Morgunblaðið - 13.10.2020, Qupperneq 15

15
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 13. OKTÓBER 2020
Þröstur „Þykist öðrum þröstum meiri, þenur brjóst og sperrir stél, vill að allur heimur heyri, hvað hann syngur listavel.“ Þannig orti Örn Arnarson um árið og Elly Vilhjálms söng svo fallega um
Lítinn fugl. Þessi þröstur gæddi sér á reyniberjum í haustlegum trjárunna á höfuðborgarsvæðinu um helgina og söng svo fallega þess á milli.
Kristinn Magnússon
Nú á tíðum er algengt að almenn-
ingur taki afstöðu til þess, hvort
dómar í refsimálum séu „réttir eða
rangir“. Margir telja sig þess um-
komna að telja sakborninga seka þó
að dómstóll hafi sýknað þá af ákæru.
Færri telja sakborninga saklausa ef
dómstóll hefur sakfellt þá.
Af þessu tilefni er ástæða til að
endurbirta það sem ég hef nefnt gát-
lista og hefur að geyma upptalningu
á þeim atriðum sem dómarar þurfa
að aðgæta að séu öll í lagi áður en
sakborningur er sakfelldur í saka-
máli:
1. Lagaheimild til refsingar þarf að
vera í settum lögum. Efni hennar
þarf að vera skýrt og ber að túlka
vafa sakborningi í hag.
2. Ekki má dæma sakborning fyrir
aðra háttsemi en þá sem í ákæru
greinir.
3. Heimfæra þarf háttsemi til laga-
ákvæðis af nákvæmni. Dómendur
hafa ekki heimild til að breyta efnisþáttum í lagaákvæðum
sakborningum í óhag.
4. Sanna þarf sök. Sönnunarbyrði hvílir á handhafa ákæruvalds.
5. Við meðferð máls á áfrýjunarstigi þarf að gæta þess að dæma
sama mál og dæmt var á neðra dómstigi. Til endurskoðunar
eru úrlausnir áfrýjaðs dóms; ekki annað.
6. Sakborningar eiga rétt á að fá óheftan aðgang að gögnum sem
aflað hefur verið við rannsókn og meðferð máls.
7. Sakborningar eiga að fá sanngjarnt tækifæri til að færa fram
varnir sínar.
8. Dómarar verða að hafa hlutlausa stöðu gagnvart sakborn-
ingum.
Þessar reglur kunna að leiða til þess að sekur maður verði
sýknaður í dómsmáli gegn honum. Það er gjaldið sem við greið-
um fyrir að geta kallast réttarríki.
Eftir Jón Steinar
Gunnlaugsson
» Þessar regl-
ur kunna að
leiða til þess að
sekur maður
verði sýknaður í
dómsmáli gegn
honum.
Jón Steinar
Gunnlaugsson
Höfundur er lögmaður.
Gátlisti
í sakamálum
Nýsköpun í atvinnulífi,
rekstri fyrirtækja og op-
inberra aðila er verðmæti
framtíðar. Virðiskeðjur
fyrirtækja breytast hratt
í stafrænum heimi þannig
að mörg störf hverfa og
ný störf verða til sem
eykur kröfu um leiðtoga-
færni í fyrirtækjum og
hjá opinberum aðilum.
Nýsköpun og hvers konar
hagnýting hugvits er mikilvæg forsenda
fjölbreytts atvinnulífs, sterkrar sam-
keppnisstöðu, hagvaxtar og velferðar
þjóðar, ekki síst í ljósi þeirra þjóðfélags-
breytinga sem vænta má í atvinnu- og
menntamálum vegna örra tæknibreyt-
inga.
Velgengni fyrirtækja í framtíðinni
mun ráðast af því hvernig stjórnendur
ná að koma auga á ný vaxtartækifæri.
Samkeppnishæfni fyrirtækja eins og
Apple, Google og Facebook er sú að geta
hugsað strategískt til mjög langs tíma
og náð þeim ótrúlega árangri sem þegar
hefur náðst. Apple hefur náð að end-
urnýja sig reglulega með nýjum vörum
og náð þannig að halda fyrirtækinu á
toppnum. Einnig hefur fyrirtæki eins og
Amazon haft mikil áhrif á breytta versl-
unarhætti í viðskiptum með nýjum
lausnum í markaðssetningu og sölu.
Breytingar á vinnumarkaði munu
leiða til þess að föstum störfum hjá op-
inberum aðilum og fyrirtækjum mun
fækka verulega á næstu árum. Talið er
að 25% af öllu vinnuafli heimsins vinni
heiman frá sér í dag og það hlutfall fari
hækkandi á næstu árum. „Vinnan snýst
um hvað þú gerir frekar en hvert þú
ferð þannig að staðsetning
vinnunnar skiptir minna
máli.“ Meiri sveigjanleiki á
vinnumarkaði mun breyta
nálgun á starfsmannahald
fyrirtækja og stofnana.
Hlutastörfum og sjálfstætt
starfandi fólki mun fjölga
umtalsvert á næstu árum
þar sem tekið verður mið af
frjálsum markaði. Einnig má
búast við að borgarskipulag
muni taka mið af nýjum
þörfum í stafrænum heimi
þar sem fólk þarf ekki að
sækja störf á sama tíma á sama stað á
dýrustu svæðum. Borgarskipulag,
vinnumarkaður og húsnæðisþróun munu
taka mið af þörfum framtíðar. Einnig
þarf að forðast fjárfrekar fjárfestingar í
innviðum sem geta verið úreltir á morg-
un vegna hraðra tæknibreytinga í tækni-
væddum heimi. Nýsköpun í rekstri og
færni starfsmanna er verðmæti fram-
tíðar og mun hafa úrslitaáhrif á vel-
gengni fyrirtækja í einkarekstri og op-
inberum rekstri.
Verkefni sem auka hagvöxt
og skapa atvinnutækifæri
Gjaldeyrisvarasjóður: Nýta 200
ma.kr. af gjaldeyrisvarasjóði Íslands í
uppbyggingu og tækifæri í líftækni,
lyfjaiðnaði, fjártækni, heilsutækni, há-
tækni og gervigreind. Auka samstarf ís-
lenskra háskóla og atvinnulífsins og taka
ákvörðun um að byrja á mörgum verk-
efnum sem skapa fjölda atvinnutæki-
færa. Í þessu skiptir miklu að hugsa
stórt en væntingar styðja hegðun sem
leiðir af sér kraft til athafna og fram-
takssemi.
Innviðauppbygging: Sundabraut, tvö-
földun vega, nýtt sjúkrahús á Vífils-
stöðum eða Keldnaholti og hjúkrunar-
heimili um allt land.
Virka eignastýringu: Selja óarðbærar
fjárfestingar hjá ríkissjóði og setja fjár-
magn í ný arðbær fjárfestingarverkefni.
Ráðstafa háum fjárhæðum í arðbær og
verðmætaskapandi verkefni sem skapa
spennandi atvinnutækifæri til framtíðar
fyrir sem flesta og auka þannig hagvöxt
til lengri tíma.
Hagræða í ríkisrekstri: Með stafræn-
um viðskiptamódelum og betri þjónustu.
Einfalda yfirbyggingu og stytta ákvarð-
anatöku.
Umbreyta ríkisrekstri í einkarekstur:
Mikilvægt að umbreyta ríkisrekstri í
einkarekstur í heilbrigðismálum,
menntamálum og samgöngumálum þar
sem tækifæri skapast og skilar mestri
arðsemi fyrir þjóðarhag.
Á næstu misserum þarf ríkisstjórnin
að koma fram með hvata sem fjölga
störfum sem auka hagvöxt með skatta-
lækkunum, skattaívilnunum og með því
að beina fjármagni í hagvaxtaraukandi
atvinnugreinar í starfrænni tækni, líf-
tækni, heilsu, fjártækni og gervigreind.
Auk þess þarf að leggja mikla áherslu á
ylrækt sem er stóriðja 21. aldarinnar á
Íslandi með hreina orku og vatn sem
sérstöðu Íslands og mætir sjálfbærni og
umhverfismarkmiðum.
Eftir Albert Þór
Jónsson » Velgengni fyrirtækja í
framtíðinni mun ráðast
af því hvernig stjórnendur
ná að koma auga á ný vaxt-
artækifæri.
Albert Þór Jónsson
Höfundur er viðskiptafræðingur með
MCF í fjármálum fyrirtækja og 30 ára
starfsreynslu á fjármálamarkaði.
Nýsköpun og færni starfsmanna
knýr hagvöxt framtíðar