði, kjós-
endur sem höfðu mann fram
af manni stutt Verkamanna-
flokkinn.
Það er kannski að breytast
víðar að stjórnmálaflokkar
geti kastað eign sinni á heila
hópa manna, þá sömu og þeir
sjálfir tala niður á bak við lok-
aðar dyr. Andstæðingur
Trumps í síðustu kosningum
kallaði hina óvæntu kjós-
endur Trumps „the deplor-
ables“ – liðið sem ekki væri
húsum hæft – á fundi með
fjármálamönnum á Wall
Street. Þau orð flokkast nú
yfir fræg stjórnmálaleg mis-
tök.
Demókratar hafa haft þá
reglu að leggjast gegn öllu
sem Trump segir eða gerir.
„Gegn öllu“ er vandinn í
þeirri stefnu. Það verður til
þess að gagnrýni sem á rétt á
sér verður gagnslítil. Það
gerðist nú þegar Trump
heimilaði að frægasti hryðju-
verkaforingi Írans yrði tek-
inn af lífi. Allt það mál hefur
snúist illa í höndum valda-
manna þar. Og vegna „móti
öllu“-stefnu bandarískra
demókrata liggja þeir nú
óvænt með Íransstjórn í
rennusteinum almennings-
álitsins.
Andstaðan
við aftöku hryðju-
verkaforingjans
reyndist mistök}
Klaufaspörk skora ekki
SigurgangaHildar Guðna-
dóttur kvik-
myndatónskálds
hefur verið næsta
ótrúleg síðustu
daga og vikur.
Hún vann Golden Globe-
verðlaunin fyrir aðeins viku,
og var tilnefnd til bresku
BAFTA-tónlistarverð-
launanna um sama leyti.
Og í gær bárust fréttir um
að hún hefði hlotið verðlaun
tónlistargagnrýnenda –
Critic’s Choice Awards.
Og enn bárust miklar fréttir
og nú um að tónskáldið Hildur
hefði verið tilnefnd til Óskars-
verðlauna í flokki bestu kvik-
myndatónlistarinnar. Tilnefn-
inguna hlýtur hún
fyrir tónlist sína í
kvikmyndinni Jok-
er en verðlaunin
verða afhent 9.
febrúar. Landar
hennar óska henni
auðvitað allra heilla og fyllast
stolti og aðdáun yfir afrekum
hennar og hinni miklu viður-
kenningu sem henni hlotnast
af hálfu allra þeirra sem best
þekkja til.
Um leið hvarflar hugurinn
til kvikmyndatónskáldsins Jó-
hanns Jóhannssonar sem
vann, eins og Hildur Guðna-
dóttir nú, mikil afrek á þeirra
sviði, en Jóhann lést langt um
aldur fram fyrir tæpum tveim-
ur árum.
Íslendingar fylgjast
stoltir með
Hildi Guðnadóttur
á sigurbraut}
Hildur Guðnadóttir Þ
að hefur heldur betur reynt á kerfið
okkar á undanförnum vikum. Vet-
ur konungur hefur látið finna fyrir
sér og við slíkar aðstæður kemur í
ljós úr hverju við erum gerð,
hversu vel við erum búin undir hið óvænta og
hvernig við bregðumst við.
Í desember mátti hluti þjóðarinnar, heimili
og fyrirtæki, þola að vera án rafmagns í allt að
nokkra daga í kjölfar óveðurs. Rafmagns-
staurar brotnuðu og línur slitnuðu. Starfsemi
fyrirtækja stöðvaðist og fólk lokaðist inni á
heimilum sínum sem mörg hver kólnuðu vegna
rafmagnsleysis. Fjarskiptanet reyndist götótt
og fyrirtæki og jafnvel heilbrigðisstofnanir
reyndust ekki vera með tiltæka nothæfa vara-
rafstöð. Já, við vorum þegar á reyndi illa viðbú-
in viðlíka hvelli. Orkuöryggið reyndist langt í
frá tryggt og afleiðingar þess eru enn að koma fram.
Björgunarsveitir landsins, hvar sjálfboðaliðar lögðu sig í
hættu, komu landsmönnum og orkufyrirtækjum til að-
stoðar. Ég er þeim öllum djúpt þakklát.
Vetrarveður heldur áfram að koma okkur á óvart.
Ferðaþjónustufyrirtæki hélt af stað í glæfraför með hóp
ferðamanna og virtist illa hafa áttað sig á hættunni. Hóp-
urinn komst ekki til byggða og þá þurfti að kalla til björg-
unarsveitir landsins til að koma hópnum til bjargar. Fyrir
það er ég þeim einnig djúpt þakklát.
Gular og appelsínugular viðvaranir hafa verið nánast
viðvarandi frá áramótum og sýna spár að svo verður
áfram. Hættuástand skapaðist á Reykjanesi í
byrjun viku og yfirfull flugstöð gat ekki á
nokkurn hátt ráðið við það þegar fjöldi ferða-
manna komst hvorki frá landinu né inn í flug-
stöð vegna óveðurs. Reykjanesbrautin lokaðist
og fjöldahjálparstöð var opnuð í Reykjanesbæ
með aðstoð fjölda sjálfboðaliða úr björgunar-
sveitum og víðar. Enn og aftur stólum við á
samtakamátt þessa stóra hóps sem leggur sig í
hættu við að koma samborgurum til aðstoðar.
Takk öll fyrir ykkar afrek.
En við getum ekki ætlast til þess æ ofan í æ
að sjálfboðaliðar haldi uppi öryggi lands-
manna. Við verðum að tryggja að grunnstoðir
landsins, heilbrigðiskerfið, samgöngukerfið,
orkukerfið, fjarskiptakerfið og löggæslan séu
þannig upp byggð að þau standist álag þegar á
reynir. Það er hlutverk okkar sem störfum í
stjórnmálum að tryggja að svo sé en því miður þá virðist
sem starfandi ríkisstjórnir síðustu ára hafi sofnað á verð-
inum hvað varðar viðhald og uppbyggingu innviða. Kosn-
ingarnar 2016 og 2017 snérust meira eða minna um þetta
en enn virðist skilningur stjórnvalda ekki fylgja með. Við
getum ekki tvöfaldað vegi, lagt línur og haldið úti heil-
brigðiskerfi með sjálfboðaliðum. Þar þurfa stjórnvöld að
tryggja öruggt og stöðugt fjármagn svo íbúar landsins
þurfi ekki að búa við óöryggi. Þetta er hlutverk stjórn-
valda og um þetta snúast stjórnmálin.
Helga Vala
Helgadóttir
Pistill
Um hvað snúast stjórnmálin?
Höfundur er þingman Samfylkingarinnar.
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
BAKSVIÐ
Sigtryggur Sigtryggson
sisi@mbl.is
Losun á efni úr Landeyja-höfn á nýjum losunar-svæðum í sjó er talin hafaóveruleg neikvæð áhrif á
lífríki sjávar og fjöru. Þetta er niður-
staða frummatsskýrslu sem VSO
Ráðgjöf vann fyrir Vegagerðina og
Skipulagsstofnun hefur auglýst til
kynningar.
Fyrirhuguð framkvæmd felst
annars vegar í viðhaldsdýpkun
Landeyjahafnar eins og þörf er á til
að hægt sé að sigla um höfnina og
hins vegar efnislosun í sjó. Fram-
kvæmd felur í sér nýtt og stærri los-
unarsvæði, um 240 hektara að stærð,
sem tekur við um 10 milljón rúm-
metrum af efni. Þessi svæði, sem eru
í um 3,0 kílómetra fjarlægð frá
Landeyjahöfn, eru talin duga til
næstu 20-30 ára.
Í matsskýrslu fyrir Landeyja-
höfn (Bakkafjöruhöfn, 2008) og
tengdar framkvæmdir var heildar-
magn viðhaldsdýpkunar áætlað um
30 þúsund m3 á ári og eftir aftaka-
veður var reiknað með að gæti þurft
að fjarlægja um 80 þúsund rúm-
metra úr innsiglingarrennunni. For-
sendur áætlunar á umfangi viðhalds-
dýpkunar hafa ekki staðist. Fyrir því
eru nokkrar ástæður og vegur þar
þyngst gosið í Eyjafjallajökli vorið
2010. Í kjölfar þess stórjókst fram-
burður frá jöklinum, sem veldur
meiri efnisburði í innsiglingu Land-
eyjahafnar en reiknað var með, segir
VSÓ. Þar sem nauðsynleg viðhalds-
dýpkun reyndist meiri var óskað eft-
ir heimildum árin 2010, 2011, 2015 og
2018 fyrir aukinni dýpkun. Árið 2018
tók Skipulagsstofnun ákvörðun um
að umfang viðhaldsdýpkunar færi
yfir viðmið í lögum um mat á um-
hverfisáhrifum og væri af leiðandi
háð mati á umhverfisáhrifum.
Miklir hagsmunir Eyjamanna
Tilgangur með framkvæmdinni
er að halda Landeyjahöfn opinni
enda sé hún nauðsynleg fyrir sam-
göngur milli lands og Eyja. Því sé
um að ræða mikið hagsmunamál fyr-
ir íbúa Vestmannaeyjar og ferða-
þjónustuaðila á svæðinu að Land-
eyjahöfn sé haldið opinni. Til þess
þarf að vera heimild til dýpkunar og
efnislosunar í sjó til langs tíma.
Nýtt losunarsvæðið liggur um
3,0 km frá Landeyjahöfn. Dýpt er að
meðaltali 30 metrar. Svæðið sem um
ræðir er líkt öðrum hafsvæðum við
suðurströnd landsins, þ.e. það ein-
kennist af sendnum botni þar sem
rót vegna öldugangs er mikið. Vegna
öldurótsins er dýpið á svæðinu mjög
breytilegt, sem sést á mælingunum
sem hafa farið fram. Dýpkunar-
svæðin eru breytileg milli ára. Þegar
dýptarmælingar yfir tímabil eru
skoðaðar sést að efnisflutningurinn
er það mikill á svæðinu að ekki
skiptir öllu máli nákvæmlega hvar
efnið er losað. Dýptarmælingar sem
gerðar voru á árunum 2011-2017
sýni að dýpið á svæðinu er mjög
breytilegt, jafnvel á svæðum þar
sem ekkert efni er fjarlægt eða
losað. Þekkingarsetur Vest-
mannaeyja hefur gert úttekt á botn-
dýralífi og er það mjög frábrugðið á
fyrirhuguðum losunarsvæðum.
Svæðið er mjög einsleitt og reyndust
sýnin innihalda nær ekkert líf og var
enginn munur með tilliti til dýpis eða
staðsetningu.
Til þessa hefur efni aðallega
verið losað á svæði sem sýnt er sem
A og B á kortinu hér að ofan og hafa
því myndast efnishaugar á svæð-
unum. Haugarnir eru að fletjast út
en það gerist hægt og hafa losunar-
svæðin ekki undan því magni sem
þarf að losa.
„Með því að stækka losunar-
svæðið er hægt að dreifa losuninni
yfir mun stærra svæði og þannig
hægt að fyrirbyggja að haugar
byggist upp. Því er fyrirhugað að
hvíla þessi svæði á næstu árum og
varpa efninu á nýtt losunarsvæði.
Mælingar sýna að efnislosun á fyrri
svæðum leiðir ekki til þess að efni
leiti aftur inn í höfnina,“ segir VSÓ
Ráðgjöf m.a. í umhverfismatinu.
Hægt er að kynna sér skýrsluna
á vef Skipulagsstofnunar. Athuga-
semdafrestur er til 25. febrúar næst-
komandi.
Ný svæði fyrir sand
úr Landeyjahöfn
Núverandi losunarsvæði A, B, C, D og E
Möguleg losunarsvæði RV og RA
Vatnsleiðslur
Sæstrengir
Fyrirhugað
losunarsvæði
Alls 24 ha, á 24-37 m
dýpi og 3 km frá landi
Losunarsvæði við
Landeyjahöfn
Ko
rt
ag
ru
nn
ur
: V
eg
ag
er
ði
n/
VS
Ó
rá
ðg
jö
f