Morgunblaðið - 23.10.2020, Qupperneq 14

14 DAGLEGT LÍF
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 23. OKTÓBER 2020
Kuldaskór
Verð 22.995
Stærðir 36-47
Vatnsheldir
Innbyggðir broddar í sóla
SMÁRALIND
www.skornir.is
Kennslustund í kjötsúpugerð verður
á Facebook-síðunni Lambakjöt nú á
laugardag kl. 13:00. Þar mun Gísli
Matthías Auðunsson matreiðslu-
meistari fræða áhorfendur um hvenig
matbúa skal kjötsúpu, skv. þeim upp-
skriftum sem þjóðin valdi á dögunum
í kosningum sem efnt var til á sam-
félagsmiðlum. Síðustu ár hefur ís-
lensku kjötsúpunni verið gert hátt
undir höfði í vetrarbyrjun með sér-
stökum Kjötsúpudegi á Skólavörðu-
stíg í Reykjavík. Þar hafa veit-
ingamenn boðið gestum og gangandi
upp á kjötsúpur í hinum ýmsu út-
gáfum. Nú kemur samkomubann í
veg fyrir slíkt samkomuhald og því er
hátíðin færð úr raunheimum yfir á
netið.
Kjötsúpudagur á netinu
Kokkur kynnir
Morgunblaðið/Sigurður Bogi
Matargat Kjötsúpa er góður matur
og að margra mati þjóðlegur réttur.
Hvernig við ætlum að koma út úr
Covid? Heilbrigðari? Í betra and-
legu jafnvægi? Eða jafnvel aðeins
umhverfisvænni? Þetta er mark-
miðið með Lifðu betur, stærstu fyr-
irlestraveislu ársins þar sem 20
fyrirlesarar, allir reynsluboltar á
sínu sviði, leggja sitt á vogarskál-
arnar og koma mikilvægum boð-
skap á framfæri. Sævar Helgi
Bragason stjörnufræðingur, Linda
Pétursdóttir, Björgvin Páll Gúst-
avsson handknattleiksmaður, Kol-
brún Björnsdóttir grasalæknir,
Guðrún Bergmann, Sölvi Tryggva-
son og Ebba Guðný Guðmunds-
dóttir fjölmiðlakona og matgæð-
ingur eru meðal þeirra sem ætla
að miðla af reynslu sinni og gefa
dýrmæt ráð og innblástur.
Það hefur sjaldan verið mik-
ilvægara að líta inn á við og hlúa
að okkur sjálfum og umhverfi okk-
ar, segir í fréttatilkynningu. Með
fyrirlestrunum viljum við hjálpa
fólki að koma enn sterkara til baka
þegar kófinu léttir.
Fyrirlestrarnir eru 20 mínútur
hver og verður meðal annars
fjallað um svefn, streitu, djúp-
slökun, heilandi garða, hugarfarið
og forvarnir. Á umhverfissviðinu
verður fjallað um eiturefnalaus
heimili, fata- og matarsóun, bætt
loftgæði og hvað við getum al-
mennt gert til að spyrna við nei-
kvæðum umhverfisáhrifum, en vit-
und um mikilvægi þess fer stöðugt
vaxandi.
Fyrirlestrarnir verða haldnir í
beinni útsendingu á netinu helgina
31. október til 1. nóvember og fá
þátttakendur aðgang að fyrirlestr-
unum í tvær vikur á eftir. Gjald fyr-
ir aðgang 5.500 kr. á viðburðinn
sem gerir hann aðgengilegan fyrir
flesta og um að gera að horfa sam-
an heima í stofu. Sjá nánari dag-
skrá á www.lifumbetur.is/
fyrirlesarar. Guðbjörg Giss-
urardóttir, eigandi og ritstýra
tímaritaútgáfunnar Í boði náttúr-
unnar, stendur fyrir viðburðinum.
Fyrirlestraveisla Lifðu betur fram undan í netheimum
Heilbrigðari og umhverfisvænni
Sævar Helgi
Bragason
Björgvin Páll
Gústafsson
Linda
Pétursdóttir
Guðrún
Bergmann
Nú á tímum Covid-19-faraldurs er mikilvægt semaldrei fyrr að huga vel að
líkamlegri og andlegri heilsu. Góð
næring er einn af þeim þáttum sem
eru mikilvægir fyrir eðlilega starf-
semi ónæmiskerfisins og nokkuð
hefur verið rætt um gagnsemi
ákveðinna matvæla og næringarefna
í baráttunni við veiruna. Það er hins
vegar svo að engin ákveðin matvæli
eða fæðubótarefni geta komið í veg
fyrir að fólk smitist af veirunni.
Hollur og fjölbreyttur matur
Mörg vítamín og steinefni taka
vissulega þátt í starfsemi ónæm-
iskerfisins í baráttunni við sýkingar,
til dæmis járn, selen, sínk, A-
vítamín, C-vítamín, D-vítamín og
mörg B-vítamín og besta leiðin til að
tryggja að líkaminn fái þessi nær-
ingarefni er að fylgja ráðleggingum
embættis landlæknis um að borða
hollan og fjölbreyttan mat. Í þeim
ráðleggingum er lögð áhersla á að
borða lítið unnin matvæli sem eru
rík af næringarefnum frá náttúr-
unnar hendi, svo sem grænmeti,
ávexti, ber, hnetur, fræ, heil-
kornavörur, baunir, fisk, hreinar,
magrar mjólkurvörur og magurt
kjöt.
Á móti er mælt með að takmarka
neyslu á unnum matvörum sem inni-
halda oft mikið af mettaðri fitu,
sykri eða salti. Sem dæmi um slíkar
vörur má nefna gosdrykki, sælgæti,
kex, kökur, snakk, skyndibita og
unnar kjötvörur.
D-vítamín eða lýsi
Undantekning frá þessu er D-
vítamín, en það er í mjög fáum fæðu-
tegundum og því erfitt að fullnægja
þörf líkamans með matnum einum
saman. Líkaminn getur myndað D-
vítamín í húðinni með hjálp sólar-
ljóss en í ljósi þess hve norðarlega
við búum á hnettinum getum við
ekki treyst á þessa náttúrulegu
framleiðslu, að minnsta kosti ekki
yfir vetrarmánuðina. Þess vegna er
öllum sem búa á Íslandi ráðlagt að
taka D-vítamín sem bætiefni, til
dæmis lýsi, lýsisperlur eða önnur
bætiefni sem innihalda D-vítamín.
Ráðlagður dagsskammtur af D-
vítamín fyrir börn að 10 ára aldri er
10 míkrógrömm (400 alþjóðaein-
ingar) á dag, 15 míkrógrömm (600
alþjóðaeiningar) á dag fyrir fólk á
aldrinum 10-70 ára og 20 míkró-
grömm (800 alþjóðaeiningar) á dag
fyrir fólk yfir sjötugu. Ef það er hins
vegar skortur á D-vítamíni í lík-
amanum þá gæti verið þörf fyrir
stærri skammta (25-50 míkrógrömm
eða 1.000-2.000 alþjóðaeiningar), að
minnsta kosti tímabundið. Það er
ekki ráðlegt að taka að jafnaði hærri
skammta en 100 míkrógrömm á dag
(4.000 alþjóðaeiningar) nema í sam-
ráði við lækni þar sem D-vítamín er
eitt þeirra vítamína sem geta valdið
eitrun ef það er innbyrt í of miklu
magni.
D-vítamínskortur
er algengur á Íslandi
Það er vel þekkt að góður D-
vítamínbúskapur er mikilvægur fyr-
ir beinheilsu og undanfarin ár hafa
rannsóknir gefið vísbendingar um
að D-vítamín eigi þátt í að draga úr
líkum á ýmsum sjúkdómum og leiki
meðal annars hlutverk í ónæmis-
kerfi líkamans. Það er ekkert sem
bendir til þess að stærri skammtar
en ráðlagður dagsskammtur af D-
vítamíni gagnist ónæmiskerfinu, það
er að segja ef skortur er ekki til
staðar. Vísbendingar eru hins vegar
um að líkaminn eigi erfiðara með að
glíma við hvers kyns veirusýkingar
sé skortur fyrir hendi. D-vítam-
ínskortur er nokkuð algengur hér á
landi, sérstaklega hjá þeim sem ekki
taka D-vítamínbætiefni að jafnaði.
Það er því mikilvægt nú sem fyrr að
allir sem einn hugi að sinni heilsu og
sínum D-vítamínbúskap og taki D-
vítamín daglega.
Í efnisflokknum Næring á heilsu-
vera.is má meðal annars skoða ráð-
leggingar um mataræði eftir aldri
og fá einfaldar hugmyndir til að
bæta neysluvenjur.
D-vítamínið sé fyrir alla
Morgunblaðið/Eggert
Máltíð Besta leiðin til að tryggja að líkaminn fái nægt vítamín og helstu næringarefni er að fylgja ráðleggingum
embættis landlæknis um að borða hollan og fjölbreyttan mat. Slíkt er til dæmis einkar mikilvægt fyrir börnin.
Unnið í samstarfið við Heilsu-
gæslu höfuðborgarsvæðisins.
Heilsuráð
Óla Kallý Magnúsdóttir
næringarfræðingur á Þróunar-
miðstöð íslenskrar heilsugæslu
Morgunblaðið/Sigurður Bogi
Sól Geislarnir eru góðir.
Herdís Friðriks-
dóttir hefur verið
ráðin fram-
kvæmdastjóri
Skálholts úr hópi
20 umsækjenda.
Herdís er skóg-
fræðingur að
mennt auk þess
að vera með MPM
gráðu í verkefn-
isstjórnun.
Frá 2017 hefur Herdís rekið og ver-
ið framkvæmdastjóri eigin fyrirtækis,
Understand Iceland, sem er sérhæft í
fræðsluferðum fyrir háskólanem-
endur og fróðleiksfúsa frá Norður-
Ameríku. Þar á undan starfaði Herdís
sem verkefnastjóri Sesseljuhúss um-
hverfisseturs á Sólheimum í Gríms-
nesi og fyrr sem sérfræðingur hjá
Orkuveitu Reykjavíkur.
Skálholtsstaður
Herdís ráðin
Herdís
Friðriksdóttir