Fréttablaðið - 16.09.2020, Blaðsíða 49

Fegurðin er ekki skraut er nýútkomin bók þar sem átta listfræðingar, sýningarstjórar og aðrir fræðimenn f jalla um íslenska samtímaljós-
myndun. Í bókinni er að finna mik-
inn fjölda ljósmynda eftir helstu
ljósmyndara landsins.
Titill bókarinnar er úr ljóðinu
„Raddir í loftinu“ eftir Sigurð Páls-
son:
Hvað sem hver segir
er fegurðin ekki skraut
heldur kjarni lífins.
Ritstjórar bókarinnar eru Sig-
rún Alba Sigurðardóttir, menn-
ingarfræðingur og dósent við
Listaháskóla Íslands, og Æsa Sigur-
jónsdóttir, listfræðingur og dósent
við Háskóla Íslands.
Félag íslenskra samtímaljós-
myndara átti stóran þátt í að bókin
varð að veruleika. „Félagið setti
fjármagn í þessa bók vegna þess
að samtímaljósmyndun hefði ekki
nægilega sterka rödd í menningar-
samfélaginu,“ segir Æsa.
Fræðimenn úr ólíkum áttum
Um efni bókarinnar segir Sigrún:
„Þetta er greinasafn um ljósmyndun
þar sem átta fræðimenn, sem koma
úr mjög ólíkum áttum, skrifa um
ljósmyndun. Áherslan er á sam-
tímaljósmyndun, sem spannar
síðustu fjörutíu ár, með vísunum
lengra aftur í tímann. Ljósmyndun
er skoðuð sem virkt fyrirbæri sem
hefur áhrif á okkur og er stór þáttur
í myndlist samtímans.
Mörgum greinarhöfundum er
hugleikið samband ljósmyndunar
og myndlistar og þær ljósmyndir
sem eru til skoðunar í bókinni má
kalla listljósmyndun í þeim skiln-
ingi að þær hafa annað markmið en
bara að skrásetja eða upphefja veru-
leikann; þær hreyfa við fólki og fá
það til að hugsa. Greinarhöfundar
nálgast ljósmyndun til dæmis út
frá heimspeki, menningarfræði,
fréttaljósmyndun og femínískum
fræðum, en Linda Ásdísardóttir
dregur í grein sinni fram konur sem
voru að gera mjög áhugaverða hluti
á seinni hluta 20. aldar.“
Sögulegir þræðir
„Greinahöfundarnir eru að velta
fyrir sér inntaki miðilsins, sem
hefur tekið gríðarlega miklum
breytingum frá því ljósmyndin
varð til sem miðill um miðja 19 öld.
Stafræna byltingin kom í lok 20.
aldar og breytti því hvernig við sem
einstaklingar upplifum heiminn
og hvernig listastofnanir nálgast
myndlistina,“ segir Æsa. „Íslensk
söfn fóru fyrst að sýna og kaupa
ljósmyndir í lok 20. aldar og síðan
hafa ljósmyndarar átt sífellt greiðari
leið inn í söfnin.“
Ljósmyndir eru mikilvægur
þáttur í lífi fólks. „Fólk notar þær
til að hjálpa sér að muna og deilir
þeim. Þetta hefur haft í för með sér
að þeir sem vinna með ljósmyndun
sem listmiðil hafa þurft að endur-
hugsa hann. Ég held að þessir tímar
séu mjög inspírerandi fyrir ljós-
myndara,“ segir Sigrún.
„Þegar höfundarnir fóru að kafa
ofan í viðfangsefni sín virtust þeir
hafa þörf fyrir að draga inn marga
sögulega þræði. Þannig að þótt
greinarnar séu sjálfstæðar og fók-
usinn sé vissulega á samtímann, þá
er sagan til staðar, þannig að bókin
verður jafnframt ljósmyndasaga
þar sem Ísland er ekki skoðað sem
einangrað fyrirbæri heldur í samtali
við umheiminn,“ segir Æsa.
Ljósmyndasaga í samtali við umheiminn
Í nýútkominni bók er fjallað um íslenska samtímaljósmyndun. Ritstjórar eru Sigrún
Alba Sigurðardóttir og Æsa Sigurjónsdóttir. Átta fræðimenn eiga efni í bókinni.
Sigrún Alba Sigurðardóttir og Æsa Sigurjónsdóttir eru ritstjórar bókarinnar Fegurðin er ekki skraut. FRÉTTABLAÐIÐ/VALLI
LEIKHÚS
Ekkert er sorglegra
en manneskjan
Tjarnarbíó
Tónskáld: Friðrik Margrétar-Guð-
mundsson
Leikstjórn og texti: Adolf Smári
Unnarsson
Flytjendur: Dagur Þorgrímsson,
Heiðdís Hanna Sigurðardóttir,
María Sól Ingólfsdóttir og Ólafur
Freyr Birkisson
Leikmynda- og búningahönnuður:
Bryndís Ósk Þ. Ingvarsdóttir
Dramatúrg: Matthías Tryggvi
Haraldsson
Ljósahönnuður: Hafliði Emil
Barðason
Myndbandshönnuður: Elmar
Þórarinsson
Tónlistarstjórn: Pétur Björnsson
Hljómsveit: Baldvin Ingvar
Tryggvason, Björg Brjánsdóttir,
Friðrik Margrétar-Guðmundsson,
Flemming Viðar Valmundsson,
Pétur Björnsson og Unnur Jóns-
dóttir
Við lifum. Við deyjum. Við förum til
sólarlanda þrátt fyrir heimsfaraldur,
hlýnun heimsins og aðrar hamfarir,
bara til þess að reyna að láta okkur
líða vel milli atriða. Bara til þess að
harmurinn verði ekki yfirþyrmandi.
Samtímaóperan og sviðsverkið Ekk-
ert er sorglegra en manneskjan var
frumsýnt í Tjarnarbíói fyrir stuttu,
en sýningin kemur ekki bara á óvart
heldur setur viðmiðið hátt fyrir
komandi leikár.
Tónlist Friðriks Margrétar-Guð-
mundssonar einkennist af naum-
hyggju og metnaði. Hér er notast
við lifandi tónlist, ekki upptökur, og
kvintettinn er órjúfanlegur hluti af
upplifuninni. Endurtekningar spila
stórt hlutverki í tónlistinni í bland við
gáskafullar tilraunir. Sýningin fangar
hugarástand, skipt upp í ástands-
þætti, frekar en að hverfast um fram-
vindu. Adolf Smári Unnarsson skrifar
bæði textann og leikstýrir. Texti hans
er meinfyndinn, hnyttinn og Adolf
tekst að mestu að forðast þá leiði-
gjörnu kaldhæðni sem stundum ein-
kennir samfélagsádeilur síðustu ára.
Leikstjórnin er skýr, sem þjónar bæði
verkinu og söngvurunum, þó tekur
jógakórinn of langan tíma.
Hinn fullkomni gerviheimur
Söngvararnir Dagur Þorgrímsson,
Heiðdís Hanna Sigurðardóttir,
María Sól Ingólfsdóttir og Ólafur
Freyr Birkisson mynda leikhópinn.
Hvert og eitt kemur með sinn ein-
staka tón í sýninguna. Hvert og
eitt fær tækifæri til að láta ljós sitt
skína. Samhljómur þeirra er sömu-
leiðis einkar góður og einkennist
af húmor. Söngurinn er glettilega
góður og sömuleiðis framburður-
inn á textanum, sem fær orðin til að
dansa. Líkamsbeiting þeirra, þá sér-
staklega hlutlausu svipbrigðin sem
einkenna sýninguna, er afburðagóð
og bráðfyndin.
Sv iðsver u r na r k læðast vel
völdum fötum frá vinsælum fata-
merkjum sem kaupendur telja að
gefi þeim sérstöðu en lætur alla líta
eins út. Pastellitir, hvítir strigaskór,
skemmtilegar blússur og buxur.
Allir eins. Allir eins. Bryndís Ósk
Ingvarsdóttir finnur fagurfræðinni
einfalda birtingarmynd sem nær
listrænu hámarki í lokamynd sýn-
ingarinnar, hinn fullkomni gervi-
heimur. Á endanum erum við ekkert
annað en sýningargripir.
Vin í eyðimörkinni
Köld lýsing Haf liða Emils Barða-
sonar tónar algjörlega við sýning-
una, látlaus en áhrifamikil. Of björt
til að vera hlýleg, of grá til að vekja
hamingju. Sömuleiðis fellur mynd-
bandshönnun Elmars Þórarins-
sonar lipurlega inn í sýninguna en
skjárinn hefði mátt vera nokkrum
tommum stærri til að leyfa mynd-
unum af tæknivæddu náttúrunni og
rafrænu snjókornunum að njóta sín.
Ekkert er sorglegra en mann-
eskjan er vin í eyðimörkinni,
sér staklega á þessum síðustu og
skrýtnustu tímum. Eldar blossa,
heimurinn hitnar, lýðræði falla. En
innst inni vill manneskjan bara vera
hamingjusöm og láta sem ekkert sé
að. Heimurinn endar nefnilega ekki
með hvelli heldur með snökti við
skál. Sigríður Jónsdóttir
NIÐURSTAÐA: Magnað ferðalag á
flatbotna sumarskóm í gegnum táradal
tilvistarinnar.
Hvað er það sem allir vilja?
Sýningin setur viðmiðið hátt fyrir komandi leikár, segir gagnrýnandi.
Kolbrún
Bergþórsdóttir
kolbrunb@frettabladid.is
ÁHERSLAN ER Á
SAMTÍMALJÓSMYND-
UN, SEM SPANNAR SÍÐUSTU
FJÖRUTÍU ÁR, MEÐ VÍSUNUM
LENGRA AFTUR Í TÍMANN.
Æsa Sigurjónsdóttir
Elfa Rún Kristinsdóttir fiðluleikari.
FRÉTTABLAÐIÐ/ANTON BRINK
Barokkbandið Brák heldur tón-leika í Eldborgarsal Hörpu, sunnudaginn 20. september
klukkan 16.00. Tónleikarnir eru
sérstakir fyrir þær sakir að hljóð-
færaleikararnir leika allir á upp-
runahljóðfæri.
Á tónleikunum munu tveir af
stofnendum Brákar, fiðluleikararn-
ir Elfa Rún Kristinsdóttir og Laufey
Jensdóttir, leika saman hinn heims-
þekkta konsert Johanns Sebastians
Bach fyrir tvær fiðlur og hljóm-
sveit. Þá mun Brák f lytja strengja-
sinfóníur eftir bræðurna Wilhelm
Friedemann og Carl Philipp Emm-
anuel Bach og konsert fyrir fjórar
fiðlur eftir Georg Philipp Telemann.
Brák í Hörpu
Fyrstu verkefni nýstofnaðrar Sinfóníuhljómsveitar Suður-lands eru þrennir skólatón-
leikar sem haldnir verða í dag í Þor-
lákshöfn, Hveragerði og á Flúðum
fyrir börn úr sjö grunnskólum.
Á dagskránni er tónverkið Lykill-
inn, eins konar Pétur og úlfurinn úr
íslenskum sagnaveruleika. Verkið
er eftir Tryggva M. Baldvinsson við
sögu Sveinbjörns I. Baldvinssonar.
Einnig flytur hljómsveitin þekkt lög
og hljóðfæri hljómsveitarinnar eru
kynnt. Tónleikunum lýkur með því
að börnin taka lagið.
Sinfóníuhljómsveit á
Suðurlandi og börnin
Verk eftir Tryggva M. Baldvinsson
verður flutt á tónleikunum.
FRÉTTABLAÐIÐ/DANÍEL
M E N N I N G ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð 17M I Ð V I K U D A G U R 1 6 . S E P T E M B E R 2 0 2 0