Fréttablaðið - 04.09.2020, Síða 24

ÞAÐ ER TRÚ OKKAR
AÐ ÞETTA SAMKOMU-
LAG MUNI VERÐA TIL ÞESS AÐ
EFLA LEIKLIST Í LANDINU ÖLLU.
Magnús Geir
ÞAÐ MÁ FINNA FRÁ
ÝMSUM ÖLDUM TEXTA
SEM HAFA ALDREI KOMIST INN Í
BIBLÍUNA EN ERU MJÖG
SKEMMTILEGAR HEIMILDIR, UM
ÞÝÐINGARSTARF, MÁLSÖGU,
SMEKK OG ÞAÐ HVERNIG
TUNGUMÁLIÐ HEFUR ÞRÓAST.
Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum hefur gefið út tvö fyrstu heftin í nýrri ritröð sem nefnist Fornar biblíuþýðingar. Henni er ætlað að koma á
framfæri gömlum íslenskum biblíu-
textum sem hafa ekki birst í heild-
arútgáfum Biblíunnar á íslensku.
Þessi fyrstu hefti geyma Júdítarbók
og Makkabeabækur. Svanhildur
Óskarsdóttir og Karl Óskar Ólafs-
son sáu um útgáfuna.
„Það má finna frá ýmsum öldum
texta sem hafa aldrei komist inn
í Biblíuna en eru mjög skemmti-
legar heimildir, um þýðingarstarf,
málsögu, smekk og það hvernig
tungumálið hefur þróast,“ segir
Svanhildur. „Í þessum fyrstu heft-
um endurspeglast vel hversu ólíka
texta er um að ræða. Annars vegar
erum við með þýðingu á Júdítarbók
sem er frá því um 1300 og hins vegar
þýðingu á Makkabeabókum frá 16.
öld.“
Júdít í listasögunni
Um Júdítarbók segir Svanhildur:
„Hún er eitt af Apókrýfuritum
Gamla testamentisins. Þetta er saga
af afskaplega fallegri konu, Júdít,
sem er ekkja. Hún er gyðingur og
frelsar þjóð sína úr umsátri sem
Nebúkadnesar, sem sagður er kon-
ungur Assýríumanna í textanum,
stendur fyrir ásamt hershöfðingja
sínum Hólófernes. Júdít tælir
Hólófernes og þegar hann er sofn-
aður í rekkju sinni þá heggur hún af
honum höfuðið. Þessi saga er mjög
fræg í listasögunni og til eru margar
myndir af því þegar Júdít stendur
með höfuð Hólófernesar eða er að
sarga það af honum.
Makkabearnir er einnig mjög
blóðug saga og fjallar um uppreisn
gyðinga sem var leidd af Júdasi
Makkabeusi og bræðrum hans.
Uppreisnin leiðir til þess að gyðing-
ar ná aftur völdum yfir musterinu í
Jerúsalem og stofna sitt eigið ríki á
annarri öld fyrir Krist.“
Annað stílviðmið
Um íslensku þýðingarnar segir
Svanhildur: „Út frá bókmennta-
legu sjónarmiði er Júdítarbók mjög
formfögur. Hún er dálítið eins og
þjóðsaga, hefur skýra byggingu,
aðalpersónur eru tiltölulega fáar og
leika afmörkuð hlutverk. Þýðingin
er á máli sem er keimlíkt því sem er
á fornsögum okkar og afskaplega
falleg á köflum.
Þýðingin á Makkabeunum var
gerð á 16. öld, rétt eftir siðaskiptin
og gefur okkur mynd af því sem
þýðandinn, sem kannski var Gísli
Jónsson biskup í Skálholti, taldi
vera góðan stíl. Þarna er annað
stílviðmið en við höfum núna. Við
erum mótuð af málhreinsunar-
stefnunni á 18. og 19. öld og það
sem okkur finnst vera fagur stíll og
gott mál endurspeglast ekki í þess-
ari þýðingu. Við fyrstu sýn orkar
þýðingin sem mjög dönskuskotin
og á einkennilegu máli. Þegar farið
er að skoða textann betur þá sér
maður að þarna er mikill kraftur
og skemmtilegt tungumál þótt
orðfærið sé okkur framandi núna
að ýmsu leyti.“
Spurð hversu mörg ritin í ritröð-
inni muni verða segir Svanhildur að
til að byrja með sjái hún fyrir sér allt
að tíu heftum.
Sérlega skemmtilegar heimildir
Júdítarbók og Makkabeabækur koma út í nýrri ritröð Stofnunar Árna Magnússonar
sem nefnist Fornar biblíuþýðingar. Mjög ólíkir textar en báðar sögurnar eru blóðugar.
Magnús Geir Þórðarson þjó ðl e i k hú s s t jór i o g Marta Nordal, leikhús-
stjóri Leikfélags Akureyrar, skrif-
uðu í gær undir samkomulag um
stóraukið samstarf menningar-
stofnananna tveggja. Samkomu-
lagið kveður á um fjölgun gestasýn-
inga, sameiginlegar uppsetningar
og miðlun þekkingar á milli starfs-
fólks.
Samkomulagið er fjórþætt. Leik-
húsin munu sýna gestasýningar
að minnsta kosti einu sinni á ári
hvort hjá öðru. Í öðru lagi munu
þau sameinast um að framleiða
eina sýningu sem verður sett upp
á báðum stöðum. Í þriðja lagi felur
samkomulagið í sér möguleika á
láni á búningum, leikmunum og
tæknibúnaði á milli húsanna eftir
því sem aðstæður leyfa. Síðast en
ekki síst munu verða aukin tæki-
færi fyrir starfsfólk húsanna til að
auka samvinnu sín á milli og miðla
þekkingu, og lista- og tæknifólk
mun í einhverjum tilfellum geta
starfað við verkefni í báðum leik-
húsum.
Á leikárinu mun Þjóðleikhúsið
sýna Upphaf eftir David Eldridge
á Akureyri og stefnt er að sýningu
á Vorið vaknar í uppsetningu LA á
næsta ári. Þá munu leikhúsin vinna
sameiginlega að uppsetningu á
Krufningu sjálfsmorðs eftir Alice
Birch.
„Það er trú okkar að þetta sam-
komulag muni verða til þess að efla
leiklist í landinu öllu og við viljum
gjarnan styðja við starfsemi leik-
húss á Akureyri,“ sagði Magnús
Geir við þetta tækifæri.
„ Samstar f þessara stofnana
eykur slagkraft og stuðlar að fjöl-
breytni,“ segir Marta Nordal.
Samstarf Þjóðleikhússins og Leikfélags Akureyrar
Magnús Geir Þórðarson þjóðleikhússtjóri og Marta Nordal, leikhússtjóri
Leikfélags Akureyrar, ganga til samstarfs.
Svanhildur segir að ritin geti orðið allt að tíu. FRÉTTABLAÐIÐ/SIGTRYGGUR ARI
Stíllinn á sögunum er mjög ólíkur.
Kolbrún
Bergþórsdóttir
kolbrunb@frettabladid.is
BÆKUR
Hafnargata
Ann Cleeves
Þýðandi: Þórdís Bachmann
Útgefandi: Ugla
Fjöldi síðna: 366
Bækur breska glæpasagnahöfund-
arins Ann Cleeves njóta vinsælda
víða um heim. Cleeves er vand-
virkur höfundur sem leggur áherslu
á persónusköpun og trúverðugar
umhverfislýsingar. Þekktasta per-
sóna hennar er lögreglufulltrúinn
Vera Stanhope sem í Hafnargötu
rannsakar morðmál ásamt félögum
sínum í lögreglunni.
Eldri kona
finnst myrt
í lest. Hún
var hæglát
og k irk ju-
rækin, en í
f r a m v i n d -
unni kemur
í ljós að hún
át t i my r k
leyndarmál.
Önnur kona
e r e i n n -
ig myrt, en
enginn vafi leikur á fortíð hennar.
Morðin virðast tengjast. Fjörtíu ára
gamalt og óleyst sakamál skýtur
síðan upp kollinum.
Þeir glæpasagnalesendur sem
vilja mikla spennu og dágóðan
skammt af hasar fá lítið fyrir sinn
snúð í þessari bók. Sagan er hæg,
lesandinn kynnist mörgum per-
sónum sem allar eru dregnar skýr-
um dráttum og einna áhugaverðust
þar er eldri konan sem er myrt.
Vera Stanhope, ómannblendin,
uppstökk, drusluleg og með öll sín
aukakíló, er alltaf jafn hressileg, en
hefði mátt vera fyrirferðarmeiri í
þessari sögu. Aukapersónur, sem
eru ekki jafn sterkir persónuleikar
og hún, taka að þessu sinni óþarf-
lega mikið pláss frá henni. Aukin
kraftur færist þó í Veru þegar líða
tekur á söguna.
Ráðgátan er hæfilega forvitnileg
til að byrja með en í frásögnina
skortir nokkurn kraft þannig að
hætt er við að smám saman fari
nokkuð að draga úr áhuga lesand-
ans. Á móti kemur að lausnin blasir
ekki við og ætti að koma f lestum
lesendum á óvart.
Cleeves gerir ekkert illa í þessari
bók, en ögn meiri tilþrif skortir.
Kolbrún Bergþórsdóttir
NIÐURSTAÐA: Það er alltaf gaman að
hitta Veru Stanhope en það skortir kraft
í söguna.
Kirkjurækið
fórnarlamb
4 . S E P T E M B E R 2 0 2 0 F Ö S T U D A G U R20 M E N N I N G ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð
MENNING