Morgunblaðið - 27.08.2020, Qupperneq 29

29
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 27. ÁGÚST 2020
Blásarar Í gær léku blásarar úr Sinfóníuhljómsveit Íslands undir berum himni víðs vegar um höfuðborgina, til dæmis við Klambratún þar sem börnum var boðið að koma og hlýða á fagra tóna.
Eggert
Nýlega barst svar
heilbrigðisráðherra við
tveimur spurningum,
sú fyrri sneri að því
hvað þyrfti til að fækka
einstaklingum á biðlist-
um fyrir valkvæðar að-
gerðir á Landspítala.
Með valkvæðum að-
gerðum er átt við þegar
sá aðili sem fram-
kvæmir aðgerðina get-
ur stjórnað því hvenær hún er gerð.
Það er ekki átt við að einstaklingar
hafi val um að fara í aðgerð, það vel-
ur engin/n að fara í aðgerð ef hægt er
að komast hjá því. Það verður að við-
urkennast að svarið kom ekki sér-
staklega á óvart, það er samt ýmis-
legt tínt til sem á að réttlæta biðina.
Það fyrsta er að það sé ákveðin sam-
staða um að það sé ásættanlegt að
bíða, það sagt vera þar sem heil-
brigðisstofnanir þurfi að skipuleggja
starfsemi sína og að þeir sem eru í
brýnustu þörf fái þjón-
ustu strax. Nefnt er í
svarinu að landlækn-
isembættið hafi sett
ákveðin viðmið um
hvað sé ásættanleg bið
en samt sem áður sé
ljóst að biðtími eftir
ákveðnum aðgerðum sé
of langur og þess vegna
hafi verið gripið til þess
ráðs að leggja til aukið
fjármagn til þess að
fækka einstaklingum
sem bíða aðgerðar hvað
lengst. Í svarinu er rifj-
uð upp úttekt embættis landlæknis á
alvarlegri stöðu bráðamóttöku
Landspítala sem fór fram í lok árs
2018 og nefnt að bið eftir hjúkr-
unarrýmum hafi neikvæð áhrif á
starfsemi sjúkrahússins. Einnig er
talið til að uppbygging meðferðar-
kjarna Landspítala við Hringbraut
muni hafa veruleg áhrif á afköst spít-
alans ásamt þjónustutengdri fjár-
mögnun með DRG (Diagnosis-
related group).
Seinni spurningin sneri að því
hvort ráðherra teldi það vænlegan
kost að semja við einkaaðila til að
stytta biðlista eftir aðgerðum og var
svarið við þeirri spurningu að mikil-
vægt væri að allar ákvarðanir um
það hver sinni hvaða hluta heilbrigð-
isþjónustunnar verði teknar með til-
liti til heilbrigðiskerfisins í heild og
að þær verði ekki til þess að veikja
undirstöðu opinberrar heilbrigðis-
þjónustu. Svarið endar með því að til
skoðunar sé hvort semja megi um til-
greinda sértæka þjónustu innan
ramma laga um heilbrigðisþjónustu.
Kona ein búsett á landsbyggðinni
fór í hnjáaðgerð á vinstri fæti á
Sjúkrahúsinu á Akureyri fyrir sex
árum, að áliti konunnar tókst sú að-
gerð ekki nægjanlega vel og var kon-
an kvalin þrátt fyrir að sækja tíma í
sjúkraþjálfun og fara eftir öllum ráð-
leggingum sérfræðinga. Á endanum
féllst konan á að fá annað álit læknis
á aðgerðinni og leitaði hún til Klíník-
urinnar og til að gera langa sögu
stutta þá tók konan þá ákvörðun að
fara í aðgerð á hægra hné þar þó svo
hún þyrfti að greiða fyrir aðgerðina
úr eigin vasa. Von hennar var að ef
hún næði því góðu gæti hún fengið
jafnt álag á bæði hnén. Undirbún-
ingur aðgerðarinnar byrjaði með
myndatöku af hnénu 26. september
sl. og var aðgerðin framkvæmd 10.
desember sl. Aðgerðin tókst mjög
vel, eftirfylgni til fyrirmyndar. Nú
fer konan allra sinna ferða gangandi,
nánast sársaukalaust, og er þar með
ekki lengur félagslega einangruð.
Síðastliðið vor datt þessi sama kona
illa, lenti á öxlinni og þar sem hún
var enn í sjúkraþjálfun vegna
hnjánna var það sjúkraþjálfarinn
sem hafði samband við lækni sem
starfar í Orkuhúsinu. Konan þurfti
ekki að greiða fyrir þessa aðgerð,
hún var greidd af Sjúkratryggingum
Íslands. Um það bil þremur vikum
seinna var konan búin í aðgerð sem
tókst vel og eftirfylgni sýnir að allt
gengur að óskum. Svona aðgerðir
eru aðeins gerðar í Reykjavík þannig
að það kostar ferðalög fyrir alla þá
sem koma annars staðar frá, það skal
tekið fram að Sjúkratryggingar Ís-
lands taka aðeins þátt í tveimur ferð-
um á ári, þessi kona þarf að sækja
tíma hjá lækni í Reykjavík vegna
eftirfylgni alla vega þrisvar ef ekki
fjórum sinnum.
Svo virðist sem Sjúkratryggingar
Íslands séu með samning við lækna
sem starfa í Orkuhúsinu en hafi ekki
virkan samning við lækna sem starfa
hjá Klíníkinni, eitthvað er það sem
ekki rímar saman. Það er ekki nema
von að konan hafi spurt hver sé mun-
urinn á öxl og hné, vonandi verður sú
spurning tekin með í svari heilbrigð-
isráðherra þegar sagt er að til skoð-
unar sé hvort semja megi um til-
greinda sértæka þjónustu innan
ramma laga um heilbrigðisþjónustu.
Eftir Önnu
Kolbrúnu
Árnadóttur
» Seinni spurningin
sneri að því hvort
ráðherra teldi það væn-
legan kost að semja við
einkaaðila til að stytta
biðlista eftir aðgerðum.
Anna Kolbrún
Árnadóttir
Höfundur er þingmaður
Miðflokksins.
annakolbrun@althingi.is
Er munur á hné og öxl?
Fyrr í sumar lét
Verkfræðingafélag Ís-
lands (VFÍ) gera könn-
un til að meta stöðu fé-
lagsmanna á tímum
COVID-19. Niðurstöð-
urnar eru um margt
áhugaverðar. Það sem
stendur upp úr er
hversu félagsmönnum
gekk almennt vel að
takast á við krefjandi
aðstæður og sinna
verkefnum sínum í fjarvinnu. Aug-
ljóst er að þessi faraldur hefur kennt
okkur margt og gera má ráð fyrir að
vinnumarkaðurinn muni breytast
varanlega. Þannig má gera ráð fyrir
því að fjarvinna og sveigjanleiki
vinnutíma verði meiri. Slíkum breyt-
ingum fylgja áskoranir sem nauð-
synlegt er að hefja umræðu um.
Ef litið er á helstu niðurstöður
sem varða afkomu fé-
lagsmanna VFÍ beint
fóru 14% í hlutastarf
vegna COVID-19 og
2,5% misstu vinnuna.
Þess má geta að í júlí-
mánuði var atvinnu-
leysi í heild á landinu
7,9% en var á sama
tíma 4,5% hjá fé-
lagsmönnum VFÍ. Það
er óvenjuhátt því at-
vinnuleysi meðal verk-
fræðinga og tækni-
fræðinga hefur að
jafnaði mælst um og
innan við 2%. Langstærstur hluti,
eða 81%, varð ekki fyrir tekjuskerð-
ingu. Grunnlaun lækkuðu hjá 5,7%
svarenda.
Ríflega 83% vann fjarvinnu að ein-
hverju leyti. Nærri helmingur var í
fjarvinnu meira en 2/3 hluta tímans.
Fjarvinnan var valfrjáls hjá 26%.
Tæpum 60% fannst auðvelt að upp-
fylla vinnuskyldu í fjarvinnu sem
þýðir að 40% fannst í meðallagi eða
fremur erfitt að uppfylla vinnu-
skylduna. Ef litið er á afköst telja
um 30% þau vera minni í fjarvinnu.
Verkefnaskortur eða tæknileg
vandamál voru ekki ástæða fyrir
vandkvæðum við vinnu frá heimili og
vinnuaðstaða almennt viðunandi.
Aftur á móti þurfti nærri helmingur
að gæta barna sem annars hefðu
verið í leikskóla eða grunnskóla.
Sömu sögu er að segja þegar spurt
var um truflun vegna aðstoðar við
heimalærdóm. Tæp 40% svarenda
búast við að fjarvinna verði meiri og
vinnutími sveigjanlegri í framtíðinni.
Heimavinnustyrkir
í stað samgöngustyrkja?
Breyttar aðstæður hafa kennt
okkur margt en vekja einnig margar
spurningar. Til dæmis er fjarvinna
ekki að öllu leyti jákvæð. Hjá hluta
fólks leiðir hún til félagslegrar ein-
angrunar og kvíða yfir því að geta
ekki uppfyllt vinnuskyldu og að af-
köst séu ekki nægileg. Þá þarf einn-
ig að ná samkomulagi um að hve
miklu leyti vinnuveitendur eigi að
standa straum af kostnaði við vinnu-
aðstöðu starfsmanna heima fyrir.
Dæmi eru um að fyrirtæki séu nú
þegar farin að greiða styrki vegna
fjarvinnu sambærilega samgöngu-
styrkjum.
Verkfræðingafélagið mun í haust
gera samanburðarkönnun til að
meta hvernig félagsmenn takast á
við breyttar aðstæður til lengri tíma.
Gera má ráð fyrir að viðhorfin séu
önnur þegar horft er fram á viðvar-
andi ástand í stað áhrifa fyrstu
bylgju COVID-19 sem eflaust marg-
ir litu á sem átaksverkefni sem
myndi líða hjá.
Sambærilegar kannanir hafa ver-
ið gerðar hjá systurfélögum VFÍ í
öðrum Norðurlandaríkjum og eru
niðurstöður að langstærstum hluta
sambærilegar. Könnun VFÍ sýnir að
tæknimenntun gefur forskot þegar
staðið er frammi fyrir breyttum og
krefjandi aðstæðum. Tæknimenntað
fólk er iðulega skapandi í hugsun, er
vant því að hugsa í lausnum og sjá
leiðir til nýrra tækifæra og nýsköp-
unar. Tæknimenntun má samþætta
við ýmiss konar aðra menntun og
listir. Hún getur aukið aðlög-
unarhæfni og gefið fólki tækifæri til
að skapa sér nýjan starfsgrundvöll.
Þeir sem vilja kynna sér betur
niðurstöður könnunarinnar geta
nálgast þær á vefsvæði félagsins:
www.vfi.is.
Eftir Svönu Helen
Björnsdóttur »Könnun VFÍ sýnir
að tæknimenntun
gefur forskot þegar
staðið er frammi fyrir
breyttum og krefjandi
aðstæðum.
Svana Helen
Björnsdóttir
Höfundur er formaður
Verkfræðingafélags Íslands.
Aðlögunarhæfni á krefjandi tímum