Víkurfréttir - 16.12.2020, Blaðsíða 65

smíðarnar voru nú eiginlega bara
aukavinna, sem ég stundaði aðal-
lega yfir veturinn. Ég var bóndi í
Merkinesi, með skepnur sem þurfti
að hugsa um og svo stundaði ég
sjóinn á hverju sumri og langt fram
á haust. Ég var nú orðinn einn á í
lokin. Á vorin stundaði ég refa- og
minkaveiðar fyrir hreppinn, alveg frá
Reykjanestá að Stafnesi. Aðalvinnan
var náttúrlega veiðiskapur, bæði til
sjós og lands.
Til að ná árangri í veiðimennsku
verður maður að gjörþekkja háttalag
dýrategundarinnar sem maður
er að spreyta sig við hverju sinni.
Það gildir ekki sama aðferðin við
þorskinn og refinn, góði minn.“
Hinrik tekur upp úr vasa sínum
stóran, rauðan tóbaksklút og snýtir
sér hressilega, sannkölluð hrepps-
stjórasnýta það. Um leið og hann
brýtur klútinn vandlega saman
segir hann hvatlega: „Hefur þú heyrt
þessa?:
Lífs mér óar ölduskrið
er það œrinn vandi,
að þurfa að róa og þreyta við
þorska á sjó og landi.“
Refurinn vitur
„En refurinn er vitur skepna. Hann
hefur mannsvit eða meira. Þefskynið
og heyrnin eru með ólíkindum. Að
vissu leyti ber ég virðingu fyrir
rebba og oft átti ég bágt með að
skjóta hann. Einu sinni lá ég við
greni í Haugsvörðugjá, hérna upp
í hrauninu. Ég var búinn að vinna
læðuna en rebbi hafði góðar gætur
á mér og gætti þess alltaf, ef ég
hreyfði mig, að láta vindinn standa
af mér. Þó hann sæi mig ekki sagði
þefskynið honum til um hvar ég var
staddur. Ég var búinn að reyna öll
ráð sem ég kunni þegar mér datt í
hug að fara úr utanyfirflíkunum,
buxunum og peysunni, og breiða það
á stein sem þarna var. Ég læddist svo
upp í vindinn góðan spöl, fór síðan í
langan krók aftan að honum og náði
honum þannig – en hljóðlega varð
ég að fara. Sama skeði aftur, löngu
seinna, við greni hjá selinu hérna
fyrir innan, rétt upp af vötnunum,
en þar var landið miklu flatara svo
ég komst hvergi í skjól eða hvarf frá
rebba. Ég fer því niður í Hafnir og
bið Þorbjörn Ben. að hjálpa mér að
plata refinn. Ég segi Bjössa nákvæm-
lega hvert hann eigi að fara og geng
úr skugga um að rebbi bíði enn á
sama stað. Meðan kauði beinir allri
athyglinni að Bjössa læðist ég aftan
að honum og kemst í skotfæri og
hleypi af. En hvað skeður? Byssan
klikkar í fyrsta og eina skiptið. Rebbi
heyrði klikkið og tók á rás. Hann
hljóp í seilingarfjarlægð frá mér. Ég
hafði nægan tíma til að setja annað
skot í byssuna en ég fékk mig ekki til
að skjóta hann, greyið. Já, sérviskan
tekur stundum af manni ráðin.“
Nælonsokkar eini skaðinn
Þegar Hinrik segir veiðisögur gerir
hann það með tilheyrandi látbragði
og spennu. Spennan dvínar þegar
hann heldur áfram. „Ég tók marga
yrðlinga í fóstur. Þeir gengu hér
lausir og léku sér á túninu og í eldi-
viðarhlaða hér framan við húsið en
sváfu í kjallaranum. Einn fylgdist
alltaf með þegar náð var í kýrnar,
hann lét sig aldrei vanta. Annar átti
það til, þegar krakkarnir voru að
hoppa í París, að leggjast á stein-
völuna sem notuð var og verja hana
með kjafti og klóm.
Eitt sinn var hér í heimsókn
prestur utan af landi. Hann hafði
gengið út á hlað til að viðra sig. Þegar
mig fór að lengja eftir honum gekk
ég út og sá hann á hnjánum framan
við viðarhlaðann. Ég geng til hans
og spyr: „Hvað er að séra minn?“
Klerki bregður en rís á fætur og segir
graf alvarlegur: „Ég er handviss um
að ég sá tófu hlaupa inn í hlaðann.“
Yrðlingarnir gerðu aldrei skaða hér,
ef frá eru taldir nokkrir nælonsokkar.
Refurinn lifir af fræjum, fuglum
og hræjum. Ef sérstaklega hart er í
ári eiga þeir það til að leggjast á fé
en ekki nærri allir. En því miður er
það ástæðan fyrir því að talið er
nauðsynlegt að eyða honum – en
hann drepur aldrei meira en hann
étur hverju sinni. Nú eru teknir við
þessu starfi ungir og bráðflinkir
menn. Síðastliðið ár náðu þeir 70
refum – en minkurinn, það helvíti,
er algjör ófreskja og vargur í öllu líf-
ríki. Ég þjálfaði þrjá hunda, sem ég
átti, til að vinna á honum. Ég vil helst
ekki tala um minkinn, svo svakalegur
er hann.“
Aldrei átt bíl
Nú tekur Hinrik sér málhvíld og
endurtekur nefítökuna, nákvæmlega
eins og fyrr. „Já, góði, ég hef aldrei átt
bíl eða tekið bílpróf, svo þetta voru
miklar göngur, alveg frá Reykjanesi
og að Stafnesi – og hjálparsveitirnar
voru heldur ekki á eftir manni í þá
daga þó ég þyrfti að liggja á greni í
tvo, þrjá sólarhringa í einu.“
– Hafðirðu byssuna með þér á
sjóinn?
„Ó já, já, ég fór aldrei byssulaus í
róður. Selur, hnýsa eða höfrungur
var góð búbót og nýmeti. En það
er sérstök list að skjóta höfrunginn.
Það verður að hitta hann eiginlega
um leið og hann snertir sjóinn úr
stökkinu. Þá er hann fullur af lofti
og flýtur. Annars sekkur hann eins
og steinn. En það er ljúffengt af
honum kjötið. Einu sinni var ég að
koma sunnan úr röst þegar ég rekst
á höfrungavöðu út af Berginu. Og
hvað heldurðu? Ég náði því að skjóta
tvo. Þá var nú völlur á karli og hver
einasta fjölskylda í Höfnum fékk eins
mikið kjöt og hún vildi. Maður varð
að nota hvert einasta tækifæri sem
gafst til að afla matar. En aldrei hef
ég skotið rjúpuna, eins og hún var
gæf hér í hrauninu stundum.“
Fyrst og fremst veiðimaður
„Já, góði minn. Ég er fyrst og fremst
veiðimaður. Það er mitt eðli og
kannski stundum tækifærissinni,“
segir þessi aldna kempa að lokum
og hlær við. Það hvarflaði að mér á
heimleiðinni hvort Davíð Stefánsson
hefði haft Hinrik í huga þegar hann
orti:
Betra er að fylla bóndans sæti
í byggðum þeim, sem hjartað ann,
en reika einn um rökkvuð stræti
rændur sínu eftirlæti,
í ónáð við sinn innri mann.
Viðtal: Pálmi Viðar
Myndir: Páll Ketilsson
Vilhjálmur Hinrik Ívarsson var
fæddur 12. ágúst 1899. Hann
lést 24. janúar 1994. Viðtalið
birtist í jólablaði Víkurfrétta
árið 1987.
„Núna smíða ég bara eftirlíkingar af áttæringum, nákvæmar eftirlíkingar sko, með
rá og reiða – og eftirspurnin er sú sama og áður. Ég er að byrja á þeim sjötugasta
og fjórða. Ég er jafn lengi að smíða hvern bát núna og þá stóru áður.“
Sendum þér og þínum bestu óskir um
gleðileg jól
og farsæld á komandi ári
vÍkurFrÉttir á suðurNesJuM Í 40 ár // 65