Fréttablaðið - 06.01.2021, Blaðsíða 24

Tefjist bólusetning er hætta á að hagvöxtur verði helmingi minni
Efnahagsbati í heiminum byggir að miklu leyti á því hve vel gengur að bólusetja heimsbyggðina, að mati Alþjóðabankans. Tafir gætu leitt til þess að
hagvöxtur verði helmingi minni í ár. Alþjóðabankinn spáir því að hagvöxturinn í heiminum verði fjögur prósent í ár. Þó yrði hagkerfið 4,4 prósent-
um minna en fyrir heimsfaraldurinn árið 2022. Gert er ráð fyrir því að bólusetning verði orðin útbreidd á seinni hluta ársins 2021. FRÉTTABLAÐIÐ/EPA
Skotsilfur
Hraði er það orð sem lýsir síð-astliðnu ári hvað best þegar kemur að atburðarásinni á
fjármálamörkuðum og í efnahags-
málum á heimsvísu. Í kjölfar fyrstu
COVID-19 sóttvarnaaðgerðanna í
Kína seint í janúar tók sem dæmi
aðeins um sex vikur fyrir heims-
búskapinn að stöðvast vegna hertra
takmarkana á daglegu lífi fólks.
Efnahagssamdrátturinn var gífur-
legur og nam um 20% þegar verst lét
í byrjun apríl. Hlutabréfamarkaðir
hrundu og í Bandaríkjunum hafði
markaðurinn aldrei áður lækkað
eins snögglega um 30%. Fordæma-
laus og skjót viðbrögð seðlabanka
og stjórnvalda við þeim skaða sem
blasti við náðu hins vegar að sefa
áhyggjur fjárfesta og sú hraða við-
spyrna sem tók af stað innan fjár-
málamarkaða í lok mars reyndist
söguleg. Alls hækkaði heimsvísitala
hlutabréfa um 15% á síðasta ári og
hlutabréfamarkaðurinn hérlendis
fór upp um 20%. Sneggsta þróunar-
ferli bóluefnis fyrr og síðar með til-
komu virkra bóluefna gegn COVID-
19 við árslok var síðan fullkominn
tákngervingur fyrir hraðann sem
einkenndi árið 2020.
Afleiðingarnar af þessu einstaka
ári eru hins vegar margþættar. Fyrst
má nefna að vextir hafa aldrei verið
lægri vegna skarpra vaxtalækkana
seðlabanka. Ársvextir óbundinna
sparireikninga á Íslandi eru þann-
ig á bilinu 0,05% til 1% í dag. Verði
3% verðbólguspá greiningaraðila að
veruleika munu sparifjáreigendur
því að öðru óbreyttu horfa upp á
verulega rýrnun fjármuna sinna
á þessu ári. Eftir kröftugar verð-
hækkanir undanfarna ársfjórðunga
er verðlagning hlutabréfamarkaða
víðs vegar um heiminn einnig orðin
rausnarleg á hefðbundna mæli-
kvarða. Vanda verður valið nú sem
aldrei fyrr.
Í stuttu máli, þessar aðstæður
kalla á nýja nálgun af hálfu spari-
fjáreigenda í leit að ávöxtun fjár-
muna sinna á þessu ári. Nauðsyn-
legt verður að taka vel ígrunduð
skref úr innlánum inn á fjármála-
markaði til þess að auka vænta
ávöxtun í lágvaxtaheimi. Tvenns
konar breytingar ættu þannig að
koma til skoðunar. Annars vegar
ætti að stefna að vægi skuldabréfa
og hlutabréfa sem hentar hverjum
og einum og hins vegar ætti að
stefna að auknu vægi erlendra
markaða í eignasöfnum. Blandað,
alþjóðlegt safn er þannig ein nálgun
að eignadreifingu fyrir nýja tíma.
Rétt er þá að spyrja hvaða þættir
gætu litað árangur slíks safns á
komandi misserum. Í fyrsta lagi er
það framvinda bólusetninga gegn
COVID-19. Spurningin um hvaða
lönd og atvinnugreinar gætu skarað
fram úr á mörkuðum ræðst að ein-
hverju leyti af því hversu hratt bólu-
setningar munu vinna á farsóttinni.
Í öðru lagi er það mikilvægi þess að
ná fram landfræðilegri dreifingu
innan bæði hlutabréfa og skulda-
bréfa. Hægt er að margfalda flóruna
af mögulegum fjárfestingarkostum
með því að sækja inn á erlenda
skuldabréfamarkaði sem dæmi.
Í þriðja lagi er það þáttur virkrar
stýringar, en í núverandi umhverfi
er það lykilatriði að vera á réttum
stöðum innan markaðarins fremur
en að fylgja hlutlausri fjárfestingar-
stefnu sem er alfarið bundin við
almennar vísitölur.
Síðastnefndi þátturinn er mikil-
vægur þegar kemur að erlendum
hlutabréfamörkuðum í dag. Þann-
ig geta einstakar atvinnugreinar eða
landsvæði skilað ágætri ávöxtun
yfir tímabil þar sem almennar
hlutabréfavísitölur hafa fært fjár-
festum litla sem enga ávöxtun.
Svo dæmi sé tekið af bandaríska
hlutabréfamarkaðnum þá hefur að
jafnaði verið um 40% munur milli
þeirra atvinnugreina sem skiluðu
hæstu og lægstu ávöxtuninni yfir
stök ár. Virk stýring keppir að því að
grípa þessi tækifæri sem oft mynd-
ast innan mismunandi hluta mark-
aðarins. Verkefni virkrar stýringar
er auk þess að halda opnum hug á
hverjum degi til að geta brugðist
tímanlega við aðstæðum sem oft
breytast mun hraðar en nokkurn
órar fyrir, líkt og síðasta ár sýndi
skilmerkilega.
Litið fram á við, þá ætti við-
spyrna heimshagkerfisins að eflast
á þessu ári í kjölfar bólusetninga
gegn COVID-19 og vonir eru um að
daglegt líf færist í fyrra horf með
haustinu. Hins vegar er hætt við því
að lágvaxtaumhverfið reynist þrá-
látt. Við ársbyrjun gæti því reynst
skynsamlegt að taka varfærin og vel
ígrunduð skref í átt að meiri eigna-
dreifingu til að auka vænta ávöxtun
til lengri tíma.
Eignadreifing fyrir nýja tíma 
Birgir
Haraldsson
sjóðsstjóri hjá
Akta sjóðum
Davíð
Stefánsson
sjóðsstjóri hjá
Akta sjóðum
20
09
20
10
20
11
20
12
20
13
20
14
20
15
20
16
20
17
20
18
20
19
20
20
0%
-10%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
n Atvinnugreinavísitölur S&P 500:
hæsta mínus lægsta ávöxtun
● S&P 500 hlutabréfavísitala
✿ Mikill munur á ávöxtun milli atvinnugreina Eftir kröftugar
verðhækkanir
undanfarna ársfjórðunga er
verðlagning hlutabréfa-
markaða víðs vegar um
heiminn orðin rausnarleg á
hefðbundna mælikvarða.
15%
nam hækkunin á heimsvísi-
tölu hlutabréfa á síðasta ári.
Finnska
fordæmið
Uppátæki finnska
bankans Aalands-
banken er um-
hugsunarvert.
Aalandsbanken
mun greiða út
arð sem er fjórum
sinnum hærri en há-
markið sem Evrópski seðlabank-
inn miðar við og finnska fjármála-
eftirlitið segist ekki geta komið í
veg fyrir það. Þá vaknar sú spurn-
ing hvort Seðlabanki Íslands, undir
stjórn Ásgeirs Jónssonar, muni
fylgja Evrópska seðlabankanum
og gefa út tilmæli um strangt þak
á arðgreiðslur íslensku bankanna,
sem eru mun betur fjármagnaðir
en flestir evrópskir bankar, og þá
eins hvort íslensku bankarnir ætli
sér að fara eftir slíkum tilmælum.
Ljóst er að innan bankakerfisins er
gnægð fjármagns sem vill leita út.
Hluthafar Arion banka vænta þess
að fá eitthvað fyrir sinn skerf og
ríkissjóður gæti viljað taka væna
summu út úr Íslandsbanka áður
en bankinn verður seldur.
Hjónavíxlun
Endurskipulagning
Keahótela hafði
í för með sér
breytingar á
stjórninni. Clare
Scott Bert­
ucio, hefur tekið
sæti eiginmanns
síns, Jonathans B. Rubini, eins
ríkasta manns Alaska og eiganda
JL Properties, sem er hluthafi í
Keahótelum, en Rubini var áður
stjórnarformaður hótelkeðjunnar.
Hugh Short, forstjóri banda-
ríska fjárfestingarfyrirtækisins
PT Capital, sem er einnig hlut-
hafi í Keahótelum, tekur við
stjórnarformennskunni. Þá hefur
Fannar Ólafsson fjárfestir vikið
úr stjórn en í stað hans kemur
Magnús Magnússon, sem starfar
á fyrirtækjasviði Landsbankans.
Bankinn eignaðist þriðjungs-
hlut í hótelkeðjunni með skuld-
breytingu á lánum, gegn því að
hluthafar legðu hótelkeðjunni til
hlutafé sem nam á þriðja hundrað
milljónum króna.
Draumurinn
lifir enn
Jón Sigurðsson,
fyrrverandi
seðlabankastjóri
og iðnaðarráð-
herra Fram-
sóknarflokksins,
heldur fast í gamla
drauma samvinnu-
hreyfingarinnar í blaðagrein. Hann
sagði æskilegt að leiðandi bankar
væru sjálfeignarstofnanir, eða í
reynd sparisjóðir. Sparisjóðir geta
ekki keppt við einkabanka. Stjórn-
endur þeirra skortir aðhald frá
eigendum. Því verður reksturinn
óhagkvæmari og lánakjör verri,
sem leiðir til þess að viðskiptavin-
ir leita annað. Þá eiga sjálfseignar-
stofnanir örðugt með að auka við
„hlutafé“ til að fjármagna vöxt
eða standast efnahagsáföll. Tvö
blómaskeið sparisjóða hérlendis
má rekja til þess að bankar voru
ekki til eða starfsemi þeirra var
heft. Stundum reynast draumar
óraunhæfir.
6 . J A N Ú A R 2 0 2 1 M I Ð V I K U D A G U R10 MARKAÐURINN