Morgunblaðið - 18.06.2020, Síða 16

16 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 18. JÚNÍ 2020
Verslun Tunguhálsi 10 - Sími 415 4000 – www.kemi.is - kemi@kemi.is
NÚ FÁST BOSCH
BÍLAVARAHLUTIR HJÁ KEMI
TUNGUHÁLSI 10
Oftar en ekki verða
til goðsagnir þegar
merkir atburðir eiga
sé stað. Sagan um það
þegar kirkjuklukk-
urnar í Grafarvogs-
kirkju hringdu í fyrsta
sinn í jarðskjálftanum
á þjóðhátíðardaginn,
daginn fyrir vígslu
kirkjunnar, er þó eng-
in goðsögn heldur átti
þetta sér stað í raun
og veru. Í jarðskjálftanum kom í
ljós, öllum til mikils léttis, að alt-
aristaflan, glerlistaverkið eftir Leif
Breiðfjörð, þolir Suðurlandsskjálfta.
Tuttugu ár eru skammur tími í
samhengi kristninnar og er Grafar-
vogssöfnuður meðal yngri safnaða
landsins. Ég tel það hafa verið
gæfuspor fyrir söfnuðinn og Þjóð-
kirkjuna alla að sú ákvörðun var
tekin að skipta ekki söfnuðinum upp
í minni sóknir þegar Grafarvog-
urinn stækkaði á sínum tíma. Segja
má að þetta hafi verið ákveðin til-
raun því þá voru engir söfnuðir á
landinu með fleiri en tvo presta í
þjónustu sinni auk þess sem ný
sókn var jafnan stofnuð þegar fjöldi
sóknarbarna náði um fjögur til
fimm þúsund manns. Að þessu leyti
var því ákveðið frumkvöðla- og til-
raunastarf unnið í Grafarvogssókn.
Þessi tilraun heppnaðist vel og nú
er þróunin í Þjóðkrkjunni á þann
veg að prestaköll eru að stækka og
fleiri prestar eru farnir að vinna
saman og þjóna stærra svæði en áð-
ur var.
Í dag þjóna fjórir prestar í þess-
um fjölmennasta söfnuði landsins
auk tveggja organista, barnakór-
stjóra, æskulýðsfulltrúa, ritara,
tveggja kirkjuvarða og fjölda fólks í
hlutastarfi í barna- og
æskulýðsstarfi, eldri-
borgarastarfi og þrif-
um. Auk þess annast
stór hópur sjálfboðinna
þjónustu. T.a.m. er
rekstur safnaðarins
meira og minna allur
unninn í sjálfboðinni
þjónustu eins og venja
er í Þjóðkirkjunni.
Eftir því sem söfn-
uðurinn stækkaði og
dreifðist yfir stærra
svæði jókst þörfin fyrir
að bjóða upp á starf og
þjónustu á vegum kirkjunnar á
fleiri stöðum en í kirkjunni sjálfri.
Þá var samið við Reykjavíkurborg
um að kirkjan legði til lóð undir
þjónustumiðstöð borgarinnar í
Spöng og að kirkjan yrði þar með
aðstöðu. Árið 2014 var svo Kirkju-
selið í Spöng vígt og allt frá því hef-
ur Grafarvogssókn verið með guðs-
þjónustur þar alla sunnudaga, auk
barnastarfs, fermingarfræðslu, sál-
gæslu og fræðslufunda.
Allt frá stofnun Grafarvogs-
sóknar hefur verið lögð rík áhersla
á að bjóða upp á starf fyrir alla ald-
urshópa. Það hefur verið gert með
fjölbreyttu og góðu barna- og æsku-
lýðsstarfi, ríkulegu starfi með eldri
borgurum, foreldramorgnum, ferm-
ingarfræðslu, fræðslu- og menning-
arstarfi ýmiss konar, djúpslökun,
prjónaklúbbi og fjölbreyttu helgi-
haldi svo eitthvað sé nefnt. En þar
sem starfið í söfnuðinum og kirkj-
unni allri er lifandi starf sem byggir
á þjónustu við fólk þá tekur það
breytingum út frá þörfum og áhuga
þeirra er kirkjuna sækja.
Það sem alla tíð hefur einkennt
starfið í Grafarvogssókn er fjöl-
breytni og framsækni. Kirkjan hef-
ur ávallt boðið upp á fjölbreyttar
guðsþjónustur og starf sem hefur
verið vel sótt enda hefur kirkjan
verið í góðum tengslum við nær-
samfélagið alveg frá upphafi og er
svo sannarlega ríkur hluti af dag-
legu lífi í hverfinu. En þrátt fyrir að
Grafarvogskirkja hafi ávallt átt
ákveðinn sess í hverfinu og verið
sjálfsagður hluti af lífi margra þá er
stór hluti starfsins og þjónustunnar
ekki á vörum allra. Í kirkjunni er
t.a.m. stundað gríðarlega mikið
hjálparstarf, sálgæsla og vinna með
fólki í ýmiskonar sorg og áföllum.
Þetta er meðal þess sem ekki fer
hátt þrátt fyrir að vera stór þáttur í
starfi safnaðarins enda leitar margt
fólk til kirkjunnar í tengslum við
ástvinamissi, hjónaskilnaði og önnur
áföll.
Kirkjan er samfélag fólks sem
trúir á Guð sem birtist okkur í Jesú
Kristi og hlutverk hennar er að
þjóna hverri einustu manneskju af
kærleika. Grafarvogssöfnuður, eins
og allir söfnuðir á Íslandi, hefur
ávallt fylgt þessu og lagt sig fram af
fremsta megni við að vera náung-
anum sannur náungi. Grafarvogs-
söfnuður er stoltur af kirkjunni
sinni og segja má að altaristaflan,
glugginn fallegi, sé eitt af því sem
táknar Grafarvoginn sem hverfi og
samfélag. Á þessum tímamótum
langar mig að óska okkur öllum til
hamingju með kirkjuna okkar fal-
legu og hið blómlega starf sem fram
fer undir merki hennar í Jesú nafni.
Megi Guð blessa þjónustu Grafar-
vogssafnaðar og kirkjunnar allrar
um ókomna framtíð, öll þau er hana
sækja og til hennar leita.
Að lokum langar mig að bjóða
þér, kæri lesandi, í vígsluafmæli
Grafarvogskirkju sem haldið verður
í kirkjunni sunnudaginn 27. sept-
ember kl. 11.
Og síðan eru liðin tuttugu ár
Eftir Guðrúnu
Karls Helgudóttur
Guðrún Karls
Helgudóttir
» Á þessum tímamót-
um langar mig að
óska okkur öllum til
hamingju með kirkjuna
okkar fallegu og hið
blómlega starf sem fram
fer undir merki hennar í
Jesú nafni.
Höfundur er sóknarprestur í Grafar-
vogssókn.
ÞÚ FINNUR ALLT Á FINNA.IS
VEISTU UM GÓÐAN
RAFVIRKJA?
Hinn 23. júní nk. er
ársfundur Frjálsa líf-
eyrissjóðsins, fjöl-
mennasta séreignarlíf-
eyrissjóðs landsins
með um 60 þúsund
sjóðfélaga sem treysta
sjóðnum og stjórn
hans fyrir 300 millj-
örðum króna. Fyrir
tveimur árum var
undirritaður kosinn í
sjö manna stjórn
sjóðsins.
Því miður er töluvert í land með
að umgjörð sjóðsins sé með við-
unandi hætti. Starfsemi Arion
banka og Frjálsa lífeyrissjóðsins er
of samtvinnuð en hagsmunir þeirra
eru í eðli sínu ósamrýmanlegir.
Þetta kemur einna skýrast fram í
háum rekstrarkostnaði sjóðsins
(1.400 milljónir kr., 0,59% af heild-
areignum), sem hefur undanfarin
ár verið allt að þriðjungi meiri en
hliðstæðra sjóða.
Reynt er að réttlæta háan kostn-
að með því að sjóðurinn sé í virkri
stýringu sem gefi betri ávöxtun.
Það er mjög umdeilanleg staðhæf-
ing og ávöxtun Frjálsa undanfarin
ár sýnir annað.
Skoðum eitt dæmi um þessa svo-
kölluðu virku stýringu. Um síðustu
áramót átti sjóðurinn íslensk hluta-
bréf fyrir 26 milljarða króna í 17
félögum í Kauphöllinni. Þar að auki
átti sjóðurinn sex milljarða króna í
hlutabréfasjóðum Stefnis, dóttur-
félags Arion banka, sem fjárfestir í
sömu félögum. Þessir sjóðir, ÍS-5
og ÍS-15, eru með virka stýringu og
árleg umsýsluþóknun þeirra er á
bilinu 1,86%-2,5% af eignum. Með
magnafslætti má áætla að árlegur
kostnaður Frjálsa vegna sex millj-
arða eignar í tveimur hlutabréfa-
sjóðum Stefnis sé um 100 milljónir
króna.
Virk stýring stendur kannski
undir nafni á stórum fjármálamörk-
uðum þar sem verðbréfavelta er
gríðarlega mikil. Á Íslandi er veru-
leikinn annar þar sem seljanleiki
verðbréfa er oft mjög takmarkaður
vegna smæðar markaðarins og þá
er hæpið að virk stýring skili tilætl-
uðum árangri. Virk stýring kallar á
mikla hreyfingu verðbréfa með til-
heyrandi viðskiptakostnaði. Og þá
græðir bankinn sem sinnir stýring-
unni, bæði með þóknunum af
verðbréfasjóðum og með miðlunar-
þóknunum þegar verðbréf eru
keypt og seld inn í sjóðina. Það er
sláandi staðreynd að í fyrra velti
Frjálsi lífeyrissjóðurinn eignasafni
sínu þrisvar sinnum meira en Al-
menni lífeyrissjóðurinn gerði.
Kostnaðurinn var auðvitað mun
meiri en það sem öllu verra er:
ávöxtunin var lakari.
Á tímum þar sem tölvur og
tækni gera fagfjár-
festum kleift að stýra
eignasöfnum með afar
litlum tilkostnaði er
fjárfestingakostnaður
Frjálsa lífeyrissjóðsins
fram úr hófi. Í því lág-
vaxtaumhverfi sem nú
ríkir á verðbréfamörk-
uðum mun kostnaður
við eignastýringu
skipta enn meira máli
en fyrr. Fjölmargar
rannsóknir sýna að
virk stýring skilar að
jafnaði ekki betri
ávöxtun en hlutlaus stýring sem
miðar við vísitölur og ber lægri
kostnað.
Önnur ástæða fyrir lakari ávöxt-
un Frjálsa lífeyrissjóðsins undan-
farin ár er sú að sjóðurinn hefur
setið eftir í erlendum fjárfestingum
í samanburði við aðra lífeyrissjóði.
Með erlendum fjárfestingum eykst
í senn áhættudreifing sjóðsins og
vænt framtíðarávöxtun vegna
meira úrvals fjárfestingakosta. Ar-
ion banki hefur hins vegar hags-
muni af því að hafa hærra hlutfall
fjárfestinga í virkri stýringu á Ís-
landi með tilheyrandi þóknunum.
Ég hef lagt mikla áherslu á að auka
hlutfall erlendra fjárfestinga og tel
að leita verði óháðrar ráðgjafar í
því efni.
Þriðja ástæðan fyrir lakari ávöxt-
un eru afleitar fjárfestingar í
tveimur kísilmálmverksmiðjum, í
Helguvík og Bakka árið 2014. Sam-
tals nam tap þessara fjárfestinga
um tveimur milljörðum króna og
enn getur bæst í þá hít. Að mínu
viti var misráðið að fara í þessar
fjárfestingar og ákvörðun þar að
lútandi langt umfram eðlileg
áhættumörk lífeyrissjóðs. Það er
mjög áhættusamt að fjárfesta í
óbyggðum kísilmálmverksmiðjum
sem eru í harkalegri samkeppni á
heimsmarkaði. Þá virðist sjóðurinn
hafa ákveðið að fara í United Sili-
con-verkefnið með Arion banka á
grundvelli ófullnægjandi áhættu-
greiningar og taka verulega áhættu
umfram bankann. Á meðan bank-
inn gat gengið að veðum tapaði
sjóðurinn allri sinni fjárfestingu.
Eftirlit Arion banka og sjóðsins
með verkefninu var í molum um
árabil.
Eftir Halldór Frið-
rik Þorsteinsson
»Hver er tilgangurinn
með Frjálsa lífeyris-
sjóðnum? Að sjálfsögðu
er hann sá að hámarka
lífeyrissparnað sjóð-
félaga sinna en ekki að
skapa Arion banka við-
varandi hagnað með
ógagnsæjum viðskipt-
um.
Halldór Friðrik
Þorsteinsson
Opið bréf til
sjóðfélaga Frjálsa
lífeyrissjóðsins
Hér áður var það helst lausafólk,
flakkarar og „wannabe“-úti-
legumenn, sem sóttu í að þvælast um
fjöll og óbyggðir, og villtust þá
stundum í aðra landshluta, sér-
staklega ef gerði þoku. Það kom ekki
endilega að sök, því menn gátu oft
snúið heim þegar villan var farin af
þeim.
Núna, aftur á móti, er það
snúnara að villast, tala ekki um að
misstíga sig og snúa ökkla. Þá þarf
Velvakandi Svarað í síma 569-1100 frá kl. 10-12.
Fagurt
á fjöllum
Morgunblaðið/RAX