Morgunblaðið - Sunnudagur - 16.02.2020, Side 6

Ætla má að almennt leggifólk upp úr því að veravel kynnt. Eitt er víst
að Íslendingar eru sammála um
mikilvægi góðrar landkynningar.
Við viljum koma á framfæri hve
land okkar sé fallegt og hafi upp
á mikið að bjóða, óviðjafnanlega
náttúru og margt frambærilegt
og sumt framúrskarandi í listum
og menningu. Á sviði stjórnmála
og samfélagssmíðinnar almennt
sé einnig sitthvað að finna sem
þyki þess virði að beina sjónum
að og gleðjast yfir.
Og þetta er ekki alveg inni-
stæðulaust. Margt í viðbrögðum
Íslendinga við efnahagshruninu
þykir þannig hafa verið með
ágætum og er þar ekki síst vísað
í þá afstöðu almennings að vilja
standa vörð um
félagslega inn-
viði okkar og
standa saman
gegn yfirgangi
erlendra ríkja
sem vildu
þröngva okkur
niður á hnén.
Utan landsteina
þótti einnig til
eftirbreytni að
gera misferli í
heimi fjármál-
anna saknæmt
og refsivert. Það
er meira en sagt
verður um flest-
ar aðrar þjóðir.
Þessu viljum
við gjarnan
halda hátt á loft og koma á fram-
færi við umheiminn sem eins kon-
ar framlagi okkar til heimsmenn-
ingarinnar og stjórnmálanna
almennt. Í stuttu máli þá er okk-
ur umhugað að sýna okkar góðu
hliðar og þannig styrkja okkur í
augum annarra – og þá einnig
okkar eigin sjálfsmynd. Eitt leiðir
af öðru.
En virðing annarra og þá einn-
ig sjálfsvirðingin þarf að vera
verðskulduð. Sjálf eigum við
margt ólært frá hruninu svo horft
sé til þess tíma. Þúsundir þeirra
sem urðu undir í efnahags-
hamförunum hefðu átt að fá
styrkari hjálparhönd fram rétta.
Og síðan er það hitt að meira höf-
um við ekki lært en svo, að allt
virðist vera að sækja í nákvæm-
lega sama farið þar sem græðgin
ræður för. Markaðsvæðing er aft-
ur orðin mál málanna, ekki bara
raforkunnar heldur einnig í fjár-
málaheiminum. Til stendur að
endurtaka einkavæðingu þar, búa
sem best í haginn fyrir fjárplógs-
menn að gera samfélagið að
gróðalind sinni. Almennt er fólk
þessu andvígt en allt kemur fyrir
ekki.
En hvað er til ráða í þjóðfélagi
sem lætur örfáa einstaklinga
ráðskast með auðlindir sínar,
skattaskjól eru nánast eins og
annað heimili auðmanna landsins
svo þeir fái komist hjá því að
leggja sitt af mörkum við rekstur
samfélagsins og standa fyrir
bragðið utan veggja þess; þar
sem Namibíuhneyksli raska ekki
ró þeirra sem standa í stafni
þjóðarskútunnar …?
Kannski þarf hjálp erlendis frá,
kannski þurfum við leiðsögn?
Getur það verið?
Nú hefur það orðið nið-
urstaðan, að kalla á hjálp; að fá
okkur til ráðgjafar og leiðsagnar
sérfræðinga frá hvorki meira né
minna en Öryggis- og sam-
vinnustofnun Evrópu, ÖSE. Og
nú hefur það orðið úr að sérfræð-
ingar þar á bæ hafa fallist á að
ganga í málin með okkur. En
hvaða mál?
Við bíðum spennt. Sagt hefur
verið frá því í fréttum að sér-
fræðingar ÖSE í siðfræði séu
mættir til landsins og ekki nóg
með það. Svo var að skilja að þeir
hefðu tekið til óspilltra málanna
að rýna í útskrift af fyllirístali
nokkurra þingmanna á vínbar
fyrir nokkrum misserum! Mál
sem vel að merkja setti þjóðfélag-
ið á hliðina um nokkurra mánaða
skeið og mátti
ætla að það eitt
hefði kennt
einhverjum
sína lexíu.
Í mínum
huga er það
svo að ef við
ráðum ekki
fram úr slíkum
málum sjálf þá
sé okkur ein-
faldlega ekki
viðbjargandi.
Svo hlýtur sú
spurning að
vakna hvort
virkilega engin
takmörk séu
fyrir því hvað
menn tíni til í
landkynningarstarfi sínu. Spyr sá
sem ekki veit.
En kynningarstarfið er ekki
bara í aðra áttina. Auðvitað hljót-
um við að spyrja um hvernig sé
komið fyrir dómgreindinni hjá
hinu alþjóðlega stofnanaveldi,
hvort sem það heitir ÖSE eða
Mannréttindadómstóll Evrópu í
Strassborg, sem þessa dagana
velkist um í stormi vatnsglassins
íslenska, ekki til að kanna rétt-
mæti dóms Hæstaréttar sem gef-
ið hefur íslenskum stórútgerð-
arfyrirtækjum heimild til að
krefja almenning skaðabóta fyrir
að hafa meinað þeim að sitja ein
að öllum makrílkvótanum í
hruninu. Nei, vegna formlegheita
í dómi yfir einstaklingi sem eng-
inn deilir um að hafi ekið undir
áhrifum eiturlyfja í trássi við lög;
verið dæmdur fyrir vikið á fleiru
en einu dómsstigi og allir sam-
mála um niðurstöðuna!
Þetta er einkennilegt upp á að
horfa á sama tíma og dómstóllinn
hefur vísað frá málum þar sem
mannréttindi hafa sannanlega
verið brotin á skelfilegan hátt.
Getur það verið að sjálfir sér-
fræðingarnir í siðfræði og stofn-
anir þeirra eigi sitthvað sameig-
inlegt með auðstéttinni á
himinháu skattlausu kjörunum –
nefnilega að standa utan sam-
félagsins og koma því aðeins auga
á stöku flís á meðan bjálkarnir
eru þeim ósýnilegir?
Ég leyfi mér að spyrja.
Má ég kynna …
Úr ólíkum
áttum
Ögmundur Jónasson
ogmundur@ogmundur.is
’ En hvað er til ráða íþjóðfélagi sem læturörfáa einstaklinga ráðsk-ast með auðlindir sínar,
skattaskjól eru nánast eins
og annað heimili auð-
manna landsins svo þeir
fái komist hjá því að leggja
sitt af mörkum við rekstur
samfélagsins og standa
fyrir bragðið utan veggja
þess; þar sem Namibíu-
hneyksli raska ekki ró
þeirra sem standa í stafni
þjóðarskútunnar …?
VETTVANGUR
6 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 16.2. 2020
á heimasíðu Hreyfils:
hreyfill.is
eða í App Store
og Google Play
SÆKTU APPIÐ
Sæktu appið frítt á AppStore
eða Google Play
Hreyfils appið
Pantaðu leigubíl á einfaldan
og þægilegan hátt
Þú pantar bíl1
3 og færð SMS skilaboðað bíllinn sé kominn.
2 fylgist með bílnum í appinu
Ég á minningu þar sem ég, sem virðu-legur varafréttastjóri RÚV, stendyfir saklausum fréttamanni (og nú-
verandi formanni Miðflokksins) algjörlega
gapandi. „Þúsund sms á einum mánuði!
Hvernig er það hægt? Þetta hlýtur að vera
einhverskonar met. Þetta eru (smá þögn)
30 sms á dag! Á DAG! Hvað er að því að
hringja í fólk?“
Það var sem sagt hluti af skyldum vara-
fréttastjóra að fara yfir símreikninga
starfsmanna og passa að menn eyddu nú
ekki of miklu. Þegar reikningar fóru yfir
einhver mörk þurfti að skoða málið og
komast að því hvort skattgreiðendur ættu
að taka þátt í þessu. Í þessu tilviki var
ákveðið að leyfa þeim að njóta vafans.
Og hafið í huga að þetta var á gullald-
arárum Nokia og takkasíma. Þar sem
menn þurftu til dæmis að ýta fjórum sinn-
um á sjö bara til að geta skrifað eitt S.
Mér varð hugsað til þess í gær þegar ég
þurfti að ná í einhvern en nennti ómögu-
lega að tala við hann. Hugsaði þá um
hversu mikil guðsblessun messenger væri
(sem er í raun hluti af Facebook, fyrir þá
sem vita það ekki). Þar getur maður náð í
alla, sent þeim skilaboð og þarf ekki að
ganga í gegnum allskonar kurteislegar
kveðjur og smælki, sem mér finnst stund-
um svo erfitt.
Svo er hitt að það eru ekki allir jafn
skemmtilegir sem maður þarf að tala við.
Erindið getur líka verið þess eðlis að það
sé hreinlega betra að skrifa en tala. Og
svo eru samskiptin til, hægt að skoða þau
aftur og vitna í ef á þarf að halda.
Ég get hringt í einhvern en samt ekki
verið viss um að hann hafi verið að hlusta.
En ef ég sendi honum skilaboð þá fæ ég
yfirleitt að sjá hvort hann hafi lesið þau.
Að auki eru þau skilvirkari. Það eru engir
útúrdúrar, engar sögur, ekkert slúður
(sem er reyndar galli) og ekkert vesen.
Ókosturinn er kannski sá að það er auð-
velt að misskilja skilaboð. Það liggur ekki
alltaf fyrir hvernig liggur á þeim sem
skrifar skilaboðin. Hvað á sá við sem
sendir skilaboðin: „Átti þetta ekki að
byrja klukkan tvö?“ Er hann reiður? For-
vitinn? Stríðinn? Eða jafnvel að reyna að
vera fyndinn? Það eitt að nota punkt í
endann getur breytt skilningi þess sem
fær skilaboðin. Þess vegna hafa menn
brugðið á það ráð að nota svokölluð tjákn
(emoji) til að
tryggja að skila-
boðin komist til
skila með þeim
hætti sem ætlast
var til.
Einhverjir hafa
áhyggjur af því að
með þessum tjákn-
um getum við týnt
blæbrigðum máls-
ins, að fólk hætti
að leggja sig fram um að koma þeim í orð
og það er kannski ekki alveg galið. Hugs-
anlega eigum við eftir að lesa þetta í Al-
þingistíðindum:
Hæstvirtur forseti (hjarta). Ég þakka
(samanlagðar hendur) fyrir skjót (bíll á
hraðferð) svör hæstvirts (þumall niður)
ráðherra. Svör ráðherra eru blátt áfram
hlægileg (andlit sem grætur af hlátri) en
það hryggir mig (brostið hjarta) að hann
skuli ekki geta haldið sig við efnið (reiður
kall). Við í stjórnarandstöðunni höfum
ekki gefist upp (steyttur hnefi) (tvö
hjörtu) og munum krefjast (aftur steyttur
hnefi) svara (100). Við munum fylgjast
með (augu á stilkum).
Samt ekki.
En það má ekki gleyma því að sama
hvort menn nota Messenger, Whatsapp,
Signal, Telegram eða bara risaeðlutæki á
borð við sms og tölvupóst, þá kemur ekk-
ert í staðinn fyrir mannleg samskipti. Þótt
þau taki oftast aðeins lengri tíma.
’Svo er hitt að það eruekki allir jafnskemmtilegir sem maðurþarf að tala við. Erindið
getur líka verið þess eðlis
að það sé hreinlega betra
að skrifa en tala.
Á meðan ég man
Logi Bergmann
logi@mbl.is
Skilvirk skilaboð