Morgunblaðið - Sunnudagur - 29.03.2020, Blaðsíða 14

KÓRÓNUVEIRAN
14 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 29.3. 2020
AFP
Í eldlínunni erlendis
Íslenskir læknar standa víðar í eldlínunni í baráttunni gegn kórónuveirunni en hér heima. Sunnudagsblaðið heyrði hljóðið
í þremur læknum sem starfa í Bandaríkjunum, Noregi og Danmörku, þar sem slagurinn er hafinn af fullum þunga.
Ásdís Ásgeirsdóttir asdis@mbl.is | Orri Páll Ormarsson orri@mbl.is
Það er mikið annríki hérna og ástandiðhefur farið mjög hratt versnandi; áundanförnum tveimur vikum hefur
inniliggjandi kórónuveirusmituðum sjúkling-
um fjölgað úr örfáum í yfir hundrað núna. Hjá
okkur eru um tuttugu manns á gjörgæslu.
Samt erum við bara rétt að byrja og búum
okkur undir holskeflu. Þetta er eins og stríðs-
ástand, satt að segja.“
Þetta segir dr. Erna Milunka Kojic, smit-
sjúkdómalæknir og yfirlæknir á Mount Sinai-
sjúkrahúsinu á Manhattan í New York.
Önnur starfsemi á spítalanum er þegar víkj-
andi og skapað hefur verið umtalsvert auka-
rými til að taka á móti sjúklingum sem smit-
aðir eru af kórónuveirunni. „Bæði hefur
rúmum verið fjölgað mikið hérna inni á spít-
alanum en auk þess er verið að opna tjald fyrir
utan. Það munu allir
fá sína umönnun,
sem þurfa á því að
halda. Ég á ekki von
á öðru en að farsótt-
in muni metta alla
spítala landsins en
við komum til með
að gera það sem þarf að gera til að hjálpa öll-
um sem þurfa á hjálp að halda.“
Hún segir margvísleg úrræði til skoðunar,
til að mynda sé herskip á vettvangi á Hudson-
ánni, tilbúið að taka við sjúklingum, ef þarf.
Spurð um viðbrögð stjórnvalda við veirunni
svarar Erna: „Það hefði margt getað farið bet-
ur. Annars er best að segja sem minnst um
það; þetta eru skrýtnir tímar í stjórnmálum
hérna í Bandaríkjunum. Aðalatriðið er að allir
eru búnir að átta sig á alvöru málsins núna.“
Erna leggur áherslu á að hún tali sem ein-
staklingur og læknir á spítalanum enda hefur
hún ekki umboð til að tjá sig fyrir hönd Mount
Sinai.
Erna rekur smitsjúkdómadeildina á Mount
Sinai og er því hringiðunni. Hún er að sinna
sjúklingum en hefur sjálf ekki verið mikið inni
á hinum lokuðu smitdeildum. „Við læknarnir
skiptum með okkur verkum, gefum ráð og leið-
beiningar fyrir meðferð sjúklinga hér á spít-
alanum.“
Einnig standa yfir rannsóknir og tilraunir á
Mount Sinai með lyf sem mögulega virka gegn
veirunni. „Við erum að prófa lyf sem virðast
hafa virkað vel í Kína. Spurningin er á hinn
bóginn sú hvort þau breyta sjúkdómsgang-
inum. Það munum við ekki vita fyrir víst fyrr
en faraldurinn er yf-
irstaðinn.“
Erna staðfestir að
smitprófin séu misjafn-
lega áreiðanleg vestra
og í New York séu sem
stendur aðeins þeir sem
eru með sjúkdóms-
einkenni prófaðir. Hún vonar þó að þetta horfi
til betri vegar.
Fram hefur komið að ástandið í Bandaríkj-
unum er hvergi verra en í New York, ekki síst
á Manhattan. „Það kemur svo sem ekkert á
óvart; hér er svakalegur mannfjöldi á mjög
litlu svæði, þannig að Manhattan er algjört
kjörlendi fyrir veiruna.“
Erna býr á miðri Manhattan og segir and-
rúmsloftið í borginni gjörbreytt á aðeins einni
viku. „Maður fór ekki að finna fyrir þessum
breytingum að neinu ráði fyrr en í byrjun
þessarar viku. Alla jafna þarf ég ekki að líta á
úrið til að vita að klukkan er orðin sjö hérna á
Manhattan; ég heyri það bara á hlerum, bílum
og fólkinu sem komið er á ról. Núna er dauða-
þögn. Það er enginn á götunum, hvorki fólk né
bílar og strætó er galtómur. Það er stór-
merkilegt að upplifa þetta.“
Finn fyrir mikilli samstöðu
– Hvernig finnst þér fólk taka þessu? Er það
hrætt og finnurðu fyrir samstöðu?
„Ég finn fyrir mikilli samstöðu; það er aug-
ljóst að fólk virðir tilmæli yfirvalda og heldur
sig heima. Gott dæmi um það er að traffíkin í
neðanjarðarlestunum hefur minnkað um 80%.
Ég sé heldur ekki annað en að fólk haldi í sig
tilskilinni fjarlægð hvað frá öðru, þurfi það á
annað borð að vera á ferli. Fólk er duglegt að
fara eftir þessum leiðbeiningum sem er alls
ekki sjálfgefið. Það er auðvitað merki um
ákveðna hræðslu, fólk myndi ekki gera þetta
annars. Annars held ég að fólk hafi það al-
mennt prýðilegt hérna í borginni. Allar búðir,
sem selja nauðsynjavöru, eru opnar og hér er
enginn skortur.“
Erna fór í sérnám í læknisfræði í Bandaríkj-
unum árið 1996 og hefur búið þar síðan, síð-
ustu þrjú og hálft árið á Manhattan. Hún á tvö
börn; sonur hennar er við nám í MIT í Boston
en dóttir hennar flutti til Íslands eftir að hafa
lokið háskólanámi í Michigan.
Talandi um Ísland, þá hefur Erna að vonum
fylgst með framvindu mála hér heima. „Mér
finnst hafa tekist vel að draga úr útbreiðslu
veirunnar heima. Brugðist var hratt og vel við.
Eins vel og hægt er.“
Eins og svo margir er Erna með orðið „for-
dæmalaust“ á vörum. „Það er ekki hægt að
bera þennan faraldur saman við neitt sem
gerst hefur á okkar ævi. Enn sem komið er vit-
um við mjög lítið um veiruna og hegðun henn-
ar og munum ekki vita fyrr en eftir eitt ár eða
svo. Mörgu er ósvarað í þessu sambandi.“
– Hvenær heldur þú að lífið verði farið að
ganga sinn vanagang á ný?
„Eins og ég segi þá erum við bara að byrja.
Þessi barátta á eftir að standa lengi. Borg-
arstjórinn hérna í New York sagði í vikunni að
faraldurinn ætti eftir að ná hámarki í borginni
eftir 43 daga og þá fyrst gætum við byrjað að
telja niður. Það er nálægt lagi, held ég. Sum-
arið á allt eftir að fara í þessa baráttu en von-
andi verðum við farin að lifa nokkuð eðlilegu
lífi með haustinu. Að halda öðru fram væri
skammsýni.“
– Lífið verður kannski aldrei eins aftur?
„Ég er hrædd um ekki. Þessi faraldur á eftir
að hafa mikil og varanleg áhrif á líf okkar allra.
Hver birtingarmyndin verður nákvæmlega á
eftir að koma í ljós.“
DR. ERNA MILUNKA KOJIC, LÆKNIR Í NEW YORK
Þetta er eins
og stríðsástand
Dr. Erna Milunka Kojic smitsjúkdómalæknir
segir andrúmsloftið í New York gjörbreytt.
’Fólk er duglegt að fara eftirþessum leiðbeiningum sem eralls ekki sjálfgefið. Það er auðvit-að merki um ákveðna hræðslu,
fólk myndi ekki gera þetta annars.