Morgunblaðið - 20.10.2020, Qupperneq 12

12 FRÉTTIRViðskipti | Atvinnulíf
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 20. OKTÓBER 2020
Rafstilling ehf
Dugguvogi 23, 104 Reykjavík, sími 581 4991, rafstilling@rafstilling.is
Opið mán.-fim. 8-12 og 13-18, fös. 8-14
Hröð og góð þjónusta um allt land
Áratug
a
reynsla
Startar bíllinn ekki?
Við hjá Rafstillingu leysum málið
● Væntingavísitala Gallup lækkaði um
13 stig í október frá septembermánuði
og stóð í 47,2 stigum. Bendir greining
Íslandsbanka á að hún hafi aðeins tví-
vegis mælst lægri á þessu ári, þ.e. 44,4
stig í apríl og 43,8 stig í ágúst. Eru það
lægstu gildi hennar í heilan áratug.
Þar er einnig farið ofan í saumana á
undirliðum vísitölunnar og lækkuðu
þeir allir milli mánaða. Þeir eru fimm
talsins og taka til væntinga til efna-
hagsþátta eftir hálft ár, mats á núver-
andi aðstæðum í atvinnumálum,
væntingum til ástands atvinnumála eft-
ir sex mánuði og væntingum um heild-
artekjur heimilisins eftir sex mánuði.
Bendir Íslandsbanki á að kórónu-
veiran og afleiðingarnar af útbreiðslu
hennar stýri „stemningunni“ í þjóð-
félaginu og sýni að samhengi sé á milli
þróunar vísitölunnar og fjölda nýgengis
smita í þjóðfélaginu á hverjum tíma.
Væntingar fólks hafa
minnkað milli mánaða
20. október 2020
Gengi Kaup Sala Mið
Dollari 139.02
Sterlingspund 179.5
Kanadadalur 105.31
Dönsk króna 21.929
Norsk króna 14.895
Sænsk króna 15.758
Svissn. franki 152.23
Japanskt jen 1.3207
SDR 196.36
Evra 163.2
Meðalgengi/Viðskiptavog þröng 193.7917
Hrávöruverð
Gull 1908.2 ($/únsa)
Ál 1865.5 ($/tonn) LME
Hráolía 43.1 ($/fatið) Brent
● Hlutabréf Eim-
skipafélagsins
hækkuðu um
5,14% í viðskiptum
í Kauphöll Íslands í
gær. Velta með
bréf félagsins nam
163 milljónum
króna. Þá hækk-
uðu bréf Sýnar
um 4,07% í 85 milljóna króna við-
skiptum. Mest voru viðskipti með bréf
Marels eða 363 milljónir og hækkuðu
þau um 1,1% í þeim. Þá nam velta með
bréf Símans 286 milljónum og hækk-
uðu þau um 0,85% í þeim.
Bréf Icelandair Group lækkuðu um
1,04% í afar takmörkuðum viðskiptum
upp á 13 milljónir króna. Er gengi bréfa
þess nú 0,95 eða 5% undir útboðs-
gengi í hlutafjárútboði félagsins í sept-
embermánuði.
Eimskipafélagið
hækkaði um 5,14%
STUTT
Hið gamalgróna veitingahús við
Hverfisgötu, Austur-Indíafélagið,
skilaði ríflega 1.300 þúsund króna
tapi á síðastliðnu ári og snerist
reksturinn úr hagnaði í tap frá
fyrra ári. Árið 2018 nam hagnaður
fyrirtækisins sjö milljónum króna.
Rekstrartekjur drógust talsvert
saman milli ára, fóru úr 173 millj-
ónum í 155 milljónir. Á sama tíma
dróst kostnaðarverð seldra vara
saman um tæpar 3,5 milljónir en
laun og launatengdur kostnaður
jókst um tæpar þrjár milljónir.
Annar rekstrarkostnaður og af-
skriftir fastafjármuna drógust
saman um tæpar 7,6 milljónir milli
ára.Eigið fé Austur-Indíafélagsins
nam 58,1 milljón um síðustu ára-
mót og hafði lækkað um 40 millj-
ónir milli ára. Á sama tíma lækk-
uðu skuldir félagsins um 34
milljónir. Skýrist það af því að
fasteignir félagsins voru fluttar yf-
ir í annað félag í upphafi ársins
2019.
Eiginfjárhlutfall félagsins var
um síðustu áramót 72%. Var
ákveðið að greiða 10 milljóna
króna arð til eiganda félagsins
vegna rekstrarársins 2019.
Á fjórðung í Hraðlestinni
Verðmætustu eignir Austur-Ind-
íafélagsins eru 25% eignarhlutur í
Austurlandahraðlestinni og 11%
hlutur í Fákar investments, sem er
fyrrnefnt félag sem fasteignir fé-
lagsins voru fluttar í.
Eini eigandi Austur-Indíafélags-
ins er Chandrika Gunnur Gunn-
arsson. ses@mbl.is
Minna af indversku
 Austur-Indíafélagið velti 155 milljónum króna í fyrra
 Eiginfjárstaða félagsins sterk  Óverulegt tap af rekstri
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Rótgróið fyrirtæki Chandrika
Gunnarsson á Austur-Indíafélagið.
BAKSVIÐ
Sighvatur Bjarnason
sighvaturb@mbl.is
Í ViðskiptaMogga sl. miðvikudag var-
aði Bjarni Bjarnason, forstjóri Orku-
veitu Reykjavíkur, við offjárfestingu,
m.a. í dreifikerfi raforku. Í kjölfarið
ræddi blaðamaður við Guðmund Inga
Ásmundsson forstjóra Landsnets um
áform fyrirtækisins um framtíðar-
uppbyggingu á flutningsneti raf-
magns á landinu.
Guðmundur segir
það sérstakt að
tala um offjárfest-
ingu þegar kemur
að því að uppfylla
lögbundnar skyld-
ur. Hann segir að
eftir síðasta hrun
hafi verið dregið
mjög úr fjárfest-
ingu tímabundið,
sem hafi ekki gef-
ið góða raun því „þörfin á fjárfesting-
um er orðin mikil og erfitt að bíða
lengur“. Hafa verði í huga að við upp-
byggingu á svo mikilvægum innviðum
verði að horfa til langs tíma og stilla
framkvæmdaáætlun þannig upp að
hægt sé að bæta ástandið jafnt og
þétt. Áform Landsnets séu að bæta
ástandið verulega á næstu tíu til
fimmtán árum. Guðmundur bendir á
að kerfið sé komið til ára sinna og
þurfi endurnýjun, en einnig sé flutn-
ingsgetan og öryggið víða undir við-
miðunarmörkum bæði fyrir fyrirtæki
og einstaklinga.
Mikilvæg uppbygging
Spurður nánar í uppbyggingar-
þörfina segir Guðmundur að kröfur til
raforkuöryggis séu að aukast mjög
mikið, og muni enn aukast við orku-
skiptin. Samgöngur á landi kalli ekki
einungis á aukna raforkuþörf heldur
aukast kröfur til muna um öryggi af-
hendingar. Einnig sé mikilvægt að
bæta úr flutningsgetu á milli lands-
hluta, sem sé víða þannig að einungis
sé hægt að flytja um 5% á milli þeirra.
Markmiðið er að ná 15% flutnings-
getu milli landshluta, sem sé sam-
bærilegt og gerist milli landa í Evr-
ópu, en þar séu mörkin innanlands
miklu hærri. Þessi aukna flutnings-
geta tengist því að þjóðin geti tekist á
við meiriháttar áföll í raforkukerfinu
og hafi hóflegt svigrúm til að bregðast
við aukinni orkunotkun.
Verði þessari uppbyggingu ekki
sinnt segir Guðmundur að „þá erum
við ekki að tryggja okkar lögbundnu
skyldur hvað snertir magn og gæði.
Hér þarf líka að skoða skuldbindingar
okkar er varða græna framtíð og
loftslagsmál. Svar okkar sem þjóðar
við því er aukin notkun á endurnýjan-
legu rafmagni sem orkugjafa með
beinum hætti eða með framleiðslu á
umhverfisvænu eldsneyti“.
Hættan á tekjumissi
Við á Íslandi erum með eitt flutn-
ingskerfi, sem er bæði fyrir almenn-
ing og stórnotendur, og þannig þarf
að horfa á kerfið segir Guðmundur.
Falli stórnotendur út segir hann að
„þá er líklegasta sviðsmyndin sú að
margir minni notendur taki við
orkunni og ekki er líklegt að orkuver-
in verði verkefnalaus til langframa.
Þá kemur til kasta flutningskerfisins
að flytja orkuna til nýrra notenda“.
Guðmundur bendir á að eins og stað-
an er í dag geti sú uppbygging verið á
tiltölulega fáum stöðum á landinu
vegna þeirra takmarkana sem nú eru
á flutningskerfinu.
Spurður frekar út í hættuna á
tekjumissi segir Guðmundur vissu-
lega geta orðið tekjutap á meðan
markaðurinn komist aftur í jafnvægi,
en horfa verði til þess að „stórnotend-
ur eru bundnir af langtímasamning-
um sem hafa skaðaminnkandi
ákvæði“ og leggur áherslu á að slíkir
myndu ekki hverfa yfir nótt. Jafn-
framt verði að hafa í huga að í kerf-
isáætlun Landsnets eru fyrirvarar
um miklar forsendubreytingar, sem
myndu leiða til endurskoðunar á fjár-
festingaáætlun fyrirtækisins ef til
þess kæmi.
Hagræðing sem aðhald
Um gjaldskrána segir Guðmundur
að markmiðið sé að halda henni stöð-
ugri og til þess hafi m.a. verið ráðist í
„gríðarlegar hagræðingar á undan-
förnum árum“. Til marks um þann ár-
angur sem náðst hafi segir hann að
kostnaður við byggingu raflína sé
20% lægri en fyrir nokkrum árum;
kostnaður við jarðstrengi hafi lækkað
enn meira og spennustöðvar séu á
sömu vegferð. Hann segir að lægri
kostnaður komi ekki niður á gæðum
mannvirkja sem séu sterkbyggðari en
áður.
Guðmundur segist í þessu sam-
hengi ekki gera lítið úr þeirri hættu
að stórnotandi falli frá kaupum, en
bendir á að ekki þurfi að bregðast við
skammtímasveiflum með aðferðum
sem hafa áhrif til lengri tíma. Þannig
segir hann betri kost að fresta gjald-
skrárhækkunum tímabundið og nota
svigrúm til að færa kostnað á milli ára
til að jafna gjaldskrá og halda stöð-
ugleika.
Að auki bendir hann á að nauðsyn-
legt sé að draga ekki of sterkar álykt-
anir út frá núverandi ástandi. Að
fresta fjárfestingum núna muni ekki
leysa skammtímasveifluna vegna nú-
verandi efnahagsaðstæðna „einfald-
lega vegna þess að framkvæmdir sem
hafa áhrif á gjaldskrá til næstu ára
eru þegar í framkvæmd“. Það að
fresta fjárfestingum núna muni ein-
göngu auka líkur þess að verðsveiflur
komi síðar fram.
Forsendur raforkuspár
„Á síðustu áratugum hefur orkuspá
reynst okkur vel og í grunninn verið
sannspá,“ segir Guðmundur aðspurð-
ur um tiltrú sína á núverandi rafor-
kuspá. Þar birtast ólíkar sviðsmyndir
sem Landsnet taki til skoðunar en
bæti að auki við sínum eigin sem m.a.
taki tillit til minni raforkuþarfar ef
stórir notendur hverfi á braut. Þrátt
fyrir að erfitt sé að spá í núverandi
ástandi segist hann „ekki hafa neina
forsendu til að efast um að sviðs-
myndir orkuspárnefndar verði ekki
sannspáar í framtíðinni“.
Hann leggur að lokum áherslu á að
öll uppbygging taki mjög langan tíma,
mannvirkjum sé ætlað að standa í
a.m.k. 50 ár. Því þurfi framtíðarsýn að
ráða för.
Ekki offjárfesting
Morgunblaðið/Sigurður Bogi
Kerfi Forstjóri Landsnets segir fyrirhugaða uppbyggingu á flutningskerfi nauðsynlega til langrar framtíðar litið.
 Forstjóri Landsnets hafnar því að fyrirhugaðar framkvæmdir við uppbyggingu
á flutningskerfi raforku feli í sér óþarfa áhættu  Segir orkuspá hafa reynst vel
Langtímasýn
» Endurbæta þarf flutnings-
kerfi rafmagns og bæta dreifi-
getu á milli landshluta.
» Telur ekki hættu á því að
stórnotendur geti horfið frá
með skömmum fyrirvara.
» Segir raforkuspá hafa
reynst vel og vefengir ekki spá-
gildi hennar.
» Varar við of miklum við-
brögðum vegna núverandi
ástands.
Guðmundur Ingi
Ásmundsson