Lögmannablaðið - 2016, Blaðsíða 14

PISTILL FORMANNS
REIMAR PÉTURSSON HRL.
SJÁLFSTÆÐI LÖGMANNA ER mikil­
væg vernd almennings fyrir ofríki. Í
alþjóðlegum samþykktum um störf
lögmanna er gjarnan hnykkt á þessu
og lögð áhersla á að félög þeirra stýri
sér sjálf og setji lögmönnum siðareglur
án afskipta valdhafa.
Hér á landi hefur sjálfstæði lög­
manna og Lögmannafélags Íslands
í megindráttum verið tryggt með
ákvæðum laga nr. 77/1998 um lög­
menn. Þar er Lögmannafélagi Íslands
veitt heimild til að setja siða reglur
fyrir lögmenn og lögin mæla fyrir
um sjálfstæða úrskurðarnefnd. Þetta
fyrirkomulag hefur reynst farsælt þótt
vitaskuld megi lagfæra sum atriði
þess.
Verkefnastaða lögmanna hefur verið
prýðileg og þrátt fyrir mikla fjölgun í
stétt lögmanna hafa kvartanir undan
störfum þeirra ekki aukist í sama
hlutfalli. Tekjur lögmanna virðast
því almennt standa undir vönduðum
vinnubrögðum.
Óvíst er hvort þetta ástand muni
vara. Málaflóðið í kjölfar banka­
hrunsins er að fjara út, þótt enn
eimi eftir af því. Atvinnuleysi meðal
lögfræðinga hefur aukist og minnk­
andi viðleitni nýútskrifaðra að afla sér
lögmannsréttinda sýnir að verk efna­
staðan kann að versna. Því er fyrirséð
að tekjur lögmanna dragist saman og
samkeppnin um brauðið verði harðari.
Ástæðulaust er að kvarta yfir aukinni
samkeppni. Hún getur leitt til þess
að lögmenn veiti betri þjónustu með
hagkvæmari aðferðum en áður hafa
tíðkast. Samkeppninni geta þó fylgt
slæmir fylgifiskar. Lögmenn, sem
standa höllum fæti, kunna t.d. að
freistast til að beita óheiðarlegum
meðulum í samkeppni eins og að
etja viðskiptavinum út í málaferli
að ósekju, að beita óheiðarlegum
aðferðum til að verða sér úti um
verkefni og jafnvel að veita atbeina
til óheiðarlegra verka í andstöðu við
siðareglur.
Því miður hefur orðið vart við auknar
umkvartanir um háttsemi af þessum
toga sem hafa ýmist borist stjórninni
formlega eða með öðrum hætti.
Málum hjá úrskurðarnefndinni hefur
einnig fjölgað. Þetta er áhyggju efni
því samkeppni lögmanna má ekki
fara fram á forsendum siðferðislegra
undirboða.
Sumir myndu að vísu segja: Sé þetta
raunin þá komi það Lögmannafélaginu
ekki við. Viðskiptavinir lögmanna
verði einfaldlega að bera ábyrgð á
sínu vali á lögmanni sjálfir.
Þetta sjónarmið stenst ekki. Láti
Lögmanna félagið siðferðisleg undir­
boð félagsmanna óátalin stofnar slíkt
sjálfstæði félagsins í hættu. Fors­
enda sjálf stæðisins er nefnilega sú
að félagið rísi undir þeirri ábyrgð
að hafa eftirlit með félagsmönnum.
Síðan verður að hafa hugfast að lög­
menn bera siðferðislegar skyldur
gagnvart dómstólum, félaginu og
almenningi öllum. Félagið getur ekki
látið brot á slíkum skyldum óátalin
þótt viðskiptavinir einstakra lögmanna
kvarti ekki og njóti jafnvel góðs af
slíkum brotum.
Standi félagið ekki undir þessari
ábyrgð sinni má heita fullvíst að ríkis­
valdið, fyrr eða síðar, skerði sjálfstæði
félagsins og taki upp á sínum eigin
forsendum eftirlit með félagsmönnum.
Félagsmenn hljóta að vilja koma í veg
fyrir þetta. Félagið verður því að halda
uppi viðeigandi eftirliti og þeir tímar
sem nú ganga í garð kalla sérstaklega
á slíkt.
Sjálfstæði og ábyrgð
14 LÖGMANNABLAÐIÐ TBL 01/16