Morgunblaðið - 10.10.2020, Síða 19

FRÉTTIR 19Erlent
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 10. OKTÓBER 2020
Atli Steinn Guðmundsson
atlisteinn@mbl.is
„Það er mjög krefjandi að fá til sín
fólk sem stríðir við alvarlega geð-
ræna kvilla auk líkamlegra veikinda,
það er verulega sterk upplifun.
Margir eru með alvarleg brunasár
eftir eldsvoðann og hafa fengið sýk-
ingar í þau, aðstæður hér eru mjög
erfiðar og voru ekki betri í Moria.“
Þetta segir Bjarte Askeland, svæf-
ingalæknir við Haukeland-
sjúkrahúsið í Bergen í Noregi, í sam-
tali við Morgunblaðið.
Læknirinn er þó ekki staddur á
sjúkrahúsi sínu í Bergen þegar við-
talið á sér stað, hann er staddur ná-
lægt brunarústum Moria-flótta-
mannabúðanna á grísku eyjunni
Lesbos en þangað hélt hann með 22
manna norsku neyðarhjálparteymi
14. september, 17 læknum og hjúkr-
unarfræðingum auk fimm manns frá
norsku samfélagsmálaöryggisstofn-
uninni DSB (Direktoratet for sam-
funnssikkerhet og beredskap) sem
annast birgðahald og öryggismál.
Búðirnar á skotæfingasvæði
Kveður Askeland norska teymið
verða á staðnum fram til 26. október.
„Við komum hingað rúmri viku eftir
að bruninn [í Moria-búðunum] kom
upp,“ segir Askeland, en 12.000 íbúar
Moria-búðanna áttu hvergi höfði að
halla eftir stórbruna þar aðfaranótt
9. september. Langflestir sem héldu
til í Moria eru frá Afganistan en Sýr-
lendingar eru annar áberandi hópur
flóttafólksins á Lesbos sem alls er frá
um 70 þjóðlöndum.
Segir læknirinn flóttamennina,
sem áður höfðust við í Moria-
búðunum, hafa verið flutta yfir á ann-
að svæði, norður af og nær hafnar-
bænum Mytilene, þar sem þeir fái nú
þá aðstoð sem hægt er að veita miðað
við aðstæður sem Askeland kveður
ekki þær bestu.
„Þetta er skotæfingasvæði og
mjög berangurslegt hérna auk þess
sem allt er á kafi í ryki þar sem hér
þurfti að grafa fyrir aðstöðunni.“
Segir Askeland þó rennandi vatn
komið í þessa nýju bráðabirgða-
aðstöðu auk þess sem svefn- og
sjúkratjöld hafi að mestu verið komin
upp þegar norski hópurinn mætti á
svæðið.
Læknirinn kveðst ekki viss um
fólksfjöldann í nýju búðunum, en
hann hafi heyrt að þar hafist um
9.000 manns við. Líf flóttafólksins sé
fábrotið og einfalt, starfsfólk hjálpar-
stofnana deili út klæðum, vatni og
mat og íbúarnir heimilislausu dragi
einfaldlega fram lífið.
Vilja að Evrópa opni dyrnar
Hann segir nokkra togstreitu hafa
verið milli einhverra íbúa Mytilene
og flóttafólks nú þegar fjarlægðin sé
orðin svo lítil eftir að Moria-búðirnar
brunnu. „Við finnum alveg fyrir því
að margir hér vilja ekki hafa flótta-
fólkið nálægt sér og við vitum einnig
af óánægju með að starfsfólk hjálp-
arstofnana sé hér að veita aðstoð, við
förum til dæmis ekki einkennisklædd
í bæinn, við tókum ákvörðun um það,
en ég tek það fram að við höfum alls
ekki orðið fyrir neinu aðkasti, heima-
menn eru mjög kurteisir við okkur og
margir hér eru mjög skilningsríkir í
garð flóttafólksins,“ segir Askeland
frá og bætir því við að íbúar Lesbos
óski þess einfaldlega flestir að ríki
Evrópu hlaupi undir bagga og taki á
móti flóttafólkinu sem bíður í ör-
væntingu við þröskuld álfunnar.
„Við erum svokallaður EMT-
hópur [Emergency Medical Team],
en tiltölulega skammt er síðan Nor-
egur fékk vottun til að halda úti slík-
um hópi,“ segir Askeland. Þá vottun
fékk Noregur snemmárs 2018, fyrst
landa, og gengur hún út á að hjálp-
arteymi frá landinu geti verið komið
hvert sem vera skal í heiminum með
allan búnað og byrjað að veita aðstoð
48 klukkustundum eftir hamfarir
hvers konar, en um er að ræða sam-
starfsverkefni Evrópusambandsins
og Alþjóðaheilbrigðismálastofnunar-
innar WHO.
Síðasta verkefni hópsins var í
Langbarðalandi á Ítalíu í apríl þar
sem kórónuveiran geisaði vægðar-
laust. Viðtalið við Askeland má lesa í
heild sinni í vefútgáfu Morgunblaðs-
ins á mbl.is.
Brunasár, ryk og geðrænn vandi
 Norskt EMT-teymi fór til Lesbos í haust  Aðstæður skelfilegar eftir brunann í Moria  Fara ekki
einkennisklædd í bæinn  Bjarte Askeland svæfingalæknir sagði Morgunblaðinu frá lífinu á Lesbos
Ljósmynd/NOR EMT Morten Harangen
Til bjargar Bjarte Askeland, stjórnandi norska EMT-teymisins á grísku eyjunni Lesbos, ræðir við hluta hópsins.
Friðarverðlaun Nóbels í ár falla
Matvælahjálp Sameinuðu þjóðanna
(WFP) í skaut en stofnunin dreifir
matvælum til milljóna manna frá
Jemen til Norður-Kóreu, en kórónu-
veirufaraldurinn hefur kallað hung-
ur yfir milljónir manna til viðbótar
við það sem áður var.
WFP er „drifkrafturinn í tilraun-
um til að afstýra því að hungur verði
notað sem vopn í stríði og deilum“,
sagði Berit Reiss-Andersen, formað-
ur nóbelsnefndarinnar, er hún upp-
lýsti um verðlaunahafa ársins í Ósló í
gær.
„Þetta er öflug áminning til heims-
byggðarinnar um að friður og mat-
vælaöryggi fara saman,“ voru fyrstu
viðbrögð WFP. David Beasley, for-
stjóri stofnunarinnar, segist ásamt
samstarfsfólki vera „djúpt snortinn“
vegna ákvörðunar nóbelsnefndar-
innar að veita stofnuninni friðarverð-
laun Nóbels. Kvaðst hann hafa orðið
orðlaus er honum var skýrt frá nið-
urstöðunni.
„Þetta er ótrúleg viðurkenning
fyrir starf WFP-fjölskyldunnar sem
er að glíma dag hvern við hungur í
yfir 80 ríkjum. Aldrei áður á ævinni
hef ég misst málið af undrun,“ sagði
Beasley. „Þessi viðurkenning er fyr-
ir WFP-fjölskylduna alla sem starfar
við hinar erfiðustu aðstæður á flókn-
um stöðum í veröldinni að fæða og
klæða yfir 100 milljónir manna,
sveltandi barna, kvenna og karla dag
hvern. Hvort sem eru átök, bágindi,
veðuröfgar; það skiptir ekki máli,
þau eru á vettvangi. Þau verðskulda
viðurkenninguna.“
Matvælahjálpin dreifir matvælum
þar sem neyðarhjálpar er þörf,
vegna stríðsátaka, hvers konar
deilna, náttúruhamfara og hungurs-
neyðar. Höfuðstöðvar stofnunarinn-
ar eru í Rómaborg og þaðan skipu-
leggur hún og stjórnar allri
flutningastarfsemi fyrir allar stofn-
anir SÞ.
Til friðarverðlaunanna í ár voru
tilnefndir 211 einstaklingar og 107
samtök og stofnanir. Matvælahjálpin
var stofnuð árið 1961. Hún aðstoðaði
samtals 97 milljónir manna í fyrra og
dreifði 15 milljörðum matvæla-
skammta til hungraðra í 88 löndum.
Matvælum er komið til þurfandi
með margvíslegum hætti, allt frá því
á fílsbaki til þyrlna. Að mati stofn-
unarinnar ganga um 690 milljónir
manna – einn af hverjum 11 jarð-
arbúum – til náða á kvöldin með tóm-
an maga. „Með úthlutun verð-
launanna í ár vill Nóbelsnefnd
Noregs leitast við að beina sjónum
umheimsins til þeirra milljóna
manna sem þjást af hungri eða horf-
ast í augu við það,“ sagði Reiss-And-
ersen er hún kynnti ákvörðun nefnd-
arinnar í Ósló í gærmorgun.
„Samspil hungurs og vopnaskaks er
vítahringur; stríðsátök geta vegið að
rótum matvælaöryggis, rétt eins og
hungur og matvælaóöryggi geta leitt
til þess að leynd átök blossi upp með
ofbeldisverkum. Okkur mun aldrei
takast að uppræta hungur nema við
bindum einnig enda á stríð og vopn-
uð átök.“
Matvælaöryggi er minnst í Mið-
Afríkulýðveldinu en þótt þróun til
hins betra hafi orðið þar sem annars
staðar undanfarin 30 ár segja sér-
fræðingar að takmark WFP um að
hafa upprætt hungur í heiminum ár-
ið 2030 muni ekki nást ef núverandi
pólitísk þróun haldi áfram.
agas@mbl.is
Matvælahjálp SÞ fær
friðarverðlaun Nóbels
 Dreifir dag hvern matvælum til yfir 100 milljóna manna
 Áminning um að friður og matvælaöryggi fara saman
AFP
Matvælagjafir Uppflosnað fólk í flóttamannabúðum í Mogadishu í Sómalíu
þiggur matargjafir Matvælahjálpar SÞ sem hlýtur friðarverðlaun Nóbels.
Þverholti 5 • Mosfellsbæ • Sími 898 1744 • myndo.is
Við búum til
minningar myndó.isljósmyndastofa
NJÓTUM
MINNINGANN
A
Nú finnur þú
það sem þú
leitar að á
FINNA.is