Læknablaðið - des. 2020, Blaðsíða 19

L ÆK N A BL AÐIÐ 2020/106 577
R A N N S Ó K N
einkennalítilla sjúklinga sem og sjúklinga með mikil einkenni og
víðtæk lýðgrunduð skimun fyrir sjúkdómnum sem orðið hefur til
þess að hlutfall greiningarprófa af höfðatölu hefur verið með því
hæsta sem gerist í heiminum frá upphafi faraldursins.24 Það út­
skýrir hugsanlega yngri meðalaldur COVID­19­sjúklinga á Íslandi
í samanburði við erlendar rannsóknir.5,7,9,11
Notkun tóbaks er reglulega tekin saman með slembiúrtaki
úr Þjóðskrá Íslands á vegum Embættis landlæknis (EL).25 Í slíkri
samantekt frá mars 2020 var hlutfall þátttakenda sem reyktu um
11%. Athyglisvert er að bera það saman við hlutfall sjúklinga
með COVID­19 sem reyktu við greiningu, sem var 7% meðal full­
orðinna. Þegar sjúklingum er skipt eftir aldurshópum er hlutfall
þeirra sem reykja að auki lægra í öllum aldursflokkum en í sömu
aldurshópum EL.25 Þessi hlutföll eru athyglisverð í ljósi rannsókna
frá Kína og Ítalíu sem hafa bent á lágt algengi reykinga hjá inni­
liggjandi sjúklingum með COVID­19 í samanburði við almennt
þýði í þessum löndum.14,15 Þegar tíðni reykinga var skoðuð innan
hvers alvarleikaflokks COVID­19­sjúklinga fyrir sig kom í ljós að
ekki var munur á tíðni reykinga milli flokka. Það bendir til þess
að sjúklingar sem reyktu hafi ekki að jafnaði verið einkennameiri
við greiningu en aðrir sjúklingar með COVID­19.
Rafrettunotkun á Íslandi er einnig tekin saman af EL. Sú sam­
antekt gefur til kynna að hlutfall fullorðinna Íslendinga sem
noti rafrettur sé 7%.25 Hlutfall COVID­19­sjúklinga sem notuðu
rafrettur við greiningu var hins vegar 4%. Rétt eins og á við um
tóbaksnotkun er hlutfall rafrettunotenda lægra meðal sjúklinga
með COVID­19 en í almennu þýði Íslendinga. Engar rannsóknir
liggja fyrir um algengi rafrettunotkunar meðal COVID­19­sjúk­
linga. Eins og á við um tóbaksreykingar var ekki marktækur
munur á hlutföllum sjúklinga sem notuðu rafrettur milli klínískra
alvarleikaflokka COVID­19. Það bendir til þess að sjúklingar sem
notuðu rafrettur hafi ekki haft alvarlegri einkenni við greiningu
COVID­19 en aðrir sjúklingar. Þrátt fyrir að ekki hafi fundist
tengsl milli reykinga eða rafrettunotkunar og alvarleikaflokka
virðast sjúklingar með undirliggjandi lungnasjúkdóma hafa feng­
ið alvarlegri einkenni COVID­19­sjúkdóms en aðrir. Þó ber að
hafa í huga að sú fylgni er án leiðréttingar fyrir blöndunarþáttum
(confounders), svo sem aldri og öðrum þáttum sem hafa fylgni við
undirliggjandi lungnasjúkdóm.
Þessar niðurstöður ber að túlka í ljósi nokkurra takmarkana.
Vegna þess hvernig spurningin um reykingar og rafrettunotkun
var orðuð við gagnasöfnun vantar upplýsingar um þessa þætti
Mynd 1. Hlutfall sjúklinga sem reyktu og notuðu rafrettur eftir aldursflokkum.
Mynd 2. Hlutfall sjúklinga sem höfðu lungnasjúkdóma, reyktu og notuðu rafrettur eftir
klínískum alvarleikaflokkum.
Tafla V. Reykingar, rafrettunotkun og lungnasjúkdómar sjúklinga eftir alvarleikaflokkum. Fjöldi (%).
Lágur Miðlungs Hár p-gildi
Fjöldi 1205 386 170
Aldur (meðaltal (staðalfrávik)) 37,7 (17,5) 47,0 (15,8) 49,1 (18,0) <0,001
Karlar 641 (53,2) 159 (41,2) 77 (45,3) <0,001
Reykingar* 60 (5,9) 19 (5,7) 6 (3,9) 0,588
Rafrettunotkun 43 (4,2) 13 (3,94) 8 (5,2) 0,820
Lungnasjúkdómur 57 (4,7) 40 (10,4) 37 (21,8) <0,001
*Fjöldi sjúklinga með gögn um reykingavenjur var 1442.
Lungnasjúkdómur
Rafrettunotkun
Reykingar