Morgunblaðið - 18.06.2020, Qupperneq 6

6 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 18. JÚNÍ 2020
grillað sumar
Þea verður
Ómar Friðriksson
omfr@mbl.is
Sífellt meiri þungi er að færast í al-
varlegan ágreining sem verið hefur
á milli sveitarfélaga og ríkisins um
rekstur hjúkrunarheimila og upp-
byggingu nýrra hjúkrunarrýma.
Nokkur sveitarfélög hafa nú sagt
upp samningum við ríkið um rekst-
urinn og önnur íhuga að slíta samn-
ingum við ríkið. Hafa sveitarfélög
reynt að stilla saman strengi að und-
anförnu og hvatt til samstöðu í við-
ræðunum við ríkið til að styrkja
stöðu sína. Til stendur að gerð verði
sameiginleg úttekt á þessum mál-
um.
Ríkið sýknað í
máli Garðabæjar
Í fyrradag sýknaði Hæstiréttur
ríkið í máli sem Garðabær höfðaði
gegna ágreinings um greiðsluskyldu
ríkisins til reksturs hjúkrunarheim-
ilisins Ísafoldar þar sem framlög
ríkisins með daggjöldum hefðu ekki
nægt fyrir rekstrarkostnaði. Í
samningi sem gerður var árið 2010
var tekið fram að ríkið og sveitarfé-
lagið myndu gera samning um
rekstur hjúkrunarheimilsins en sá
samningur var aldrei gerður. Taldi
Hæstiréttur, sem staðfesti dóm
Landsréttar, að ríkið hefði ekki
skuldbundið sig til greiðslu alls
kostnaðarins við reksturinn og því
væri ekki um vanefndir að ræða.
Fleiri sveitarfélög eru í sambæri-
legri stöðu þótt aðstæður séu mis-
munandi og samningsumboðið hjá
hverju og einu. Fram kemur í fund-
argerð sveitarfélaga frá 20. maí sl.
að úttekt KPMG fyrir Akureyrarbæ
sýni að samningsfjárhæðir nái ekki
að dekka þá þjónustu sem samn-
ingur bæjarins um hjúkrunarheimili
í bænum geri ráð fyrir. Mat Ak-
ureyringa er að uppsöfnuð fjárvönt-
un í þjónustu samkvæmt samning-
um við ríkið um rekstur
hjúkrunarheimila nemi nú rúmlega
einum milljarði króna vegna tíma-
bilsins 2014-2019.
Vinna sem farið var í fyrir nokkr-
um árum um undirbúning að flutn-
ingi þessa málaflokks frá ríki til
sveitarfélaganna hefur verið sett til
hliðar og er enginn vilji hjá sveit-
arfélögunum að taka þann þráð upp
að nýju.
Að mati sveitarfélagafólks lýsir
„óreiðan í málaflokknum“ skorti á
stefnumótun og að fagleg framþró-
un þjónustunnar fái ekki eðlilegt
svigrúm en allur tími og orka fari í
karp um fjármuni og bráðabirða-
lausnir. „Ólíðandi er að ríkið neyti
aflsmunar í samskiptum við sveit-
arfélög og þvingi þau markvisst til
þess að bera mikinn og vaxandi
rekstrarhalla vegna hjúkrunarheim-
ila. Um er að ræða atlögu að fjár-
hagslegri sjálfbærni sveitarfélaga
og þeirri þjónustu sem þeim er skylt
að veita lögum samkvæmt. Við þær
aðstæður gæti reynt á þau varnar-
viðbrögð að segja sig frá samning-
um við ríkið, en fram kom í máli for-
svarsmanna sveitarfélaga sem eru
með virk uppsagnarákvæði í sínum
samningum að til greina komi að
stíga svo afdrífarík skref ef ekki
verður breyting á viðhorfum þeirra
sem koma fram fyrir hönd ríkisins í
viðræðum,“ segir í fundargerðinni
frá 20. maí.
100 milljóna halli á Hornafirði
Fram kom á fundi sem haldinn
var í bakhópi sveitarfélaga 4. júní að
bæjarstjórar Akureyrar og Vest-
mannaeyjabæjar hafi greint frá því
að engin frekari viðbrögð hafi borist
frá ríkinu eftir að bæjarstjórnir
þessara sveitarfélaga ákváðu að
segja upp gildandi þjónustusamn-
ingum um rekstur hjúkrunarheim-
ila. Lýst var miklum áhyggjum af
stöðu mála og skorað á sveitarfélög-
in að standa saman í þeirri stöðu
sem upp væri komin.
Á öðrum fundi bakhópsins 9. júní
greindi bæjarstjóri Hornafjarðar
frá því að halli á rekstri hjúkrunar-
rýma þar næmi 100 milljónum kr.
fyrir árin 2019 og 2020 og launa-
útgjöld hafi aukist um 12% milli ára.
„Viðbúið er að bæjarstjórn taki
ákvörðun um að slíta samningssam-
bandinu við ríkið um þennan rekst-
ur,“ segir í fundargerð.
Einnig kemur fram að bæjarráð
Fjarðabyggðar hafi ákveðið að
senda ráðuneytinu kröfubréf vegna
hallarekstrar hjúkrunarrýma á um-
liðnum árum og að sveitarfélagið
kunni að segja samningi upp ef ekki
verður bætt við fjármunum.
Bæjarstjóri Vestmannaeyjabæjar
greindi frá fundi með heilbrigðisráð-
herra þar sem farið var yfir uppsögn
sveitarfélagsins á samningi um
reksturinn. Ráðherra óskaði eftir að
uppsögnin yrði dregin til baka en
sveitarfélagið er ekki reiðubúið til
þess. Bæjarstjóri Seltjarnarness
sagði á fundinum 9. júní frá sam-
skiptum við ríkið vegna rekstrar
nýja hjúkrunarheimilisins á Sel-
tjarnarnesi sem reist var með svo-
kallaðri leiguleið. „Sveitarfélagið
náði árangri þar við að verjast til-
raunum ríkisins til þess að koma
ábyrgð á rekstrinum yfir á sveitar-
félagið,“ segir í frásögn af fundinum.
Mynda saman hóp
Framkvæmdastjóri Sambands ís-
lenskra sveitarfélaga átti fund með
heilbrigðisráðherra 3. júní og kom
þá fram að ráðuneytið ætlaði að láta
kosta úttekt á rekstri hjúkrunar-
heimila. „Fulltrúar sambandsins
sem tóku þátt í fundi með ráðherra
bentu á að þar hefði hann tekið und-
ir þá afstöðu að þjónusta hjúkrunar-
heimila væri ekki lögbundið verk-
efni sveitarfélaga. Í þeirri umræðu
var í kjölfarið bent á að ótækt væri
að blanda því þá saman við upp-
byggingu hjúkrunarrýma og/eða
heimila, hvað þá að ráðuneytið setji
það sem skilyrði fyrir slíkri upp-
byggingu að sveitarfélög ábyrgist
rekstur þeirra,“ segir í frásögn af
þessum fundi með ráðherra.
Sveitarstjórnarmenn í bakhópn-
um reifa nú þá hugmynd að sveit-
arfélög sem hafa ákveðið að slíta
samningssambandi við ríkið um
rekstur hjúkrunarrýma myndi hóp
sem komi fram sameiginlega.
Saka ríkið um að neyta aflsmunar
 Nokkur sveitarfélög hafa ýmist ákveðið eða búast til að slíta samningssambönd við ríkið um rekstur
hjúkrunarheimila  Akureyrarbær telur uppsafnaða fjárvöntun nema rúmlega einum milljarði króna
Morgunblaðið/Ómar
Hjúkrunarheimilið Ísafold Hæstiréttur segir ríkið hafa axlað skyldur sínar
að lögum með því að tryggja Garðabæ fjárveitingar á fjárlögum.
Aron Þórður Albertsson
aronthordur@mbl.is
„Samdrátturinn það sem af er ári er
í kringum 70%. Við höfum fundið
verulega fyrir þessu ástandi,“ segir
Guðfinna Sverrisdóttir, sem ásamt
eiginmanni sínum, Eini Björnssyni,
hefur rekið sumarhúsin Einishús.
Húsin eru í Reykjadal í Þingeyjar-
sýslu og hafa notið mikilla vinsælda
meðal erlendra ferðamanna undan-
farin ár.
Líkt og fjölmargir aðrir rekstr-
araðilar í ferðaþjónustu hafa hjónin
fundið fyrir áhrifum faraldurs kór-
ónuveiru. Hefur ásókn í húsin dreg-
ist verulega saman af þeim sökum.
Að sögn Guðfinnu óskaði fjöldi
ferðamanna, sem bókaða áttu gist-
ingu hjá Einishúsum, eftir því að
færa hana fram til næsta árs. „Maí-
og júnímánuður duttu alveg út hjá
okkur. Júlí og ágúst eru enn inni,
einhverjir hafa þó afbókað en enn
eru margir sem segjast ætla að
koma. Við höfum verið að senda
póst á þá sem áttu bókað og margir
svöruðu og báðu um að færa yfir á
næsta ár. Það eru þó líka ferðamenn
sem ekki hafa svarað þegar við
könnuðum hvort þeir hygðust
koma,“ segir Guðfinna og bætir við
að ástandið komi sér illa fyrir hjón-
in. „Þetta er bara alls ekki nóg. Við
erum bæði að reyna að lifa af þessu
en það gengur ekki eins og staðan
er núna.“
Ólíkt mörgum öðrum aðilum í
ferðaþjónustu hefur Guðfinna ekki
orðið vör við að Íslendingar sæki í
mun meira mæli í ferðalög innan-
lands. Aukningin hjá Einishúsum sé
smávægileg og skipti litlu fyrir
reksturinn þegar samdráttur það
sem af er ári hleypur á tugum pró-
senta. „Við höfum verið að bjóða
upp á tilboð innanlands en aukn-
ingin er kannski í kringum 10%. Við
finnum að það er mikið spurt en
margir virðast vilja fá sama verð og
á verkalýðsbústöðunum, sem er
auðvitað ekki sambærilegt enda allt
til alls hér,“ segir Guðfinna.
Húsin sex eru sérlega vel útbúin,
en með hverju húsi fylgir heitur
pottur auk þess sem allt er uppbúið
við komu. Að sögn Guðfinnu má, að
mat undanskildum, finna allar
helstu nauðsynjar í og við húsin.
Einishús Reksturinn hefur dregist gríðarlega saman undanfarið.
Salan dregist
saman um 70%
 Samdráttur í leigu sumarhúsa