Fréttablaðið - 16.09.2020, Blaðsíða 24

Þórður
Gunnarsson
thg@frettabladid.is
Sigurgeir Brynjar Krist-geirsson, yf irleitt kall-aður Binni í Vinnslu-stöðinni, tók við starfi f r a m k v æ m d a s t j ó r a Vinnslustöðvarinnar á
vormánuðum 1999 og hefur því séð
tímana tvenna í starfi. Þegar Binni
tók við stöðu framkvæmdastjóra
var félagið í miklum taprekstri. Ein
af fyrstu ákvörðunum hans í starfi
var að ráðast í fjöldauppsagnir.
Mikil átök voru svo í hluthafahóp
fyrirtækisins á árunum 2007-2018.
Upp úr bankahruninu 2008 beindu
stjórnmálamenn svo sjónum sínum
að uppstokkun fiskveiðistjórn-
unarkerfisins, sem kom niður á
fjárfestingum bæði hjá Vinnslu-
stöðinni og öðrum íslenskum
sjávarútvegsfyrirtækjum.
Síðastliðin fimm ár hafa ein-
kennst af miklum uppgangi hjá
Vinnslustöðinni, en félagið hefur
fjárfest í skipastól og landvinnslu
fyrir um 86 milljónir evra eða sem
nemur tæplega 14 milljörðum
króna á gengi dagsins í dag. Fram-
legð Vinnslustöðvarinnar mæld í
evrum náði sínu hæsta gildi í fyrra.
„Síðasta ár var að mörgu leyti
metár. Veltan og framlegðin var sú
mesta fyrr og síðar í evrum talið.
Hagnaðurinn var ekki sá mesti,
en það skýrist af því að við höfum
skuldsett félagið á síðustu árum
vegna mikilla fjárfestinga. Afskrift-
ir og fjármagnskostnaður aukast
auðvitað með auknum fjárfest-
ingum sem leiðir til þess að hagn-
aðurinn minnkar. En það breytir
því ekki að niðurstaða síðasta árs
var mjög góð þrátt fyrir loðnubrest.
Fjárfestingar síðustu ára eru þannig
að skila sér í töluvert betri rekstrar-
niðurstöðu,“ segir Binni.
Fjárfestingar Vinnslustöðvar-
innar voru í algjöru lágmarki á
árunum 2009 til 2014. „Fyrst kemur
bankahrunið og þá þurfa allir að ná
áttum. Svo tekur vinstristjórnin við
og þar er alltaf yfirvofandi mögu-
leikinn á stórhækkuðum veiði-
leyfagjöldum eða einhvers konar
umbyltingu á kvótakerfinu. Í slíku
umhverfi fjárfestir enginn útgerð-
armaður í varanlegum rekstrar-
fjármunum, enda þurfa menn þá að
eiga fyrir hækkandi skattskuldum
eða þá stórminnkandi tekjum, sem
virtust vera við sjóndeildarhring-
inn á tímabili.
Skuldir Vinnslustöðvarinnar
voru þess vegna stöðugar til þess
að gera framan af áratugnum eftir
hrun en síðan þá hefur meiri sátt
skapast um kvótakerfið og því
höfum við ráðist í löngu tímabæra
endurnýjun á skipastofni og hús-
næði. Mikið af varanlegum rekstr-
arfjármunum fyrirtækisins var frá
sjötta og sjöunda áratugnum. Tog-
arinn Breki VE kom inn hjá okkur
2018, það var fjárfesting fyrir fjór-
tán milljónir evra og reyndar fyrsta
skipið sem smíðað er fyrir Vinnslu-
stöðina frá upphafi 1946. Á tíma-
bilinu 2015-19 höfum við fjárfest
fyrir ellefu til tólf milljarða, ef við
horfum á meðalgengi evru gagn-
vart krónu á tímabilinu.“
Binni bendir á að af koma
Vinnslustöðvarinnar sé auðvitað
miklu sveiflukenndari í íslenskum
krónum. „En þá er stundum sagt
að sjávarútvegsfyrirtæki búi við
annað hagkerfi vegna þess að þau
gera sum hver upp í erlendri mynt.
Það er auðvitað algjörlega rangt að
halda því fram. Við erum í sama
hagkerfi og allir hinir. Ef við erum
með eina milljón evra inni á banka-
bók í árslok þá eigum við alltaf
jafnmargar evrur til að fjárfesta í
skipum, borga af lánum, kaupa olíu
og veiðarfæri, óháð því hvar gengi
krónunnar liggur hverju sinni. Að
gera fyrirtækið upp í evrum gefur
einfaldlega gleggri mynd af rekstr-
inum.
Við erum með stærstan hluta
okkar kostnaðar tengdan erlendri
mynt, það eru fyrst og fremst laun
starfsfólks í landi sem eru í íslensk-
um krónum. Sjómenn fá greitt í
samræmi við aflaverðmæti sem er
auðvitað erlent tekjuf læði. Þetta
hefur ekkert að gera með það að við
búum við annað hagkerfi en önnur
fyrirtæki í landinu.“
Líklegt að minna fáist
fyrir makrílinn þrátt
fyrir betri aflabrögð
Síðasta ár var það besta í sögu Vinnslustöðvarinnar í Vestmannaeyjum sé
litið til veltu og framlegðar. Framkvæmdastjórinn segir umfangsmiklar fjár-
festingar síðastliðinna ára nú bera ávöxt. Breytt göngumynstur makríls þýðir
að minna fæst fyrir aflann, en aðrir stofnar í lægð gætu nú náð betra jafnvægi.
Úr hælaskóm í gúmmístígvél
„Fyrr í sumar var kona stödd hér
í Eyjum sem hafði áður starfað
sem flugfreyja hjá Icelandair og
hafði verið sagt upp. Hún var alin
upp í Eyjum og hafði unnið í fiski
á unglingsárunum og þekkti því
erfiðisvinnu. Eftir að hún missir
starfið kemur hún í heimahagana
til að heimsækja ættingjana. Ein
frænka hennar segir við hana: „Af
hverju kemurðu ekki bara á vakt
í Vinnslustöðinni? Þar vantar fólk
til starfa.“ Flugfreyjan klæddi
sig úr hælaskónum og fór í stíg-
vélin og fór beint á næturvakt
í vinnslunni hjá okkur. Hún var
vön vaktavinnu úr fluginu svo
það var ekkert mál fyrir hana að
vaka heila nótt. Daginn eftir segir
hún að hún skilji ekkert í þessu –
„þetta var ekkert mál, ég er bara
ekkert þreytt.“
Þetta kannski sýnir það að í
fiskvinnslu eru ekki sömu erfiðis-
störfin og í gamla daga. Þetta
snýst bara um að hafa eftirlit
með vélum. Þú þarft auðvitað
ganga töluvert um gólf en þetta
er ekki sama puðið og áður var.
Sama er á uppsjávarskipunum.
En það verður þó ekki sama sagt
um þá sem eru á netabátum og
togskipunum hjá okkur. Það er
enn þá hörkuvinna. En sem betur
fer er þessum störfum að fækka
sem eru svona mikið erfiði og
þannig getum við laðað að okkur
fólk úr fleiri áttum.“
„Því miður er makríllinn í sumar ekki af sömu gæðum og undanfarin ár. Það er erfitt að tryggja gæði aflans þegar náttúrulegt ástand hans er ekki gott og svo bætist við að það þarf að sigla með
1 6 . S E P T E M B E R 2 0 2 0 M I Ð V I K U D A G U R8 MARKAÐURINN