Fréttablaðið - 06.01.2021, Blaðsíða 6

UMHVERFISMÁL Reykjavíkurtjörn
er annað af tveimur vatnssvæðum,
eða vatnshlotum, sem skilgreind
eru í hættu samkvæmt drögum að
Vatnaáætlun fyrir Ísland. Hitt er
grunnvatnssvæðið við Keflavíkur­
f lugvöll á Miðnesheiði, hlot sem
kallast Rosmhvalanes 2.
Umhverfisstofnun vann áætlun­
ina sem verður til kynningar fram á
sumar. Hún á að gilda fyrir 2022 til
2027 og felur í sér bæði aðgerðir og
vöktun og er sú fyrsta sem gerð er
á Íslandi en lengi hefur staðið til að
koma verkefninu af stað.
Árið 2011 voru sett lög um stjórn
vatnamála sem hluta af innleið­
ingu vatnatilskipunar ESB. Nær
þetta til allra vatnsauðlinda, svo
sem stöðuvatna, áa, grunnvatns og
strandsjávar. Vinnan stöðvaðist frá
árunum 2014 til 2017 þar sem fjár­
veiting hætti en hófst að nýju 2018.
„Við erum afskaplega rík af vatni
en til að vernda auðlindina þurfum
við að sjá hvar er verið að leggja álag
á hana. Annaðhvort í formi meng­
unar eða ofnotkunar,“ segir Aðal­
björg Birna Guttormsdóttir verk­
efnisstjóri hjá Umhverfisstofnun.
„Þessari greiningarvinnu er ekki
lokið heldur mun hún halda áfram
yfir sex ára tímabil í hvert skipti.“
Umhverfisstofnun sér um áætl­
unina en að henni koma ýmsir
f leiri, svo sem Veðurstofan, Hafró,
sveitar félög in og heilbr igðis­
eftirlitið og er landinu skipt upp í
fjögur vatnasvæði. Kostnaðurinn
við áætlunina er um 100 milljónir
króna á ári.
„Stjórnsýslan er ekki mjög þung
í kringum þetta og Ísland er skil­
greint sem eitt vatnaumdæmi,
miðað við til dæmis tólf umdæmi í
Noregi,“ segir Aðalbjörg.
Vatninu er skipt niður í áður­
nefnd hlot, alls 2.634 talsins. Geta
þau meðal annars verið heil stöðu­
vötn eða hlutar af ám, allt reiknað
út frá álaginu. Aðalbjörg segir að
heilt yfir sé ástand vatns á Íslandi
nokkuð gott miðað við samanburð­
arlönd. Mikill meirihluti hlotanna,
2.614 talsins, er ekki metinn í hættu.
Átján eru hins vegar í óvissu og
tvö í hættu vegna mengunar. „Verk­
efnið í þessari áætlun er að stýra
eða koma í veg fyrir álagið og koma
vatnshlotunum í gott ástand,“ segir
Aðalbjörg. „Okkur vantar samt
meiri upplýsingar um ástand vatns
á Íslandi og ætlum að nýta næsta
vatnahring í að vakta og safna upp­
lýsingum.“
Í rannsóknum árin 2019 og 2020
fundust ýmis hættuleg efni í Reykja­
víkurtjörn. Meðal annars perflúor­
oktansúlfónsýra, bensóapýren
og hexabrómsýklódódekan. Sum
þeirra losna við eldsneytisbruna eða
finnast í slökkvifroðu. Fer nú af stað
vöktun til að fylgjast með áhrifum
efnanna á lífríki Tjarnarinnar og
kortleggja uppruna efnanna.
Á Rosmhvalanesi hefur fundist
nokkuð hár styrkur þungmálma á
borð við króm og nikkel í grunn­
vatnsmælingum. Fyrir utan þétt­
býlið á staðnum eru þar einnig
urðunarstaðir og ýmis mengandi
starfsemi. Þá hefur fundist nítr­
at, eða þvagefnismengun vegna
íseyðingar á f lugbrautir áður fyrr
og olíumengun vegna starfsemi
varnarliðsins. Eins og með Tjörnina
verður grunnvatnið vaktað og upp­
runi mengunar áfram greindur.
Meðal hlota sem sögð eru í óvissu
eru Mývatn, Þingvallavatn, hluti
Ölfusár og grunnvatn á Stór­Reykja­
víkursvæðinu. Í síðastnefnda tilfell­
inu er metið hugsanlegt að ofanvatn
af vegum geti borist í grunnvatnið
og úr lekum skolplögnum.
Aðalbjörg segir almenning geta
tekið þátt í að Ísland nái mark­
miðum að hafa vatn í góðu ástandi.
„Við erum að nota og skila efnum
út í vatn í okkar daglega lífi. Við
ætlum að fá almenning með okkur í
lið. Til dæmis með því að sturta ekki
niður lyfjaleifum og þvo bíla frekar
á bílaþvottastöðvum,“ segir Aðal­
björg. kristinnhaukur@frettabladid.is
Mývatn og grunnvatn á
Stór-Reykjavíkursvæðinu er
í óvissuflokki.
Grunnvatn á Miðnesheiði og
Tjörnin í Reykjavík í hættu
Samkvæmt drögum að Vatnaáætlun eru Reykjavíkurtjörn og grunnvatnið á Miðnesheiði metin í hættu
vegna mengunar. Óvissa er um 18 svæði, þar á meðal Mývatn og grunnvatn á Stór-Reykjavíkursvæðinu.
Heildarástand vatns er hins vegar almennt séð gott samkvæmt verkefnisstjóra Umhverfisstofnunar.
Vinna við að greina uppruna mengunar og áhrif á lífríki Tjarnarinnar mun nú hefjast. FRÉTTABLAÐIÐ/ANTON BRINK
Georgía í miðdepli
Augun hafa beinst að Georgíu í Bandaríkjunum síðustu dagana, en kjósendur í ríkinu gengu að kjörborðinu í gær. Kosið var þar um tvö þingsæti í
öldungadeildinni á Bandaríkjaþingi. Kjörstöðum var lokað á miðnætti að íslenskum tíma, en talið verður úr kjörkössunum næstu dagana. Úrslit
kosninganna munu skera úr um hvort Repúblikanar muni halda meirihluta í öldungadeildinni eða Demókratar ná völdum þar. FRÉTTALAÐIÐ/GETTY
HAMFARIR Yfirvöld í bænum Ask í
Gjerdrum í Noregi segja enga von
um að þeir þrír sem saknað er eftir
að aurskriður féllu á bæinn 30.
desember finnist á lífi.
Ida Melbo Øystese, lögreglustjóri
í Ask, sagði á blaðamannafundi
í gær að einbeitingin færi nú í að
aðstoða íbúa við að koma lífi sínu
í eðlilegt horf á nýjan leik.
Tíu manns var saknað eftir ham­
farirnar en sjö hafa fundist látin.
Þrátt fyrir að vonin um að finna þá
sé talin úti heldur leit samt áfram.
Björgunarmenn í bænum þurftu
að f lýja annað jarðfall í gær. Fleiri
skriður hafa fallið síðustu daga. – hó
Útiloka að fleiri
finnist á lífi
MIÐAUSTURLÖND Í gær var skrifað
undir samkomulag sem á að leysa úr
langvinnum deilum milli Katar og
annarra Arabaríkja við Persaflóa.
Um mitt ár 2017 settu Saudí­
Arabía, Barein, Sameinuðu arabísku
furstadæmin ásamt Egyptalandi
viðskiptabann á Katar, því stjórn­
völd þar styddu hryðjuverk auk
þess sem vinaleg samskipti Katar
við Íran voru þeim þyrnir í augum.
Þóttu það nokkur tíðindi þegar
Tamim Al Thani, emírinn af Katar,
og Mohammed bin Salman, krón­
prins Sádí­Arabíu, féllust í faðma í
fyrsta sinn sem þeir hittust síðan
deilan hófst. – bþ
Slíðra sverðin
við Persaflóa
Mohammed bin Salman, krónprins
í Sádí-Arabíu. FRÉTTABLAÐIÐ/GETTY
Manntjón varð í skriðum í Ask.
COVID -19 Danir hertu í gær tak­
markanir og eru nú samkomur með
fleirum en fimm óheimilar.
Stjórn völd á Englandi tilkynntu
um út göngu bann í fyrrakvöld og
Michael Gove, ráðherra í rík is stjórn
Boris John son, sagði að landsmenn
ættu að búa sig undir að útgöngu­
bann gilti fram í mars.
Ítalir ákváðu að halda gildandi
sóttvarnaaðgerðum áfram. Þar má
fólk hitta vini og vandamenn utan
heimilis einu sinni á dag. Ekki mega
þó f leiri en tveir fullorðnir koma
saman. Talið er að Þjóðverjar muni
viðhalda ströngum sóttvarnaað­
gerðum í landinu út mánuðinn. – hó
Bannið gæti gilt
fram í mars
Frá London í gær. FRÉTTABLAÐIÐ/GETTY
6 . J A N Ú A R 2 0 2 1 M I Ð V I K U D A G U R6 F R É T T I R ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð