Fréttablaðið - 02.09.2020, Blaðsíða 9

Ferðaþjónustan er merkileg
atvinnugrein og gjöful en
við viljum hvorki né getum
lifað af henni einni saman.
Opið bréf til Harðar Ægissonar, sem
svar við leiðara hans þann 28. ágúst
2020.
Ágæti Hörður, á mánudaginn
18.  ágúst setti ríkisstjórnin þær
reglur að allir sem kæmu til Íslands
yrðu að undirgangast skimun eftir
SARS-CoV-2 veirunni á landa-
mærum, fara í fimm daga sóttkví og
síðan aðra skimun. Þetta eru býsna
þungar kvaðir og vega harkalega að
rekstrargrundvelli ferðaþjónust-
unnar, sem er ein af mikilvægustu
atvinnugreinum landsins. Það er
því ekki að undra þótt þessi ákvörð-
un ríkisstjórnarinnar hafi sætt tölu-
verðri gagnrýni þeirra sem eiga
beinna, efnahagslegra hagsmuna
að gæta. Það er ekkert rangt við það,
menn verja gjarnan bæði sinn bita
og sitt skammrif. Hvers vegna valdi
ríkisstjórnin þessa af þeim þremur
leiðum sem sóttvarnalæknir rakti í
minnisblaði sínu til ráðherra?
1 Töluverð reynsla hafði fengist af
því að skima á landamærum og
þótt við næðum flestum sýktra
þá náðum við ekki öllum.
2 Það var líka ljóst að þótt það
tækist að takmarka útbreiðslu
veirunnar frá flestum sem
komust í gegn þá voru á því
undantekningar.
3 Um hríð hafði verið sú regla að
þeir sem höfðu búsetu á Íslandi
urðu að fara í skimun við kom-
una til landsins og viðhafa síðan
smitgát í fimm daga og fara svo
aftur í skimun. Þegar búið var að
skima 8.000 manns sem höfðu
viðhaft smitgát fundust tveir
með mikið magn veiru og hefði
hvor um sig getað byrjað nýja
bylgju farsóttarinnar hérlendis.
Smitgátin er illa skilgreind og
að fenginni þessari reynslu var
eðlilegast að krefjast sóttkvíar í
hennar stað.
4 Andstætt því sem þú gefur
í skyn, Hörður, þá var fjöldi
þeirra sem greindust á landa-
mærum ekki að minnka heldur
að aukast mikið um það leyti
sem núverandi landamærareglu
var komið á. Það var við því
að búast vegna þess að fjöldi
nýgreindra tilfella var að aukast
í heimalöndum þeirra sem helst
ferðast til Íslands.
5 Það er engin ástæða til þess að
ætla annað en að fjöldi þeirra
sem sleppa sýktir fram hjá
skimun á landamærum sé í réttu
hlutfalli við þá sem þar greinast.
6 Reynslan af núverandi tilhögun
er sú að af 4.500 sem höfðu
lokið seinni skimun voru þrír
sýktir, sem er næstum þrisvar
sinnum hærra hlutfall en fannst
í fyrstu 8.000 sem fóru í seinni
skimun íbúa.
7 Sú reynsla sem er lýst í atrið-
unum sex hér að ofan bendir
sterklega til þess að án þess að
viðhafa skimun–sóttkví–skim-
un yrðum við að reikna með því
að fá yfir okkur hverja bylgjuna
á fætur annarri.
Með atriði númer sjö lýkur lýs-
ingu staðreynda sem falla innan
ramma þess sem ég kalla stað-
bundna reynslu og hefst nú sá kapí-
tuli þessa bréfs sem er sambland
staðreynda og skoðana. Ég er sam-
mála þér, Hörður, að við stöndum
frammi fyrir mjög alvarlegri efna-
hagskreppu en ég er ósammála
því að hún eigi rætur sínar í sótt-
varnaaðgerðum á landamærum.
Hún á rætur sínar í veirunni illvígu
sem hefur vegið að alls konar um
allan heim og meðal annars efna-
hagslífi. Ég er alls ekki viss um að
íslenskt efnahagslíf sé að fara verr
út úr veirunni en efnahagslíf landa
sem hafa tekist á við hana af miklu
meira kæruleysi en við. Ég er heldur
ekki viss um að íslensku efnahagslífi
farnaðist betur með míglek landa-
mæri, fjölda manns í sóttkví og slík-
ar fjöldatakmarkanir að það væri
erfitt að reka verslanir, frystihús,
skóla, leikhús og tónleikasali. Ferða-
þjónustan er merkileg atvinnugrein
og gjöful en við viljum hvorki né
getum lifað af henni einni saman.
Hörður, það er ekki skynsamlegt að
gera ráð fyrir því að faraldurinn sé í
mikilli rénun á sama tíma og nýjum
tilfellum er að fjölga í mörgum lönd-
um Evrópu, heildarfjöldi nýrra til-
fella í heiminum sólarhringinn áður
en þú birtir ritstjórnargreinina var
241 þúsund og í Bandaríkjunum
einum saman 44 þúsund. Og hún
heldur áfram að meiða og deyða
þessi veira. Hún er líka búin að
sýna okkur að þótt hún virðist vera
að hverfa er fullt eins líklegt að hún
sé bara að hvíla sig fyrir næstu árás.
SARS-CoV-2 veiran er ólíkindatól.
Hún er bara búin að vera í mann-
heimum í átta mánuði og við vitum
lítið um hana en erum að læra hratt.
Eitt af því sem við höfum lært er að
það er mikilvægt að vera stöðugt að
afla gagna um veiruna í okkar sam-
félagi og láta gögnin hverju sinni
hjálpa okkur að ákveða hvað gera
skal, í stað fyrir fram ákveðinna
hugmynda um hvernig ástandið
ætti að vera. Þess vegna var það
í sjálfu sér ósköp eðlilegt að Sig-
mundur Davíð kvartaði undan
því í fyrirspurnatíma um daginn
að það vantaði hjá ríkisstjórninni
áætlun um hvað skyldi gera næst,
vegna þess að það var engin áætlun
til, meitluð í stein, önnur en að láta
gögnin tala og bregðast við þeim á
hverjum tíma fyrir sig eins skyn-
samlega og hægt væri. Þannig á það
að vera en það þarf ekki bara þekk-
ingu og vit heldur líka kjark til þess
að skilja það.
Að lokum er þér svo sannarlega
fyrirgefið fyrir að langa til þess að
enda greinina þína á eftirminni-
legan hátt. Ég fell fyrir þessari
freistingu næstum því alltaf þegar
ég drep niður penna svo ég skil hana
vel. En þetta er alltaf vandmeðfarið
vegna þess að ef of langt er seilst
er hætta á því að hvellurinn eftir-
sóknarverði breytist í hjáróma væl.
Lokasetningin í greininni þinni er
eitt slíkt í mjög háum tóni. Þú gefur
sterklega í skyn að ríkisstjórnin
hafi komið á núverandi fyrirkomu-
lagi við landamærin af því að ég hafi
hótað henni. Hverju átti ég að hóta
henni? Að Íslensk erfðagreining
myndi hætta að skima? Við vorum
hætt að skima og ákvörðunin hafði
ekkert með skimunargetu að gera
heldur þá staðreynd að ein skimun
nægir ekki. Eða var það kannski að
ég myndi hætta að gagnrýna ríkis-
stjórnina og fara að styðja hana?
Það er nefnilega almannarómur að
það sé ekkert til verra fyrir góðan
málstað en ég fari að styðja hann.
Það er öllum ljóst að í þessari stað-
hæfingu þinni ferðu ekki bara yfir
línuna heldur hagar þér eins og
línan sé ekki til. Þú endaðir ekki
úti í mýri sem er sá göfugi partur
af landslaginu sem verður gjarnan
áfangastaður þeirra sem fara yfir
línuna heldur lentirðu í ekkert-að-
marka landinu þar sem vex lítið
annað en ósannindi innan um
rembing og þvælu.
Varið land
Kári Stefánsson
forstjóri
Íslenskrar
erfða greiningar
Samkeppnishæfni fyrirtækja og einstaklinga í atvinnulífinu byggist að verulegu leyti á því
hversu mikil aðlögunarfærnin er
og hversu vel þeim gengur að til-
einka sér þær breytingar sem eiga
sér stað í samfélaginu, hvort sem
er vegna tækni eða breyttrar sýnar
almennings, til dæmis á jafnréttis-
og umhverfismál.
Framfarir munu ekki eiga sér
stað ef okkar áætlanir byggja alltaf
á því sem liðið er. Við getum ekki
haldið áfram að gera áætlanir okkar
miðað við aðstæður sem voru uppi
síðasta haust og jafnvel ekki miðað
við aðstæður í síðustu viku. Sam-
keppnishæfni einstaklinga, félaga-
samtaka og fyrirtækja mun alltaf
byggja á viðbrögðum okkar í þeim
aðstæðum sem uppi eru á hverjum
tíma.
Það er undir hverju og einu okkar
komið hvort við leitum leiða til að
aðlaga okkur þessum nýju tímum
eða hvort við ætlum að setja orkuna
í að svekkja okkur yfir því sem ekki
er lengur hægt að gera.
Enn eitt starfsár Félags kvenna
í atvinnulífinu er um það bil að
hefjast. Starf FKA snýst að stóru
leyti um að efla tengslanetið með
ýmsum viðburðum og kynnast inn-
byrðis til að koma á tengslum sem
nýtast vel í atvinnulífinu. Sá veru-
leiki að takmarkanir séu á nálægð
í raunheimum þarf ekki endilega
að skapa eintóm vandamál. Við
getum líka leitað að tækifærunum
í þeim aðstæðum sem nú eru uppi.
Við fáum tækifæri til að læra nýjar
aðferðir á ógnarhraða til að tryggja
skilvirkni og framhald mikilvægra
verkefna þó að við þurfum nú að
„skjá“ hvert annað, í stað þess að sjá
hvert annað augliti til auglitis.
Þátttakendur í atvinnulífinu fá
nú einstakt tækifæri til að tileinka
sér nýjar leiðir með tilheyrandi lær-
dómi, til að halda fundi, fara á hrað-
stefnumót, sinna mentorhlutverki,
halda ráðstefnur, halda námskeið
og hittast yfir kaffibolla. Við getum
valið að bíða þetta af okkur og vona
að brátt verði heimurinn samur á ný,
eða nota þetta tækifæri til að vaxa
og læra á nýja tækni.
„Tækniskuld“ er hugtak sem
notað er til að meta hvort fyrirtæki
hafi náð að fylgja þeirri þróun sem
á sér stað í tækniumhverfinu. Fyrir-
tæki sem missa af lestinni í þróun
á kerfum og lausnum í fyrirtækja-
rekstri, eiga það á hættu að verða
skyndilega hálfgerðar risaeðlur í
heimi tækninnar, því þau standa í
tækniskuld við tímann sem rýkur
áfram. Við FKA-konur viljum eiga
innistæðu í „tæknibankanum“ á
tímum framþróunar og finnum því
sífellt nýjar leiðir til að tryggja að við
höldum áfram að sinna hlutverki
okkar í eflingu tengslanets og hvatn-
ingu til kvenna í atvinnulífinu.
Opnunarviðburður FKA þetta
árið verður haldinn í raunheimum
úti í guðsgrænni náttúrunni. Hann
er auðvitað skipulagður innan
ramma reglna almannavarna um
sóttvarnir, þar sem hámarksfjöld-
inn verður 100 konur og tveggja
metra reglan verður tryggð með
frumlegum hætti. Einnig verður
þeim sem ekki komast á staðinn
gefið tækifæri til að taka þátt með
rafrænum hætti. Þannig opnum við
tækifæri fyrir landsbyggðarkon-
urnar í FKA, sem ekki hafa getað
sótt opnunarviðburð fram að þessu
nema með miklum tilkostnaði.
Við sjáum tækifæri í COVID-19,
til að auka jöfnuð og auðga framboð
viðburða til lengri tíma. Við höfum
snerpu spíttbátsins til að gera breyt-
ingar sem auðvelda okkur að til-
einka okkur nýjar leiðir og aðferðir.
Tími olíuskipanna í viðskiptalífinu
er liðinn.
Spíttbátur eða olíuskip?
Hulda
Ragnheiður
Árnadóttir
formaður
Félags kvenna
í atvinnulífinu
(FKA)
Auglýstar eru til umsóknar átta nýdoktorastöður til tveggja ára, fimm á sviði
náttúruvísinda og þrjár á sviði hug- og félagsvísinda, við rannsóknarsetrið.
Setrið var stofnað af Carlsbergsjóðinum í samvinnu við íslensk stjórnvöld í
tilefni áttræðisafmælis Margrétar II. Danadrottningar og níræðisafmælis Vigdísar
Finnbogadóttur, fyrrverandi forseta Íslands, síðastliðið vor. Rannsóknarsetrið
er þverfaglegt og er því ætlað að auka skilning á samspili loftslagsbreytinga og
vistkerfa hafsins og mikilvægi þeirra fyrir íslenskt samfélag og menningu.
Nýdoktorar á sviði náttúruvísinda munu kanna samband loftslags- og vistkerfa
gegnum söguna í hafi og á landi, með því að kortleggja tengsl loftslags og lífríkis
hafsins á mannöldinni, og rannsaka loftslagstengdar breytingar á láði og legi.
Nýdoktorar á sviði hug- og félagsvísinda munu kanna áhrif hafsins og
loftslagsbreytinga á íslenskt samfélag og menningu.
Gert er ráð fyrir að styrkþegar dvelji bæði á Íslandi og í Danmörku.
Umsóknum skal skilað í umsóknarkerfi Carlsbergsjóðsins.
Nánari upplýsingar á vef Rannís:
www.rannis.is/sjodir/rannsoknir/rocs.
Rannsóknasetur
Margrétar II. Danadrottningar
og Vigdísar Finnbogadóttur
um haf, loftslag og samfélag
Umsóknarfrestur er 1. október 2020
S K O Ð U N ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð 9M I Ð V I K U D A G U R 2 . S E P T E M B E R 2 0 2 0