Fréttablaðið - 02.12.2020, Blaðsíða 18

Það hefði reyndar
verið heppilegra að
gera breytingu í þessa veru
fyrir nokkrum árum heldur
en nú þegar ríkissjóður þarf
á miklu fjármagni að halda.
Friðrik Már
Baldursson,
hagfræði­
prófessor
Þorsteinn Friðrik
Halldórsson
tfh@frettabladid.is
Traustur fyrirtækjarekstur og öflug nýsköpun
kallar á samstarfsaðila sem skilur þarfirnar.
Arion banki býður fyrirtækjum af öllum
stærðum og í öllum geirum alhliða
þjónustu með fagmennsku, innsæi
og þekkingu að leiðarljósi.
Hafðu samband á fyrirtaeki@arionbanki.is,
við þjónustuver í síma 444 7000 eða í
netspjalli á arionbanki.is.
Búum í haginn
fyrir atvinnulíf
framtíðarinnar
arionbanki.is
Lítill áhugi lífeyrissjóða á ríkisskuldabréfum hefur vakið upp spurningar um lögbundna uppgjörs-kröfu sjóðanna, sem er einnig kölluð ávöxtunar-
viðmið. Innan stjórnkerfisins er nú
unnið að því að skoða mögulegar
breytingar á uppgjörskröfunni,
samkvæmt heimildum Markaðar-
ins, sem er sögð of há miðað við
núverandi vaxtaumhverfi og kemur
sér meðal annars illa fyrir ríkissjóð
sem áformar frekari útgáfu ríkis-
skuldabréfa á næstu misserum til að
fjármagna gífurlegan fjárlagahalla.
„Það hefði reyndar verið heppi-
legra að gera breytingu í þessa veru
fyrir nokkrum árum – það hefur
verið ljóst nokkuð lengi að 3,5 pró-
senta viðmiðið var of hátt – heldur
en nú þegar ríkissjóður þarf á miklu
fjármagni að halda,“ segir Friðrik
Már Baldursson, prófessor í hag-
fræði við Háskólann í Reykjavík.
„Það getur grafið undan trúverðug-
leika kerfisins að gera svona breyt-
ingar af slíkum ástæðum.“
„Þegar hagkerfið er komið inn í
allt annað vaxtaumhverfi kemur
sífellt betur í ljós hversu úrelt þetta
viðmið er,“ segir Daníel Svavarsson,
forstöðumaður hagfræðideildar
Landsbankans.
Markaðurinn hefur ábyggilegar
heimildir fyrir því að innan fjár-
mála- og efnahagsráðuneytisins
sé unnið að því að skoða mögu-
legar brey tingar á uppg jörs-
kröfunni. Íslenskir lífeyrissjóðir
þurfa að núvirða skuldbindingar
sínar miðað við 3,5 prósenta vexti
umfram verðbólgu samkvæmt
lögum.
Ásgeir Jónsson seðlabanka-
stjóri sagðist hafa áhyggjur af því
að lífeyrissjóðirnir væru að mestu
fjarverandi þegar kemur að því
að fjármagna bankakerfið og eins
ríkissjóð, með kaupum á ríkis-
skuldabréfum á markaði. Óvissa
um fjármögnun á miklum halla-
rekstri ríkissjóðs á komandi árum
hefur þrýst upp langtímavöxtum á
markaði.
Eignarhald lífeyrissjóða á ríkis-
skuldabréfum sem hlutfall af
heildarmagni, hefur lækkað úr 40
prósentum niður í 37 prósent frá
áramótum. Yfir sama tímabil hefur
raunvaxtamunur á tíu ára íslensk-
um ríkisbréfum gagnvart sömu gerð
bandarískra ríkisbréfa farið vax-
andi og hefur raunvaxtamunurinn
ekki verið meiri í þrjú ár.
Harpa Jónsdóttir, framkvæmda-
stjóri Lífeyrissjóðs starfsmanna
ríkisins, LSR, sagði í kjölfarið að
sjóðurinn hefði horft meira til
annarra fjárfestingarkosta „í ljósi
þeirrar ávöxtunarkröfu sem gerð
er til lífeyrissjóða og þess lágvaxta-
umhverfis sem við búum við í dag.“
„Lífeyrissjóðir eiga ekki að hlíta
svona kalli sérstaklega heldur
byggja ákvarðanir sínar alfarið á
heildarhagsmunum sjóðfélaga,“
segir Daníel hjá Landsbankanum,
spurður um þá stöðu sem er komin
upp þar sem sjóðirnir þurfa að huga
að uppgjörskröfunni en eru einnig
gagnrýndir af seðlabankastjóra
fyrir að taka ekki þátt í að fjár-
magna ríkissjóð á vöxtum sem eru
vel undir kröfunni.
„Auðvitað skilur maður það að líf-
eyrissjóðir séu tregir til að fjárfesta
í ríkisbréfum sem eru kannski með
óverðtryggða ávöxtun sem gefur
neikvæða raunávöxtun miðað
við núverandi verðbólgu og innan
við einnar prósentu verðtryggða
ávöxtun sem er langt undir þessu
viðmiði,“ segir Friðrik Már.
Friðrik Már bendir á að ávöxt-
unarviðmið upp á 3,5 prósent hafi
verið sett við allt aðrar aðstæður
þegar raunvextir á öruggum ríkis-
bréfum á alþjóðamarkaði, til dæmis
í Bandaríkjunum, voru á svipuðu
róli. Það var á tíunda áratugnum en
núna eru alþjóðlegir raunvextir í
kringum núllið og verða það senni-
lega um þó nokkurt skeið.
„Þetta segir óhjákvæmilega til sín
hér á landi og það virðist því eðlilegt
að taka tillit til þessarar þróunar.
Það þýðir ekki að viðmiðið eigi að
fara í núll,“ bætir hann við.
Breyting á uppgjörskröfunni
er vandasamt verk og viðkvæmt
á vettvangi stjórnmálanna enda
felur breytingin í sér að verðmæti
eru færð á milli kynslóða.
Jón Ævar Pálmason, sérfræðingur
í áhættugreiningu hjá Fjármála-
eftirlitinu, sagði í umfjöllun Mark-
aðarins fyrir ári að skuldbindingar
dæmigerðra lífeyrissjóða myndu
aukast um 10-13 prósent ef upp-
gjörskrafan yrði lækkuð niður í
3 prósent. Á móti myndu eignir
aukast um 2-4 prósent. Ef upp-
Athyglin beinist að uppgjörskröfunni
Uppgjörskrafa lífeyrissjóða sögð of há. Dregur úr áhuga á ríkisbréfum sem kemur sér illa fyrir ríkissjóð. Stjórnkerfið skoðar breyt-
ingar á uppgjörskröfunni. Prófessor í hagfræði segir það geta grafið undan trúverðugleika að breyta kröfunni af slíkum ástæðum.
Uppgjörskrafan hjá lífeyrissjóðum flækist fyrir ríkissjóði og Seðlabanka Íslands. FRÉTTABLAÐIÐ/ANTON BRINK
Innlán lífeyrissjóða í
bankakerfinu hafa aukist
um 35 prósent, allt að 49
milljarða, frá áramótum.
2 . D E S E M B E R 2 0 2 0 M I Ð V I K U D A G U R4 MARKAÐURINN