Morgunblaðið - 23.10.2020, Qupperneq 43

UMRÆÐAN 43
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 23. OKTÓBER 2020
VINNINGASKRÁ
2 12203 22165 30821 40066 50877 59895 71332
325 12742 22536 30855 40497 51460 60234 71399
365 13230 22664 31532 40569 51509 60386 72506
616 13287 22883 31619 41374 51946 62430 72719
668 13361 23334 32541 41380 52053 63197 72815
832 13591 23711 32889 41545 52455 63445 73108
3786 13628 23764 33939 41792 52523 63790 73444
4180 14065 23906 34028 42073 52743 63861 74094
4293 14360 24190 34491 42267 52783 64304 74569
4399 14532 24370 34545 42441 53390 64733 74620
4533 14559 24495 34836 42618 53457 65069 74965
5388 14747 24532 35336 43075 53521 65128 74986
5610 14975 24646 35373 43314 53615 65524 74997
5680 15346 24650 35404 43645 53747 65744 75058
5901 15379 25161 36240 44038 54206 66510 76441
6115 15502 25301 36382 45602 54334 66612 76555
6250 15542 25798 36406 45936 54491 66623 76600
6516 15661 25891 36613 46061 54522 66896 76936
6794 15777 26174 36624 46156 55131 67070 76964
7174 16133 26193 36865 46587 55424 67422 77048
8062 16237 26222 36904 46616 55785 67430 77122
8318 16452 26375 37234 46638 55826 67583 77811
8442 17023 26409 37329 47105 56087 67987 77967
8509 17512 26766 37746 47162 56119 68803 78065
8534 18272 26951 38102 47279 56141 68836 78583
8554 18728 27050 38292 47455 56489 68947 78741
8867 20165 27166 38777 47644 56831 69068 78838
9194 20839 27406 38844 47653 57277 69074 79576
9206 20870 27418 38924 47816 57529 69244 79599
9369 21160 27636 39246 49263 57614 69547 79764
9897 21190 28189 39425 49286 57842 69623 79915
10229 21360 28774 39538 49435 57938 69643
10460 21371 28795 39559 49657 58220 69866
10555 21518 29367 39783 49684 58796 70071
10705 21805 29571 39859 49687 59303 70874
10922 22048 29841 39866 49982 59642 70880
11832 22143 30000 40014 50729 59789 70954
326 8290 17273 28470 38051 46704 56946 69583
2883 9429 18215 28484 39843 47579 56961 70215
2940 9504 19697 28497 40366 48777 58673 70618
3300 9735 21769 29469 41227 49209 59577 74089
3302 10591 21987 31500 42660 49662 60270 74243
3873 11089 22274 31822 43528 50581 62091 76013
4125 11203 23210 32826 43777 52071 63540 76914
4729 11814 23533 32839 44610 52505 64365 77127
5897 12409 25671 33004 44819 53223 65919 79411
6306 13868 26142 33013 45321 53397 67149
6458 14445 27792 34915 45444 54065 67444
6747 14659 28100 35222 45603 55110 67629
7131 16578 28220 37093 46498 56224 68934
Næstu útdráttur fer fram 29. okt. 2020
Heimasíða: www.das.is
Vinningur
Kr. 12.000 Kr. 24.000 (tvöfaldur)
Vinningur
Kr. 25.000 Kr. 50.000 (tvöfaldur)
Vinningur
Kr. 150.000 Kr. 300.000 (tvöfaldur)
5961 20922 23647 57417 73736
Vinningur
Kr. 50.000 Kr. 100.000 (tvöfaldur)
4366 16320 23298 32099 45704 65363
11204 19705 25169 33216 56043 66266
13785 20401 27391 38325 56090 71185
15423 23276 28780 44359 60461 78094
Aðalv inningur
Kr. 2.000.000 Kr. 4.000.000 (tvöfaldur)
2 8 3 1 5
25. útdráttur 22. október 2020
Málið varðar vinnu-
brögðin við undirbún-
ing og gerð laga um
fiskeldi þar sem fjár-
sterkir hags-
munaaðilar mótuðu
leikreglurnar sjálfum
sér og sínum til fjár-
hagslegs ávinnings.
Hinn 17. október 2019
var birt auglýsing í
Morgunblaðinu þar
sem kallað var eftir
opinberri úttekt á þeim vinnu-
brögðum sem voru viðhöfð við und-
irbúning og gerð laga um fiskeldi.
Samtals voru birtar fjórar auglýs-
ingar án þess að það skilaði ár-
angri. Áður hafði m.a. stjórnskip-
unar- og eftirlitsnefnd Alþings
verið sent bréf þar sem vakin var
athygli nefndarinnar á vinnubrögð-
um starfshóps sjávarútvegs- og
landbúnaðarráðherra um stefnu-
mótun í fiskeldi, en lög um fiskeldi
sem samþykkt voru árið 2019
byggjast að mestu á tillögum
starfshópsins.
Auðlindin
Margir firðir á Íslandi gefa gott
skjól til sjókvíaeldis og eru að því
leyti auðlind sem bæði getur þegar
vel tekst til skapað atvinnutæki-
færi og auknar útflutningstekjur.
Framan af hafa íslenskir firðir ver-
ið lítið nýttir til sjókvíaeldis, sem
rekja má til þess að umhverf-
isaðstæður eru erfiðari en í sam-
keppnislöndum þar sem umfangs-
mikið eldi hefur verið byggt upp.
Erfitt hefur verið að fá ný svæði til
sjókvíaeldis í nágrannalöndum, sem
m.a. hefur aukið áhuga erlenda að-
ila á að koma að uppbyggingu sjó-
kvíaeldis á jaðarsvæðum eins og
við Ísland.
Að undirbúa jarðveginn
Á árinu 2016 vakti athygli
ásækni sumra íslenskra frumkvöðla
í að „helga sér svæði“, Arnarlax og
Fiskeldis Austfjarða, með um
125.000 tonna framleiðsluheimildir
til laxeldis í stjórnsýslunni. Þessi
tvö fyrirtæki voru með um 70%
framleiðsluheimilda til laxeldis,
mest umsóknir sem voru í ferli hjá
stjórnsýslunni. Stjórnarformenn
þessara tveggja fyrirtækja komu
að undirbúningi og gerð laga um
fiskeldi til að tryggja sér og sínum
fyrirtækjum fjárhags-
legan ávinning eins og
grein hefur verið gerð
fyrir í greinum í
Morgunblaðinu. Upp-
leggið hefur verið að
ásælast eldissvæði og
selja síðan til erlendra
aðila með hagnaði. Til
að gera það mögulegt
þurfti áður að und-
irbúa jarðveginn.
Að fanga
ríkisvaldið
Bent hefur verið á
að sú leið sem var valin af fjár-
sterkum hagsmunaaðilum við und-
irbúning og gerð laga um fiskeldi
sé nefnd „að fanga ríkisvaldið“ (e.
state capture). Þekkt aðferðafræði
í spilltum og vanþróuðum ríkjum.
Aðferðafræðinni var beitt af for-
svarsmönnum laxeldisfyrirtækja í
meirihlutaeigu erlendra aðila þar
sem vasast var í stefnumótun
stjórnvalda og leikreglur mótaðar
til að þjóna eigin hagsmunum og
gefa sjálfum sér þannig einstakt
forskot á við aðra á markaði. Sam-
in var „skýrsla starfshóps sjávar-
útvegs- og landbúnaðarráðherra
um stefnumótun í fiskeldi“ með
hagstæðum tillögum fyrir stjórn-
arformennina sem gengið var með
í gegnum stjórnsýsluna. Í þessu
máli voru taparar m.a. minni ís-
lensk fiskeldisfyrirtæki og sveit-
arfélög.
Þáttur alþingismanna
Einhver hrossakaup virðast hafa
átt sér stað á Alþingi Íslendinga.
Lög um fiskeldi komust í gegn með
50,8% atkvæða stjórnarþingmanna
og einu atkvæði frá stjórnarand-
stöðunni. Enginn þingmaður
greiddi atkvæði á móti lögunum og
stjórnarandstaðan tók þá ákvörðun
að greiða ekki atkvæði. Öllum
þingmönnum var sendur tölvu-
póstur 20.5. 2019 með gögnum þar
sem bent var á fjölmarga ann-
marka laga um fiskeldi, en tak-
markað var tekið tillit til þessara
ábendinga við afgreiðslu málsins.
Alþingismenn eru aðilar málsins og
ekki að vænta mikils framgangs
fyrr en með nýjum mönnum á
þinginu. Til að vera sanngjarn má
þó benda á að fiskeldisfrumvarpið
var bætt töluvert í meðferð Alþing-
is án þess þó að taka af alla verstu
vankantana.
Jákvæða hliðin ræður miklu
Haft skal í huga að það er margt
jákvætt við uppbyggingu laxeldis í
sjókvíum á Íslandi, eins og streymi
fjármagns til landsins og auknar
útflutningstekjur, sem hefur ef-
laust ráðið miklu við ákvarðana-
töku í stjórnsýslunni. Horft hefur
verið til þess að flæði erlends fjár-
magns inn í lítil viðkvæm samfélög
hefur mjög jákvæð áhrif a.m.k. til
skamms tíma. Eflaust koma sumir
erlendir aðilar inn í íslenskt laxeldi
með góðum huga og eru að leggja
sína fjármuni í áhættusöm áform.
Það sem er verið að gagnrýna er
fyrst og fremst vinnubrögð ís-
lensku frumkvöðlanna sem hafa ef-
laust fengið stuðning frá sumum
erlendum fjárfestum enda miklir
fjárhagslegir hagsmunir undir.
Hve mikið hefur
verið halað inn?
Í fundargerðum starfshóps um
stefnumótun í fiskeldi frá árinu
2017 var rætt um verðmat á laxeld-
isfyrirtækjum. Á þessum tíma var
að koma að því að birta ætti
áhættumat erfðablöndunar sem er
með það meginhlutverk að úthluta
framleiðsluheimildum til laxeldis-
fyrirtækja í meirihluta erlendra að-
ila. Í fundargerð starfshópsins frá
14.7. 2017, þar sem áhættumat
erfðablöndunar var kynnt, kemur
m.a. fram: „Ákveðið að nefnd-
armenn fái sendar glærur og
áhættumatsskýrslu eftir klukkan
14 þegar hlutabréfamarkaði í Nor-
egi hefur verið lokað.“ Fjallað hef-
ur verið í fjölmiðlum um ávinning
af einstökum sölum á eignarhluta í
laxeldisfyrirtækjum. Fróðlegt væri
ef fjölmiðill tæki það að sér að
upplýsa um heildarávinning ein-
stakra aðila og þá sérstaklega í til-
felli þeirra sem sömdu leikregl-
urnar.
Eftir Valdimar Inga
Gunnarsson
» Ákveðið að nefnd-
armenn fái sendar
glærur og áhættumats-
skýrslu eftir klukkan 14
þegar hlutabréfamark-
aði í Noregi hefur verið
lokað.
Valdimar Ingi
Gunnarsson
Höfundur sjávarútvegsfræðingur og
hefur m.a. unnið við ýmis mál tengd
fiskeldi í rúm þrjátíu ár.
valdimar@sjavarutvegur.is
Lög um fiskeldi – að
fanga ríkisvaldið og ná
fjárhagslegum ávinningi
Í upphafi Covid-
faraldursins lýstu kín-
verskir vísindamenn
því að japanska flensu-
lyfið amigan virkaði vel
til að stöðva veiruna.
Japönsk stjórnvöld
gáfu Íslendingum
(Landspítalanum)
nokkurt magn af þessu
lyfi stuttu síðar.
Virka efnið er favip-
iravir sem er ekki með
einkaleyfi og er tekið í töfluformi og
þarf því í raun ekki innlögn á spítala.
Lyfið eyðileggur nýmyndun veir-
unnar, en læknar ekki skemmdir,
sem þegar eru orðnar, né hindrar of-
virkni ónæmiskerfisins, og þarf því
að gefa strax við greiningu.
Þó að vírusinn greinist í nokkurn
tíma eftir meðhöndlun er þar vænt-
anlega um veiklaðar veirur að ræða.
Bandaríska lyfið remedisivir, sem
virðist hafa verkað vel á forseta
Bandaríkjanna, hefur
svipaða verkun, en
samanburður hefur
sýnt að favipiravir er
síst lakara.
Góð virkni í tilfelli
forsetans stafar líklega
af því að hann var próf-
aður reglulega og því
hægt að hefja lyfjagjöf
snemma.
Remdesivir er háð
einkaleyfi og þarf að
gefa í æð.
Favipiravir var
framleitt í Japan en er
nú í framleiðslu víðar.
Nokkrir framleiðendur eru á Ind-
landi og sýnist mér fimm daga
skammtur þar kosta um 5.000 kr.
Ekki hef ég heyrt af notkun favi-
piravirsins á Landspítalanum, en
þar sem stefnan hefur verið að fólk
héldi sig heima ef það greindist sýkt
þar til alvarleg einkenni kæmu fram
hefur það ósennilega verið notað
nógu snemma.
Því spyr ég:
Hefur favipiravir verið notað á
Landspítalanum, hvernig var það
notað og hefur verið gerður sam-
anburður við sambærilegan ómeð-
höndlaðan hóp?
Hafa verið gerðar ráðstafanir til
að kaupa meira af lyfinu?
Væri ekki ráð að hefja almenna
meðhöndlun með þessu lyfi sem gera
má án innlagnar strax við greiningu?
Væntanlega mætti þá slaka á fyrir-
byggjandi aðgerðum vegna minna
álags á heilbrigðiskerfið.
Þar sem ég er aldraður og fékk
slæma lungnabólgu í fyrrasumar,
gæti ég þá treyst því að fá favipiravir
strax við greiningu?
Ef ég panta lyfið frá Indlandi,
verður því þá fargað í tollinum?
Eftir Þorvald
Gunnlaugsson » Favipiravir er í
töfluformi og krefst
því ekki innlagnar.
Þorvaldur
Gunnlaugsson
Höfundur er náttúrufræðingur.
thgunn@gmail.com
Að taka slaginn við covid
ÞÚ FINNUR ALLT Á FINNA.IS
ÞARFTU AÐ LÁTA GERA VIÐ?