Morgunblaðið - 16.03.2020, Síða 10

Sigurður Bogi Sævarsson
sbs@mbl.is
„Ríkjandi aðstæður vegna kór-
ónuveirunnar vona ég að leiði af sér
aukinn skilning á mikilvægi þess að
við sem landið byggjum séum sjálf-
um okkur næg um matvæli,“ segir
Gunnar Þorgeirsson nýr formaður
Bændasamtaka Íslands.
„Í hruninu höfðu margir
áhyggjur af því hvort nægur matur
væri í landinu og svipuð sjónarmið
eru uppi nú. Mikilvægt er að skoða
þetta í samhengi við að nú eru
stjórnvöld að móta landbúnaðar- og
matvælastefnu. Þar viljum við
bændur vera með í ráðum, svo land-
búnaði séu sköpuð hagfelld skilyrði
og aðstæður til að sinna kröfum
samfélagsins.“
Félagskerfi breytt
Efling vísindastarfs, umhverf-
is- og loftslagsmál og mótun stefnu
um landnýtingu þar sem bændum
verði tryggð áframhaldandi not af
því landi sem best hentar undir
landbúnað. Þetta eru nokkur atriði
sem Búnaðarþing, sem haldið var
fyrr í þessum mánuði, samþykkti að
yrðu áherslumál Bændasamtaka Ís-
lands á næstunni. Gunnar Þorgeirs-
son, sem er garðyrkjubóndi í
Grímsnesi, segir breytingar á fé-
lagskerfi landbúnaðarins verða
helsta viðfangsefni sitt og nýrrar
stjórnar samtakanna á næstunni.
Nú hafi bændur sjálfdæmi um aðild
að samtökunum, sem þurfi að koma
betur til móts við stéttina með þjón-
ustu og hagsmunagæslu.
Um 6.000 aðilar stunda eða
tengjast íslenskum landbúnaði með
einhverju móti; bændur sem eru
með nautgripi, sauðfé, hross, svín,
hænur, rækta grænmeti, nýta
hlunnindi og svo framvegis. Aðeins
um 70% þessara bænda eru í BÍ og
vill Gunnar fá fleiri í samtökin.
Stefnan sé nú að aðildargjald miðist
við veltu í rekstri hvers bús. Með
slíku mun félagslegt vægi búgreina
breytast, sbr. að í dag er at-
kvæðavægi sauðfjárbænda á Bún-
aðarþingi um 40% en bænda í svína-
rækt og garðyrkju mun minna, þó
greinarnar velti miklu.
Tollar ráða reglum
„Fulltrúar á Búnaðarþingi
munu í framtíðinni í stað landsvæða
koma meira inn sem fulltrúar ein-
stakra búgreina. Vill þá svo til að í
nýrri stjórn BÍ er góð breidd hvað
varðar búgreinar,“ segir Gunnar
sem verður tíðrætt um sjálfbærni
landbúnaðar og að draga úr um-
hverfisáhrifum. Innflutning á
kjarnfóðri segir hann skapa stærstu
vistspor greinarinnar og því sé mik-
ilvægt að auka þá framleiðslu. Gefa
eigi bændum sem fá stuðning frá
ríkinu svigrúm til að færa sig milli
búgreina, til dæmis úr sauð-
fjárbúskap í kornrækt en þó fá
greiðslur áfram að minnsta kosti
tímabundið.
„Leikreglur í landbúnaði ráð-
ast alltaf af tollvernd og þar er mik-
ilvægt að tryggja fyrirsjáanleika til
lengri tíma. Að byggja nýtt fjós
kostar 200 til 300 milljónir kr. og
slíkur búrekstur þarf stöðugleika.
Ef rýmka á svo reglur um innflutn-
ing skyndilega er grundvöllur
rekstrar brostinn. Árið 2016 voru
gerðir búvörusamninga til langs
tíma sem eiga sinn þátt í því að
fjöldi bænda hefur farið í fjárfest-
ingar. Við þurfum meira af slíku,
svo landbúnaðurinn geti til dæmis
brugðist við neyslubreytingum. Þar
nefni ég til dæmis garðyrkjuna.
Stór hluti af grænmeti sem Íslend-
ingar neyta er innflutt en með efld-
um stuðningi við greinina má
breyta því.“
Svo hjólin snúist
Brennandi áhuga á hagsmuna-
málum bænda og hvatningu víða
frá, segir Gunnar hafa ráðið því að
hann bauð sig til forystu í BÍ.
„Verkefnin fram undan eru stór og
við bændur þurfum að vera dug-
legri að koma sjónarmiðum okkar á
framfæri. Landbúnaður skapar um
3.500 störf við framleiðslu og af-
leidd störf við úrvinnslu og þjónustu
eru um 10.000. Margir gagnrýna,
vonandi af misskilningi, stuðning
sem landbúnaður fær frá ríkinu.
Þar eru milljarðar króna undir, sem
eru þó ekki beinn stuðningur við
bændur heldur viðleitni til þess að
atvinnugreinin geti þrifist,“ segir
Gunnar og að síðustu:
„Landbúnaður er mikilvægur
þegar litið er til atvinnu, byggða-
festu, matvælaöryggis og annars.
Við verjum miklu til að halda úti
heilbrigðiskerfi, menntun, menn-
ingu, tryggja samgöngur, löggæslu
og svo framvegis. Sama ætti að
gilda um stuðning við landbúnað.
Að greinin dafni er hluti af því að
þjóðfélagið virki og hjól þess snú-
ist.“
Mikilvægt að vera sjálf okkur næg, segir nýr formaður Bændasamtakanna
Morgunblaðið/Sigurður Bogi
Formaður „Að landbúnaðurinn dafni er hluti af því að þjóðfélagið
virkri og hjól þess snúist,“ segir Gunnar.
Stór verkefni fram undan
Garðyrkjan Á ökrum við Flúðir.
 Gunnar Þorgeirsson er
fæddur 1963 og er lærður
prentari. Fór ungur í sveit í
Laugardal og í Grímsnesi og
festi þar rætur. Stofnaði með
konu sinni Sigurdísi Eddu Jó-
hannesdóttur árið 1986 garð-
yrkjubýlið Ártanga og eru þau
þar með rekstur og ræktun.
 Í sveitarstjórn Grímsnes- og
Grafningshrepps 1994-2008,
formaður Samtaka sunnl.
sveitarfélaga um skeið, for-
maður Samb. garðyrkjubænda,
auk annarra trúnaðarstarfa.
Hver er hann?
10 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 16. MARS 2020
Smiðjuvegi 9 · 200 Kópavogi
Sími 535 4300 · axis.is
Vandaðar íslenskar innréttingar
Helgi Bjarnason
helgi@mbl.is
Samgönguráðuneytið hefur skýrt
betur örútboð sitt á vinnu við óháða
úttekt á Landeyjahöfn. Nú er tekið
fram að vinnan felist í því að fara yf-
ir gögn og rannsóknir Vegagerðar-
innar á höfninni. Gefi niðurstöður
rýninnar tilefni til umfangsmeiri
rannsókna á Landeyjahöfn og um-
hverfi hennar svo markmiðum
þingsályktunarinnar verði náð geti
þurft að fara í þær sem annað og
sjálfstætt verkefni. Jafnframt er há-
markskostnaði breytt, hann er nú 8
milljónir án virðisaukaskatts en var
sama fjárhæð að meðtöldum skatti.
„Þar með hefur málið tekið á sig
annan brag. Af orðalagi útboðsins
mátti skilja að um væri að ræða alla
úttektina, eins og henni er lýst í
þingsályktuninni. Með þeim breyt-
ingum sem gerðar voru er kominn
sameiginlegur skilningur á því hvað
gert verður áður en þingsályktunin
telst vera komin til framkvæmda að
fullu,“ segir Páll Magnússon sem fór
fyrir þingmönnum Suðurkjördæmis
við tillögugerðina en ályktunin var
samþykkt samhljóða á Alþingi í
byrjun desember.
Páll lýsti yfir óánægju með útboð-
ið eins og það var orðað í upphafi,
taldi það of takmarkað til að sam-
rýmast ályktuninni, og ræddu þing-
mennirnir málið við Sigurð Inga Jó-
hannsson samgönguráðherra. Síðar
sama dag var útboðinu breytt, að
sögn Páls.
Örútboðið byggist á því að fá
óháða sérfræðinga í strandverk-
fræði og sjávarstraumum til að fara
yfir fyrirliggjandi gögn og rann-
sóknir Vegagerðarinnar á Land-
eyjahöfn og koma með vel rökstudd-
ar og skilgreindar tillögur til úrbóta.
Í skriflegu svari frá samgönguráðu-
neytinu kemur fram að mikilvægt sé
að þau svör séu byggð á traustum
skilningi á þeim flóknu aðstæðum
sem eru við höfnina og vandaðri
greiningu.
Gæti þurft frekari rannsóknir
„Ekki er gert ráð fyrir sérstökum
nýjum rannsóknum heldur eingöngu
mati á fyrirliggjandi gögnum á öll-
um þeim þáttum sem geta haft áhrif
á nýtingu hafnarinnar. Vonast er til
að hægt verði að ráðast strax í úr-
bætur að lokinni úttekt, en hugs-
anlegt er að í ljós komi að rannsaka
þurfi einstaka lausnir betur. Það
kemur ekki til greina að skilgreina
og bjóða út nýjar umfangsmiklar
rannsóknir fyrr en ljóst er hvaða
upplýsingar liggja þegar fyrir,
hverju þær svara og þar með hvaða
nýrra upplýsinga er nauðsynlegt að
afla. Það yrði annað og sjálfstætt
verk,“ segir í svari ráðuneytisins.
Morgunblaðið Hallur Már Hallsson
Landeyjahöfn Dísa vinnur við dýpkun á meðan gamli Herjólfur siglir inn.
Örútboði á
úttekt á Land-
eyjahöfn breytt
 Gæti þurft að fara í rannsóknir
 Páll Magnússon sáttur
Jarðskjálfti, 3,2 að stærð, mældist
rétt norðan við Herðubreið, norðan
Vatnajökuls, skömmu fyrir klukkan
sex í gærmorgun.
Samkvæmt upplýsingum frá Veð-
urstofu Íslands í gær hafði mikil
skjálftavirkni verið á því svæði síð-
asta sólarhringinn fyrir þennan
skjálfta. Höfðu þá yfir hundrað
jarðskjálftar mælst við Herðubreið.
Fyrir um viku var einnig nokkur
smáskjálftavirkni á þessu svæði.
Jarðskjálftahrinur munu vera al-
gengar á þessum slóðum en síðast
urðu þar skjálftar stærri en 3 í nóv-
ember á síðasta ári.
Jarðskjálftahrina
við Herðubreið
Fjallið Mikil virkni var á svæðinu fyrir í að-
draganda skjálftans sem mældist 3,2.