Morgunblaðið - 13.10.2020, Blaðsíða 10

10 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 13. OKTÓBER 2020
Draghálsi 14 -16 · Sími 4 12 12 00 · www.isleifur.is
Þú finnur
gæðin!
Skoðaðu úrvalið
í netverslun
isleifur.is
Ágúast Ingi Jónsson
aij@mbl.is
Niðurstöður meistararitgerðar frá
læknadeild Háskóla Íslands gefa til
kynna að skammtímahækkun á
styrk köfnunarefnisdíoxíðs (NO2)
tengist bráðakomum á spítala vegna
hjartasjúkdóma, sérstaklega vegna
gáttatifs, gáttaflökts og annarra
hjartsláttartruflana. Þetta mun vera
fyrsta rannsóknin á Íslandi sem
finnur samband milli loftmengunar
og hjartsláttartruflana.
Sólveig Haldórsdóttir er höfundur
ritgerðarinnar og var markmið
rannsóknarinnar
að meta samband
skammtíma
hækkunar á um-
ferðarmengun við
bráðakomur á
spítala vegna
hjartasjúkdóma,
öndunarfæra-
sjúkdóma og
heilablóðfalla.
Gögn frá 12 ára
tímabili, 2006-
2017, voru skoðuð. Á þeim tíma voru
9.500 komur á Landspítalann vegna
gáttatifs og gáttaflökts, en sumir
einstaklinganna komu oftar en einu
sinni.
Sterkara samband hjá konum
Sólveig segir að sterkara sam-
band hafi verið hjá konum heldur en
körlum. Sterkasta sambandið hafi
fundist milli aukins styrks köfnunar-
efnisdíoxíðs og koma á spítala vegna
gáttatifs og gáttaflökts hjá konum
yngri en 70 ára. Í kjölfar 10 míkró-
gramma hækkunar á köfnunarefnis-
díoxíði hafi verið 11% meiri líkur á
að konur í þessum hópi kæmu sam-
dægurs á spítala vegna gáttatifs eða
gáttaflökts og 7% meiri líkur á að
þær kæmu daginn eftir á spítala
vegna gáttatifs og gáttaflökts. Hjá
eldri konum hafi verið 4% meiri lík-
ur á komum vegna gáttatifs og
gáttaflökts þegar köfnunarefnis-
díoxíð hafði hækkað um 10 míkró-
grömm daginn áður. Einnig hafi
fundist marktæk aukning í komum
vegna annarra hjartsláttartruflana.
Umferðarmengunarefnin sem
voru skoðuð í rannsókninni voru
köfnunarefnisdíoxíð, gróft svifryk,
fínt svifryk og brennisteinsdíoxíð.
Leiðrétt var fyrir áhrifum hitastigs,
rakastigs og brennisteinsvetnis.
Brennisteinsvetni er efni sem eink-
um berst til höfuðborgarsvæðisins
frá jarðvarmavirkjununum á Hellis-
heiði og Nesjavöllum. Sólveig segir
að marktækar niðurstöður hafi einn-
ig fundist fyrir tengsl annarra
mengunarefna og bráðakoma á spít-
ala, en þau sambönd hafi verið veik-
ari og ekki sýnt ákveðið mynstur
eins og hvað varðar köfnunarefnis-
díoxíð.
Neikvæð áhrif á lýðheilsu
Í útdrætti ritgerðarinnar segir að
loftmengun sé talin eitt helsta um-
hverfisvandamál heimsins í dag.
Niðurstöðurnar bendi til neikvæðra
áhrifa loftmengunar á lýðheilsu Ís-
lendinga. Á Íslandi séu loftgæði yf-
irleitt mikil en þó geti mælst meng-
un yfir heilsuverndarmörkum í
þéttbýli. Fyrri rannsóknir hafi sýnt
samband milli loftmengunar í
Reykjavík og neikvæðra heilsufars-
áhrifa.
Sólveig er hjúkrunarfræðingur í
grunninn og útskrifast sem um-
hverfis- og auðlindafræðingur frá
HÍ 23. október og hefur nýlega hafið
störf á Umhverfisstofnun. Hún og
leiðbeinendur hennar í meistara-
verkefninu, þau Ragnhildur Guðrún
Finnbjörnsdóttir og Vilhjálmur
Rafnsson, stefna að því að birta nið-
urstöður rannsóknarinnar í erlendu
ritrýndu vísindariti.
Getur haft
áhrif á gátta-
tif og -flökt
 Rannsókn sýnir samband milli loft-
mengunar og hjartsláttartruflana
Morgunblaðið/Kristinn Magnússon
Heilsa Efni sem fylgja mengun frá
umferð voru skoðuð í rannsókninni.
Ómar Friðriksson
omfr@mbl.is
Vinnutími hefur styst og vinnustund-
um fækkað umtalsvert á tímum kór-
ónuveirufaraldursins. Eurostat, Hag-
stofa Evrópusambandsins, ber þetta
saman í nýlegum samanburði Evr-
ópulanda, þar sem fram kemur að
heildarvinnustundum fólks í aðal-
starfi hér á landi fækkaði um 7,7% á
öðrum ársfjórðungi yfirstandandi árs
frá fyrstu þremur mánuðum ársins.
Vinnustundum hefur fækkað um tæp
tíu prósent miðað við sama tíma í
fyrra.
Fækkun unninna vinnustunda er
þó mjög breytileg milli landa. Að
meðaltali fækkaði vinnustundum í
löndum Evrópusambandsins um
11,2% á öðrum ársfjórðungi þessa árs
samanborið við fyrsta ársfjórðung og
samdrátturinn er tæp 15% ef litið er á
annan ársfjórðung 2019.
Eurostat ber einnig saman tíma-
bundnar fjarvistir starfsmanna frá
vinnu, sem þó halda ráðningarsam-
bandi. Ástæður þessara skammtíma-
fjarvista geta verið ýmsar, s.s. orlof,
veikindi og tímabundnar uppsagnir.
Hafa tímabundnar fjarvistir aukist
mikið í löndum Evrópu á tímum
veirufaraldursins eða um rúmlega
80% ef litið er á fjölgun þeirra starfs-
manna sem hafa verið tímabundið
fjarverandi frá vinnu á öðrum árs-
fjórðungi þessa árs. Í langflestum til-
vikum er tímabundin uppsögn starfs-
manna aðalástæða fjarveru frá vinnu.
Hér á landi er hlutfallið þó mun
lægra en í öllum öðrum löndum Evr-
ópu sem samanburðurinn nær til eða
9,6% af heildarfjölda þeirra sem voru
við störf á vinnumarkaðinum. Meðal-
talið meðal ESB-landa er 21,8%. Í
Danmörku voru 20,6% tímabundið frá
vinnu á öðrum ársfjórðungi yfirstand-
andi árs, í Svíþjóð var hlutfallið 16,9%
og í Noregi 19,2% svo dæmi séu tekin.
Sífellt fleiri einstaklingar sem eru á
vinnufærum aldri hafa horfið á brott
af vinnumarkaði að undanförnu og
koma ekki fram í tölum um atvinnu-
leysi. Eurostat reynir að ná utan um
þennan hóp þegar lagt er mat á slaka
á vinnumarkaði. Þá eru flokkaðir
saman þeir sem eru atvinnulausir,
þeir sem eru vinnulitlir eða í skertu
starfshlutfalli, einstaklingar sem eru í
atvinnuleit en geta ekki strax hafið
störf og loks einstaklingar sem segj-
ast ekki vera að leita sér að atvinnu og
gætu því hafa gefist upp á atvinnuleit.
Þessi hópur var 11,7% af vinnuaflinu
hér á landi á öðrum ársfjórðungi og
hefur fjölgað úr 7,4% frá sama tíma í
fyrra. Til samanburðar er meðaltalið
14% í löndum ESB.
Morgunblaðið/Eggert
Við störf Vinnustundir í ágúst sl. voru tveimur stundum færri að jafnaði að mati Hagstofunnar en í ágúst í fyrra.
Færri tímabundið frá
vinnu hér en í Evrópu
 Vinnustundum hefur fækkað mikið í faraldri kórónuveiru
Þrátt fyrir mikið og vaxandi at-
vinnuleysi er staðan á vinnu-
markaði hér á landi nokkru
skárri en í meirihluta aðild-
arlanda OECD. Yfirlit OECD sem
birt var í gær yfir atvinnuleysi í
löndum OECD í ágústmánuði
sýnir að atvinnuleysi mældist
lægra en hér á landi í átta lönd-
um, en meira atvinnuleysi var að
finna í 20 aðildarlöndum OECD.
Hér á landi mældist atvinnuleys-
ið 5% af vinnuaflinu. Þessi tala
er nokkru lægri en mæling Hag-
stofunnar á atvinnuleysi leiddi í
ljós fyrir ágúst, sem var 6% at-
vinnuleysi, og er skýringin sú að
OECD styðst við útreikninga
Hagstofunnar á árstíðaleiðréttri
leitni atvinnuleysis, sem á að
sýna minna flökt á þróun at-
vinnuleysistalna en beinar út-
komur mælinga á hverjum tíma í
vinnumarkaðskönnunum.
20 lönd fyrir
ofan Ísland
ATVINNULEYSI Í OECD
Fá því grunn-
skólar á höf-
uðborgarsvæð-
inu tóku aftur til
starfa í ágúst
hefur lögreglan
verið með aukið
eftirlit við
skólana í um-
dæminu og þar
sem þekkt er að
börn þurfi að
þvera veg til að komast til og frá
skóla. Meðal annars hefur verið
notast við ómerkta lögreglubifreið
með hraðamyndavélabúnaði við
eftirlitið.
Fram að þessu hefur hraða-
myndavélin skráð 597 hraðakst-
ursbrot þar sem ökumenn mega bú-
ast við sekt og í sumum tilfellum að
verða sviptir ökuleyfi. Á þessum
stöðum, þar sem leyfður hámarks-
hraði er 30, hefur meðalhraði hinna
brotlegu verið 43 km/klst. Við fyrr-
nefndar hraðamælingar hefur enn
fremur 47 ökutækjum verið ekið á
50 km hraða eða meira.
Um 600 hraðakst-
ursbrot við skólana
Ekið er of hratt við
grunnskólana.
Sólveig
Halldórsdóttir