Fréttablaðið - 12.09.2020, Blaðsíða 22

Samfélagslega séð er u Bandaríkin f lókin enda samsett af 50 fylkjum sem öll njóta ákveðins sjálf-stæðis, hvert  með sinn eigin fylkisstjóra og eigin
löggjöf sem þó þarf að vera í takt
við stjórnarskrá Bandaríkjanna.
Íbúar þessa fjórða fjölmennasta
ríkis heims eru hátt í 330 milljónir
og því viðbúið að heimsfaraldur
myndi leggjast nokkuð hart þar á.
Að heimsfaraldur skuli herja á
einmitt þegar umdeildasti forseti
sögunnar, Donald Trump, situr
í Hvíta húsinu, er ekki beinlínis
til að bæta stöðuna, enda reyndi
hann lengi vel að afneita ástand-
inu og gera lítið úr því. Enn deyja
mörg hundruð, jafnvel yfir þúsund
manns dag hvern í Bandaríkjunum
einum og sér.
Ferðabann frá Schengen-löndum
til Bandaríkjanna er enn við lýði
og því óheimilt fyrir Íslendinga
að ferðast þangað, en þar eru þó í
kringum 6.500 Íslendingar með
fasta búsetu.
Fréttablaðið heyrði í tveimur
íslenskum læknum sem búa og
starfa í mið- og austurhluta Banda-
ríkjanna, í Texas og Virginíu, og
spurði út í ástandið á þeirra slóð-
um.
Höfum sloppið nokkuð vel
Helgi Kr. Sigmundsson starfar
sem meltingarlæknir á St.Mary´s
Hospital, í bænum Huntington í
Vestur-Virginíu fylki, þar sem hann
býr ásamt eiginkonu sinni Kristínu
Örnólfsdóttur og syni þeirra.
„Við f luttum fyrst til Bandaríkj-
anna árið 1998 en komum svo til
Íslands sumarið 2004 og bjuggum á
Ísafirði í níu ár, þar til við tókum þá
ákvörðun að f lytja aftur út 2013 og
höfum verið hér síðan,“ segir Helgi.
„Upp úr miðjum marsmánuði var
ljóst í hvað stefndi hér í landi eins
og svo víða annars staðar. Þá fóru
hlutir að breytast þannig að dregið
var úr valkvæðum aðgerðum og
eins dró verulega úr komum sjúkl-
inga á stofu,“ segir Helgi sem bæði
sinnir inniliggjandi sjúklingum á
spítala en einnig á sinni eigin stofu.
„Starfið á sjúkrahúsinu breytt-
ist nokkuð en ekki eins mikið og
ég hefði kannski búist við. Vestur-
Virginía er dreif býl og faraldurinn
hefur ekki komið eins illa við íbúa
hér samanborið við hvað hefur
gerst í mörgum stærri borgum.
Nýjustu tölur um COVID-19 í
fylkinu eru að 9.395 hafa sýkst, þar
af 83 í síðustu viku og samtals eru
um 187 látnir.“
Helgi bendir á að samkvæmt
opinberum tölum síðasta árs séu
íbúar fylkisins tæplega 1,8 millj-
ónir manna. „Þannig eru staðfest
smit um 0.5% og dánartíðnin á
þessu tímabili um 0.01%. Þetta lýsir
kannski ákveðnu sjónarhorni þessa
faraldurs en þó ekki fyllilega.“
Fjölskyldan tvístruð
Helgi segir áhrif á efnahag og sam-
félag hafa verið mun meiri en þessar
tölur gefi mögulega til kynna. „Við
fjölskyldan höfum ekki smitast
eða þurft að fara í einangrun enn
sem komið er. Elsti sonur okkar,
Sigmundur, býr á Íslandi og hann
missti ágæta vinnu í apríl, enda
vann hann í ferðamannageiranum.
Við höfum hvorki getað heimsótt
hann og enn síður að hann hafi
komist hingað. Við hættum við ferð
til Íslands í haust, enda einfaldlega
ekki réttlætanlegt að fara hana við
þessar aðstæður. Málfríður dóttir
okkar er í laganámi við Cardozo
Law-lagaskólann í Manhattan í
New York og býr þar í borg og hefur
sannarlega fundið fyrir breytingum
þar og námið verður allt í gegnum
netið þetta árið.“
Færra fólk á ferli
Helgi og Kristín hafa sjálf ekki farið
varhluta af breytingum á daglegu
lífi í heimabænum. „Frá því í apríl
höfum við notað andlitsgrímur
þegar við förum til dæmis að kaupa
í matinn og slíkt, en það er nokkuð
síðan grímunotkun varð skylda í
fylkinu öllu. Það er mun minna af
fólki á ferli í miðbænum sem og í
verslunarmiðstöðinni og virðist
augljóst að áætla að umsvif þar hafi
tekið mikla dýfu,“ segir Helgi og
viðurkennir að langtímaáhrif þess
valdi honum vissum áhyggjum.
Yfirsýn virðist skorta
Aðspu rðu r hver nig v iðbrögð
bandarísku ríkisstjórnarinnar
leggist í sig segir hann þau vissu-
lega ekki hafa verið fumlaus. „Eitt
sem má gagnrýna er hversu erfitt
hefur reynst að samræma aðgerðir
og yfirsýn virðist stundum skorta.
Inngrip stjórnvalda á efnahagssvið-
inu voru viðamikil og við eigum
líklega eftir að sjá hvort þau reynist
árangursrík á komandi misserum.
Ég hef það á tilfinningunni að
í upphafi hafi tækifæri til betri
undirbúnings tapast. Þetta mátti
sjá á því hversu seint og illa gekk að
koma veiruprófum af stað, en það
virðist sem þetta tiltekna atriði hafi
lagast undanfarnar vikur.
Hvað framtíðina varðar er eins
og svo oft, erfitt að spá. Nýgengi
þessarar „annarrar“ bylgju, það
er þessi aukni vöxtur í nýjum til-
fellum í sumar, virðist eitthvað vera
að ná jafnvægi víða. Það er þó enn
þá langt í land að sloti.“
Fjölgun tilfella á háskólasvæði
Þau hjón eiga þrjú börn en aðeins
eitt býr enn á heimilinu, sonurinn
Kjartan, 19 ára, stundar tölvunar-
fræði við Ohio State háskóla í Col-
umbus, Ohio. Vegna aðstæðna er
skólinn í fjarnámi þennan vetur.
„Áhyggjur okkar og margra ann-
arra lúta að skólahaldi nú í byrjun
haustannar. Við tókum þá sam-
eiginlegu ákvörðun að Kjartan
færi ekki á háskólasvæðið í Ohio
State. Við höfðum einfaldlega
ekki trú á því að það væri hægt að
tryggja ástandið þar, enda skólinn
gríðarlega fjölmennur. Ákvörðunin
virðist hafa verið rétt enda hefur
tilfellum fjölgað eftir að nemendur
sneru aftur til náms í haust.“
Heimurinn skroppinn saman
Helgi segir skerðingu persónu-
frelsis hafa reynst þeim erfiða.
„Ferðalög hafa ekki verið svipur hjá
sjón, árvekni við persónubundnar
smitvarnir reynir á alla og svo
breytingar á skólastarfi. Áhrifin eru
kannski að manni þykir heimurinn
hafa svolítið skroppið saman vegna
þessara takmarkana og það er ein
af stærstu áskorunum okkar. Það
er auðvelt að skilja hvernig allar
þessar breytingar reyna á okkur öll
og geta verið þreytandi. Ég myndi
segja að ef það verður ekki verra
fyrir okkur fjölskylduna, höfum
við bara sloppið nokkuð vel.“
Gengur yfir á endanum
„Allir faraldrar sögunnar held ég að
gangi nú yfir á endanum og líklega
fer svo einnig fyrir þessum. Hvort
það verður vegna bólusetningar,
sóttvarna eða bara með framvindu
tímans er óljóst, en má ekki álykta
að líklega verði það samþætt áhrif
þessa og fleiri atriða sem munu því
ráða.“
Upplifði sig hjálparlausan
Atli Steinn Valgarðsson starfar sem
læknir í bænum Lubbock í Texas
fylki þar sem hann býr en eigin-
konan, Anna María Axelsdóttir, og
tvö ung börn dvelja þar um það bil
helming ársins en hinn helminginn
á Íslandi.
Atli hefur í rúmlega eitt ár búið
í Texas þar sem hann stundar sér-
nám í skurðlækningum við Texas
Technical University Health and
Science Center/Lubbock University
Medical Center.
„Þegar COVID-19 kom fyrst til
Bandaríkjanna ríkti mikil óvissa, í
rauninni var hverju fylki og í raun
hverri stofnun í byrjun í sjálfsvald
sett hvernig þau brygðust við. Minn
spítali tók þessu ástandi mjög alvar-
lega, sem var ekki endilega algilt og
þegar ljóst var hvað var að gerast í
New York fóru þau að birgja sig upp
af hlífðarbúnaði og frestuðu öllum
valaðgerðum eins og hægt var.“
Starfsemi haldið í lágmarki
„Starfsemi spítalans var haldið í
lágmarki og í raun aðeins bráða-
tilfellum sinnt. Veruleg breyting
varð á vinnu okkar sérnámslækna.
Okkur var skipt upp í tvö holl og við
byrjuðum að vinna í fjórtán daga
samfleytt og svo í „fjarvinnu" í fjór-
tán daga, til þess að minnka líkur á
meiriháttar smiti innan skurðsviðs.
Slíkt hefur átt sér stað annars staðar
þar sem heilar deildir hafa orðið
óstarf hæfar á meðan starfsfólkið
var í sóttkví.“
Legudeild varð COVID-deild
Skortur var á hlífðarbúnaði í byrjun
en forseti minnar deildar var mjög
dugleg að útvega hlífðarbúnað alls
staðar frá og upplifðum við aldrei
beinan skort á neinu, en við vorum
dugleg að endurnýta allt sem hægt
var að endurnýta. Á þessum tíma
fór innlögnum á gjörgæsluna hér
fjölgandi og var heilli legudeild
breytt í sérstaka „COVID- deild“.
Þetta gekk í nokkrar vikur og þegar
birgðirnar af hlífðarbúnaði þóttu
fullnægjandi og hægja tók á gjör-
gæsluinnlögnum var starfsemi
spítalans aukin að nýju.
Yngra fólk smitast
Núna er starfsemin töluverð og
valaðgerðir framkvæmdar eins og
hægt er. Hins vegar eru mjög mörg
gjörgæslurými full af COVID-
sjúklingum á hverjum tíma og
er gjörgæslan, sem ætluð er fyrir
sjúklinga lyflækningasviðs, nú að
mestu tileinkuð COVID-smituðum.
Sú breyting hefur orðið á, svipað og
heima, að þrátt fyrir að fjöldi tilfella
sé áfram yfir 100 tilfelli á dag fyrir
mína sýslu þá er nú fyrst og fremst
yngra fólk að smitast.“
Atli segir starf sitt mikið felast í
því að sinna bráðatilfellum og þá
sérstaklega slysum. „Það hefur nú
margoft komið upp að slasaði ein-
staklingurinn var einnig fyrir til-
viljun COVID-smitaður. Þegar um
bráðaaðstæður er að ræða og fólk
í bráðri lífshættu kemur alvarlega
slasað á bráðamóttöku, verður
smitgátin oft ekki eins góð og þegar
maður sinnir sjúklingum sem eru
með þekkt smit.“
Ótti við að smita fjölskylduna
Atli viðurkennir að hafa óttast að
verða útsettur fyrir smiti og bera
það þannig heim í eiginkonu og
ung börn. „Sú tilfinning sat alltaf í
manni og margoft vorum við með
sóttkví heima þar sem húsinu var
Íslendingar í auga stormsins
Bandaríkin tróna á toppnum, bæði þegar kemur að fjölda smitaðra og látinna vegna COVID-19, og hafa stjórn-
endur landsins verið harðlega gagnrýndir fyrir viðbragðsleysi. Í kringum 6.500 Íslendingar búa í Bandaríkjunum.
Helgi og eiginkona hans, Kristín Örnólfsdóttir, hafa fest rætur í Vestur-
Virginíu og er ekkert fararsnið á þeim hvað sem heimsfaraldri líður.
Atli Steinn býr nú og starfar í Texas en eiginkonan, Anna María Axelsdóttir, og börnin þeirra tvö ferðast á milli Ís-
lands og Bandaríkjanna, en þurftu að fá framlengt dvalarleyfi þar sem þau komust ekki heim á dögunum.
Björk
Eiðsdóttir
bjork@frettabladid.is
ALLIR FARALDRAR SÖG-
UNNAR HELD ÉG AÐ GANGI
NÚ YFIR Á ENDANUM OG
LÍKLEGA FER SVO EINNIG
FYRIR ÞESSUM.
Helgi Kr. Sigmundsson
1 2 . S E P T E M B E R 2 0 2 0 L A U G A R D A G U R22 H E L G I N ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð