Morgunblaðið - 04.12.2020, Blaðsíða 16

16 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 4. DESEMBER 2020
Í Morgunblaðinu í
gær birtist nokkuð
ótrúleg grein frá fram-
kvæmdastjóra Félags
atvinnurekenda um
baráttu íslensks land-
búnaðar fyrir heil-
brigðu samkeppn-
isumhverfi og ber að
svara henni. Hefur FA
farið mikinn í gagnrýni
á landbúnaðinn og jafn-
vel gert lítið úr þeim
vanda sem greinin stendur frammi
fyrir í ljósi minnkandi markaðar
vegna Covid og síaukinna tollkvóta
fyrir búvörur frá ESB undanfarin ár.
Fallið frá nýrri
útboðsleið tollkvóta
Allflestar þjóðir heims standa vörð
um innlenda framleiðslu og verð-
mætasköpun, eðlilega. Víða erlendis
hafa stjórnvöld gripið til aðgerða
vegna Covid til að styðja markað með
landbúnaðarvörur, sbr. geymslu-
styrki og tímabundna undanþágu frá
samkeppnisreglum ESB vegna fram-
leiðslu ýmissa búvara, auk almennra
aðgerða fyrir bændur, s.s. hagstæðra
lána og beinna styrkja.
Hérlendis hefur slíku ekki verið til
að dreifa fram að þessu en forsvars-
menn landbúnaðarins hafa m.a. lagt
til að fallið yrði frá þeirri útboðsleið
tollkvóta sem tekin var upp fyrr á
þessu ári og hafði t.d. í för með sér
40% lækkun á verði tollkvóta fyrir
nautgripakjöt. Er nú komið fram
frumvarp þess eðlis á Alþingi og bíð-
ur afgreiðslu. Framkvæmdastjóri
FA kveinkar sér mikið yfir frum-
varpinu þrátt fyrir að í umsögn FA
við núverandi fyrirkomulag hafi fé-
lagið dregið þá leið mjög í efa sem og
að í grein sem birtist í lok september
sl. hafi hann sagt að ný útboðsleið
virkaði í báðar áttir og gert lítið úr
gagnrýni bænda. Ég hins vegar
fagna frumvarpinu og vona að það
verði samþykkt og þar með tekið
skref í rétta átt.
Vandinn er raunverulegur
Íslenskur landbúnaður á sann-
anlega í vök að verjast þessi misserin.
Samdráttur í sölu og aukin hlutdeild
innfluttra búvara á markaði hefur
leitt til verðfalls til
bænda fyrir sínar af-
urðir. Birgðir safnast
upp og verð til kúa-
bænda frá afurðastöðv-
um fyrir nautgripi hef-
ur lækkað um allt að
30% frá ársbyrjun 2020.
Framleiðslukostnaður
hefur hækkað með
verðhækkunum á að-
föngum, hærri launa-
kostnaði og hærri
kostnaði fyrir aðkeypta
þjónustu. Það er því
gengið á launalið bónd-
ans úr báðum áttum. Á sama tíma
hefur rekstur kjötafurðastöðva verið
þungur eins og kom fram í skýrslu
KPMG sem gerð var fyrir atvinnu-
vega- og nýsköpunarráðuneytið árið
2018 en sú staða sem þar er lýst hef-
ur síst batnað og raunar versnað
mjög á tímum Covid.
Heimild til samstarfs
til hagsbóta fyrir neytendur
Einhverjir kynnu þá að segja að
það þurfi bara að hagræða meira í
framleiðslunni og er það einmitt það
sem forsvarsmenn bænda hafa lagt
til með því að vilja að kjötafurða-
stöðvum sé veitt heimild til að sam-
einast og hafa með sér samstarf, líkt
og þekkist m.a. í mjólkuriðnaðinum.
Hins vegar fer FA gegn þeim til-
lögum, svo ótrúlegt sem það er.
Heimildin sem mjólkuriðnaðinum var
veitt árið 2004 hefur skilað sér í um 3
milljarða króna hagræðingu á árs-
grundvelli sem skilar sér bæði í
lægra verði til neytenda og hærra
verði til bænda. Hvernig er hægt að
vera á móti því? Er það í hag neyt-
enda? Svarið er augljóslega nei.
Með heimild til sameiningar og
samstarfs kjötafurðastöðva er áætlað
að sparist að lágmarki um tveir millj-
arðar króna á ársgrundvelli. Sem
dæmi um mun á starfsumhverfinu
hérlendis og erlendis má nefna að eitt
sláturhús í Danmörku slátrar jafn-
mörgum nautgripum á um fimm vik-
um og slátrað er á öllu Íslandi á heilu
ári í sjö húsum. Hagræðingin sem
næðist með sameiningu kæmi aug-
ljóslega fram í lægri framleiðslu-
kostnaði auk þess að hraða tækni-
væðingu með tilheyrandi
framleiðniaukningu. Undir þessi
sjónarmið hefur stjórnmálafólk tekið
og í endurskoðunarákvæði lífs-
kjarasamninganna segir að rík-
isstjórnin muni „kanna sérstaklega
hagkvæmni og skilvirkni í mat-
vælaframleiðslu“, líkt og fram-
kvæmdastjóri FA kemur inn á í grein
sinni. Öfugt viðFA fagna ég þeim
áherslum ríkisstjórnarinnar mjög.
Endurskoðun samnings við ESB
Þá hafa forsvarsmenn bænda einn-
ig gagnrýnt mjög tollasamning Ís-
lands og ESB þar sem forsendur
hans eru með öllu brostnar. Samn-
ingurinn var reyndar frá upphafi
mjög slæmur og sem dæmi má nefna
að tollkvótar fyrir nautgripakjöt sjö-
faldast á 31 mánaðar tímabili og sex-
faldast fyrir ost. Bretland er ekki
lengur hluti af samningnum og ferða-
mannafjöldinn hefur hríðfallið en
samkvæmt samtökum ferðaþjónust-
unnar gæti það tekið um fjögur ár að
ná jafnvægi í þeirri grein eftir krepp-
una sem ríður yfir. Hefur stjórn-
málafólk í auknum mæli tekið undir
þessi orð bænda, í mikilli óþökk FA
að því er virðist.
Samstaða gegn atlögunni
Bændur eru ekki í matvælafram-
leiðslu einungis sér til yndisauka.
Þetta er grunnatvinnugrein með
3.000 framleiðendur og um 10.000 af-
leidd störf. Að tala um erfiða stöðu
greinarinnar sem sérvandamál
þröngs hóps er einföldun og skamm-
sýni. Við þurfum að ná einhverri sátt
um hvar línan um heilbrigt sam-
keppnisumhverfi liggur. Við viljum
að vöruúrval sé gott og við viljum að
íslensk framleiðsla standi sig í sam-
keppni, en það umhverfi sem henni er
búið þarf þá að vera á þann hátt að af-
koman sé viðunandi. Ég hef ekki
nokkra trú á öðru en að það sé vilji
verslunarinnar, neytenda, launþega
og annarra.
Eftir Margréti
Gísladóttur » Afurðaverð til
bænda hefur lækkað
og framleiðslukostnaður
hækkað. Það er því
gengið á launalið bænda
úr báðum áttum.
Margrét
Gísladóttir
Höfundur er framkvæmdastjóri
Landssambands kúabænda.
Aðför að innlendri framleiðslu
Þessi fyrirsögn
blasti við í Frétta-
blaðinu hinn 18.11. síð-
astliðinn og segir þar
að meirihluti stórnot-
enda raforku á Íslandi
starfi ekki á fullum af-
köstum og raforku-
kaup gagnavera hafi
dregist töluvert saman
frá árinu 2018.
Undirritaður sér
ekki betur en þetta
kunni að vera góðar fréttir fyrir
landið okkar í heild. Við höfum þá
hugsanlega einhverja raforku til að
selja okkar frábæru gróðurhúsum
og grænmetisframleiðendum og get-
um þar með nýtt gróðurhúsin til
bjargar heimi okkar frá hinum
slæmu og ógnvekjandi gróðurhúsa-
áhrifum sem eru að setja efnahag ís-
lensku þjóðarinnar á kaldan klaka
með minnkandi loðnuafla og hlýn-
andi veðurfari.
Við skulum fagna því
að geta boðið okkar frá-
bæru framleiðendum grænmetis-
raforku á kjörum sem hugsanlega
geta bjargað efnahag okkar og hugs-
anlega gert afkomuna betri í landinu
okkar góða með aukinni sölu á
ódýrri orku til hollrar og heil-
brigðrar framleiðslu sem koma mun
allri jörðinni til bjargar á þessum
viðsjárverðu tímum.
Dregur úr
kaupum á raforku
Eftir Hjálmar
Magnússon
Hjálmar
Magnússon
»Við höfum þá
hugsanlega
einhverja raf-
orku til að selja
okkar frábæru
gróðurhúsum
og grænmetis-
framleiðend-
um.
Höfundur er fv. framkvæmdastjóri.
Laugavegi 178,105 Rvk. | Sími 551 3366 | www.misty.is
Opið virka daga kl. 10-18, laugardaga kl.10-14
NICOLA
samfestingur
frá PAPER LABEL
Geggjaður fyrir
kósýkvöldin
Stærðir XS-XL
Verð 13.590,-
Inga Sæland, Guð-
mundur Ingi Krist-
insson og Flokkur
fólksins vilja afnema
samtryggingu sjóð-
félaga í lífeyrissjóðum
verkalýðshreyfing-
arinnar. Inga Sæland
kynnir í pistli í Mbl.
24.11. sl. þingsálykt-
unartillögu sem þau
hafa lagt fram á Al-
þingi um að skora á
fjármálaráðherra að leggja fram
frumvarp, sem feli í sér eftirtaldar
breytingar: A. „Í fyrsta lagi sé það
tryggt að fólk geti valið á milli þess
að greiða skyldubundinn lífeyr-
issparnað í sjóð sem veitir hlutfalls-
lega réttindaávinnslu eða að greiða
inn á sérgreindan reikning þar sem
hægt er að velja hvernig lífeyrir er
ávaxtaður.“ B. „Í öðru lagi viljum
við að lífeyrisréttindi gangi að erfð-
um til lögerfingja að fullu þegar líf-
eyrisþeginn fellur frá. Erfingjar
geti valið hvort lífeyrir verði greidd-
ur út til þeirra beint eða hvort rétt-
indin flytjist til erfingja innan kerf-
isins.“
Eðlisbreyting á
lífeyrissjóðunum
Samþykki Alþingi breytingar á
lögum um lífeyrissjóði samkvæmt
þessum tillögum þarf jafnframt að
fella niður samtryggingu sjóðfélaga
í lífeyrissjóðunum. Við það yrði al-
ger eðlisbreyting á starfsemi lífeyr-
issjóðanna sem þá væru orðnir ein-
göngu vörslustofnanir sparifjár til
greiðslu ellilífeyris á meðan greidd
iðgjöld sjóðfélagans entust. Mjög
mikilvægum öryggisþætti í kjörum
launafólks væri eytt.
Gegn hagsmunum launafólks
Tillaga Ingu Sæland, Guðmundar
Inga og Flokks fólksins beinist því
gegn hagsmunum launafólks sem
verður fyrir áföllum og þarf að
njóta þeirrar tryggingar sem felst í
örorku- og maka- og barnalífeyri líf-
eyrissjóðanna. Það er launafólkið
sem þau og flokkurinn þykjast bera
fyrir brjósti. Tillögurnar eru líklega
settar fram vegna þess að þau sem
samið hafa þær og greinargerðina
fyrir þeim fjalla í fljótfærni um mál
sem þau virðast ekki hafa þekkingu
á, auk þess að vera illa haldin af
ranghugmyndum um lífeyrissjóðina
og starfsemi þeirra. Inga Sæland og
ónefndir verkalýðs-
leiðtogar hafa lengi alið
á tortryggi um starf-
semi lífeyrissjóðanna
og dreift þannig um þá
ósannindum.
Rangar fullyrðingar
Það sem Inga Sæ-
land skrifar í ofan-
greindum pistli er að
hluta til samhljóða
greinargerðinni með
þingsályktun-
artillögunni, sem
reyndar inniheldur, eins og pistill-
inn, rangfærslur og ósannindi, m.a.
eftirfarandi: „Stjórnir lífeyrissjóða
ráða ferðinni. Kaldhæðnislegt en
satt að stjórnirnar eru að meirihluta
skipaðar fulltrúum atvinnurek-
enda.“ Þetta er rangt og sýnir hve
litla þekkingu höfundurinn hefur á
því sem hún fjallar um. Stjórnir al-
mennu lífeyrissjóðanna eru til jafns
skipaðar fulltrúum verkalýðsfélaga
sem aðild eiga að viðkomandi lífeyr-
issjóði og fulltrúum atvinnurekenda.
Þannig hefur það verið frá 1970 og
gefist vel. Rétt er að geta þess að
almennt greiðir fólk í lífeyrissjóði
sem veita hlutfallslega réttindaá-
vinnslu miðað við greidd iðgjöld og
hefur verið svo frá upphafi. Það er
engin nýjung í tillögu Ingu Sæland
um að tryggja að fólk greiði í þann-
ig lífeyrissjóð. Varðandi þann hluta
tillögu Ingu sem snýr að greiðslu ið-
gjalda inn á sérgreindan reikning,
sem hægt væri að velja um hvernig
iðgjöld væru ávöxtuð, er það ljóst að
mjög væri aukið á áhættu sjóð-
félaga um ávöxtun iðgjalda sinna frá
því sem nú er. Fjármálafyrirtæki
myndu keppast við að auglýsa ým-
iss konar ávöxtunarmöguleika sem
oft stæðust ekki skoðun og væru að-
allega í þágu fjármálabraskara.
Rekstrarkostnaður lífeyrissjóðanna
myndi stóraukast. Þessi hluti tillögu
Ingu er því sniðinn fyrir fjár-
sýslubraskara en ekki hagsmuni
sjóðfélaganna.
Inga vill afnema
samtrygginguna
Eftir Árna
Þormóðsson
Árni
Þormóðsson
» Inga Sæland og
ónefndir verkalýðs-
leiðtogar hafa alið á tor-
tryggni um lífeyrissjóð-
ina og dreift um þá
ósannindum.
Höfundur er eldri borgari.