Morgunblaðið - 09.12.2020, Qupperneq 10

10 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 9. DESEMBER 2020
Garðatorg 6 | s. 551 5021 | www.aprilskor.is
Hælaskór úr rúskinni
36.990 kr.
Ágúst Ingi Jónsson
aij@mbl.is
Mat Náttúrufræðistofnunar Íslands á
varpstofni dílaskarfa og toppskarfa
hér á landi síðustu fimm árin sýnir að
báðum tegundum hefur fjölgað. Á það
einkum við um toppskarf sem hefur
fjölgað um ríflega 63% síðan 2018, lík-
lega vegna betri fæðuskilyrða. Telja
má að skarfaveiði undanfarinna ára
hafi verið sjálfbær, segir í skýrslu um
vöktun skarfa 2020, stofnmat og veiði-
álag, sem Guðmundur A. Guðmunds-
son dýravistfræðingur hefur unnið.
Samtals yfir 50 þúsund skarfar
Helstu varpstöðvar beggja skarfa-
tegunda eru um landið vestanvert og
helstar við Breiðafjörð og Faxaflóa,
en ungfuglar fara oft á flakk út fyrir
varpútbreiðslusvæðið. Mest er veitt
af skarfi á Vesturlandi og Vestfjörð-
um, en skarfar eru skotnir um allt
land. Báðar skarfategundirnar eru
nytjaðar og víða er hefð fyrir veiðum
og neyslu á skarfi.
Meðalveiði síðustu fjögurra ára var
1.545 dílaskarfar og 1.397 topp-
skarfar. Meðalveiðin er um 6% af
reiknaðri stofnstærð bæði dílaskarfa
og toppskarfa. Nokkrar sveiflur eru í
veiðunum og árið 2001 voru veiddir
3.811 toppskarfar og 3.336 díla-
skarfar, sem er mesta ársveiðin á öld-
inni. Verulega hefur dregið úr skráð-
um veiðum á báðum tegundum frá því
að farið var að skrá skarfaveiðar í
veiðikortakerfinu 1995.
Árið 2020 var heildarfjöldi topp-
skarfshreiðra metinn 6.092 og hefur
fjölgað verulega síðustu ár. Topp-
skarfur er þannig að rétta úr kútnum
eftir áralanga hnignun, sem ef til vill
má rekja til hruns sandsílis árið 2005.
Áætluð stofnstærð toppskarfa í sept-
ember í haust var 25.282 fuglar. Díla-
skarfi hefur fjölgað lítillega síðustu ár
og var heildarstofninn áætlaður
25.893 einstaklingar.
Toppskarfur
réttir úr kútnum
 Betri fæðuskilyrði  Sjálfbærar veiðar
Morgunblaðið/Ómar Óskarsson
Uppeldi Toppskarfar með unga á
Dímonarklökkum í Breiðafirði.
Litbrigði himinsins geta verið margbreytileg eins og
þessi mynd ber með sér. Hún var tekin í 40.000 feta
hæð (um 12 km) yfir Suðaustur-Grænlandi klukkan 18
á sunnudaginn var. Sólin var að setjast og varpaði
löngum geislum upp í vetrarhimininn.
Sigríður Einarsdóttir flugstjóri tók myndina á heim-
leið frá Boston, og sagði að dökkbláa röndin væri
skuggi sem jörðin varpaði á lofthjúpinn. Bleiklitaði
bjarminn er kallaður „belti Venusar“. Sólargeislarnir
mynda það í lofthjúpnum við sólarupprás eða sólsetur.
Ljósmynd/Sigríður Einarsdóttir
Á mörkum dags og nætur í háloftunum
Vetrarbirtan sýndi svipbrigði sín yfir Suðaustur-Grænlandi
Niðurstöður rúmmálsreikninga á
snjóflóðunum sem féllu á Flateyri
14. janúar 2020 sýna að flóðið úr
Skollahvilft var um 315 þúsund m3 og
150 þúsund tonn. Flóðið úr Innra-
Bæjargili var um 240 þúsund m3 og
um 115 þúsund tonn. Til samanburð-
ar er talið að hamfaraflóðið sem féll
úr Skollahvilft 26. október 1995 hafi
verið um 430 þúsund m3 og 180 þús-
und tonn að stærð. Flóðið sem féll úr
Skollahvilft í janúar 2020 er því
nokkru minna en flóðið 1995, sam-
kvæmt nýrri skýrslu Veðurstofu Ís-
lands. Þar er tekið fram að veruleg
óvissa sé í mati á rúmmáli flóðanna.
Samkvæmt grófu mati er hún +/- 50
þúsund m3 fyrir hvort flóð.
Ratsjár mældu hraðann
Doppler-radar á Skollahvilftar-
garðinum mældi hraða snjóflóðsins
úr Skollahvilft eftir að það kom út úr
gilkjaftinum í um 200 metra hæð yfir
sjávarmáli. Tvö loftnet voru á garð-
inum og beindist það efra að svæðinu
neðan gilkjaftsins en það neðra að
flóðinu þar sem það flæddi meðfram
garðinum. Snjóflóðið braut efra
mastrið. Efri radarinn náði því að-
eins mælingum meðan flóðið flæddi
milli gilkjaftsins og garðsins. Neðri
radarinn sýndi hraða flóðsins í meira
en hálfa mínútu meðan það streymdi
meðfram garðinum.
Fremsti hluti snjóflóðsins, eðlis-
léttur iðukastafaldurinn, ferðaðist á
45-60 m/s (162-216 km/klst.) hraða.
Hraði flóðsins reiknaður út frá
ferðatíma þess var um 55 m/s (198
km/klst.).
Neðri radarinn sýndi hreyfingu
snjóflóðs sem var allt annars eðlis en
sást í þeim efri. Eðlislétta og hrað-
fara flóðið sem fór með iðuköstum og
rann að hluta yfir leiðigarðinn kom
ekki fram á neðri radarnum. Flestar
mælingarnar sýndu skarpan topp en
af því má ráða að flóðið hafi ferðast
sem samhangandi kökkur sem ýttist
fram í heilu lagi. Sjónsvið neðri rad-
arsins spannaði um 1.000 metra og
tók það snjóflóðið um 30 sekúndur að
fara þá leið. Það samsvarar meðal-
hraða um 30 m/s (108 km/klst). Það
passar ekki illa við Doppler-hraða-
mælingarnar sem sýndu hraðann
lækka frá 35-45 m/s (126-162 km/
klst) niður í 10-20 m/s (36-72 km/
klst) á þessum tíma. gudni@mbl.is
265 þúsund tonna snjóflóð
 Skýrsla um snjóflóðin á Flateyri 14. janúar 2020  Radar mældi hraða snjó-
flóðsins úr Skollahvilft  Geystist fram á allt að 216 km/klst. hraða úr gilkjaftinum
Morgunblaðið/Hallur Már
Flateyri Varnargarðarnir beindu snjóflóðunum að mestu frá byggðinni.
Rannsóknarnefnd samgönguslysa,
siglingasvið, afgreiddi á fundi sínum
á föstudag m.a. tvær lokaskýrslur
vegna efnaslysa sem urðu um borð í
skipum Síldarvinnslunnar. Í báðum
tilvikum voru orsakir slysanna tald-
ar vera þær að ekki var notaður rétt-
ur hlífðarbúnaður.
Þriðja stigs bruni
Í öðru tilvikinu var skipverji að
úða síður og loftþil í lest með sterku
hreinsiefni um borð í Beiti sem lá við
bryggju á Akureyri í júnímánuði síð-
astliðnum. Þegar hann var að úða
upp fyrir sig lak efnið niður og náði
að renna inn undir stakkermar og í
peysu hans á hægri handlegg með
þeim afleiðingum að hann brenndist
illa.
Farið var með slasaða á slysadeild
og reyndist hann vera með þriðja
stigs bruna á hluta handleggsins.
Hann þurfti m.a. að fara í húð-
ágræðslu og var frá vinnu í talsverð-
an tíma, að því er fram kemur í
skýrslu RNSA.
Eftir atvikið var áhættumat fyrir
þrif endurskoðað og uppfært og farið
yfir breytingar á því með áhöfninni. Í
niðurstöðum bendir rannsókna-
nefndin á mikilvægi áhættumats og
að það sé uppfært reglulega og sér-
staklega ef óhöpp verða líkt og gert
var í þessu tilfelli öðrum til eftir-
breytni. Mikilvægt sé að farið sé eft-
ir þeim reglum og verklagi sem
áhættumat kveði á um.
Við þrif á frystibúnaði
Í hinu tilvikinu slasaðist skipverji
um borð í Blæng í lok september í
fyrra er skipið var í höfn í Neskaup-
stað. Tveimur skipverjum var falið
að þrífa hluta af frystibúnaði. Við lok
verksins varð annar þeirra var við
sviða á upphandleggjum og í ljós
kom að hann var illa brenndur.
Brunasárin voru skoluð með vatni og
síðan leitað til læknis. Við rannsókn
kom fram að skipverjinn hlaut ann-
ars stigs brunasár á hægri handlegg,
en brenndist minna á þeim vinstri.
aij@mbl.is
Réttur búnaður ekki notaður
við þrif með sterkum efnum
 Siglingasvið RNSA fjallaði um tvö efnaslys í skipum
Undirdeild
Mannréttinda-
dómstóls Evrópu
í Strassborg hef-
ur vísað frá kæru
frá íslenskum
karlmanni, sem
vildi áfrýja til
Hæstaréttar
ákvörðun héraðs-
dómara um máls-
kostnað.
Maðurinn var í héraðsdómi sýkn-
aður í meiðyrðamáli en dómurinn
ákvað í ljósi málsatvika, að hvor aðili
skyldi bera eigin málskostnað. Mað-
urinn vildi skjóta þeirri niðurstöðu
til Hæstaréttar, sem hafnaði að veita
áfrýjunarleyfi og sagði að dómarar
hefðu umtalsvert svigrúm til að taka
ákvarðanir um málskostnað.
Maðurinn kærði þá niðurstöðu til
Mannréttindadómstólsins og taldi
hana brjóta gegn tjáningarfrelsi
sínu. Undirdeild réttarins var því
ekki sammála og vísaði málinu frá.
Máli vísað
frá í Strass-
borg
Hús Mannréttinda-
dómstólsins.