Tölvumál - 01.01.2016, Blaðsíða 21

21
MINNING
JÓN ÞÓR ÞÓRHALLSSON
Heiðursfélagi Ský.
Fæddur 21.06.1939
Dáinn 20.09.2016
Einn af þeim mönnum sem hefur haft einna mest áhrif á þróun
upplýsingatækni á Íslandi er Dr. Jón Þór Þórhallsson, sem við kveðjum
hér. Eftir stúdentspróf fór hann fór til náms í Þýskalandi árið 1959, fyrst
við Tækniháskólann í Karlsruhe en síðan við Háskólann í Gießen í
Hessen þar sem hann hlaut doktorsgráðu í fræðilegri eðlisfræði og
útskrifaðist með láði árið 1967.
Á árunum 1969­1974 starfaði Jón Þór sem prófessor við Red Deer
College í Alberta í Kanada. Þar stundaði hann rannsóknir og kennslu í
eðlisfræði, stærðfræði og tölvunarfræði ásamt því að vera forstöðumaður
tölvuþjónustudeildar háskólans. Árið 1974 kom Jón Þór aftur heim til
Íslands og varð forstöðumaður Reiknistofnunar Háskólans. Því starfi
gegndi hann til 1977 þegar hann varð forstjóri Skýrr hf. Jón Þór var
forstjóri Skýrr í 20 ár, allt til ársins 1997 og samhliða því starfi var hann
einnig dósent við Háskóla Íslands og kenndi upplýsingatækni í
Viðskipta­ og hagfræðideild HÍ á árunum 1974­1997.
Undir forystu Jóns Þórs þróaðist Skýrr frá því að vera gagna vinnslu­
fyrirtæki í að vera upplýsingafyrirtæki. Í fyrstu voru öll vinnslugögn skráð
í gataspjöld og síðan unnin í runuvinnslu. Undir forystu Jóns hóf
fyrirtækið sívinnsluvæðingu og tókst á við það verkefni að smíða og
reka upplýsingakerfi fyrir allar grunnskrár þjóðfélagsins; þjóðskrá,
fyrirtækjaskrá, fasteignskrá, skipaskrá og bifreiðaskrá. Einnig bjó Skýrr
til og rak upplýsingakerfi sem héldu utan um álagningu skatta, tollakerfi
og innheimtu opinberra gjalda sem og launa­ og bókhaldskerfi fyrir ríki
og borg. Jón lagði mikla áherslu á að kerfin mynduðu lífræna heild,
væru nútímaleg og að gögn flæddu greiðlega milli kerfa.
Jón Þór var ákveðinn forstjóri, hafði styrka stjórn á öllum þáttum rekstar
og skýra sýn á hvernig Skýrr skyldi þróast. Mikill áhersla var lögð á
íslensku, öryggismál og gæðamál svo eitthvað sé nefnt. Jón Þór taldi
það eitt af sínum hlutverkum að ala upp nýja kynslóð sem ryðja skyldi
brautina fyrir þróun upplýsingatækni á Íslandi og tryggja hagnýtinu
hennar sem víðast í þjóðfélaginu. Margir starfsmenn kynnust Jóni fyrst
sem kennara í Háskólanum og síðan sem lærifaðir í Skýrr. Hann var
óþreyt andi að ryða brautina fyrir nýjar hugsanir og aðferðir hvort sem
var í stjórnun, fjármálum eða tækni.
Eitt af áhugamálum Jóns Þórs var að aðstoða Eystrasaltslöndin við að
smíða og reka upplýsingkerfi sem hann lagði mikla rækt við fyrst sem
forstjóri Skýrr og síðar sem ráðgjafi.
Jón Þór var formaður Skýrslutæknifélagsins frá 1979­1982 og var ætíð
mikill stuðningsmaður félagsins og stuðlaði að framþróun félagsins.
Skýrslutæknifélagið gerði Jón Þór að heiðursfélaga árið 2008.
Jón Þór var einn af þeim mönnum sem allir tóku eftir. Hann var fram­
sækin og fylgdist mjög vel með nýjungum í tækni og stjórnun og var
stöðugt að máta þær hugmyndir við Ísland til að finna út hvað gæti
komið að notum. Að öðrum ólöstuðum þá er hann sennilega sá maður
sem hafði einna mest áhrifa á þróun upplýsingatækni á Íslandi á 21 öld.
Ómar Ingólfsson
Stefán Kjærnested
Þorsteinn Garðarsson
HEIMILDIR
Eiríkur Rögnvaldsson. Hvað er máltækni og hvaða máli skiptir hún fyrir
íslensku? Vísindavefurinn, 21. janúar 2014. Sótt 23. febrúar 2016.
http://visindavefur.is/svar.php?id=66671.
Eiríkur Rögnvaldsson, Kristín M. Jóhannsdóttir, Sigrún Helgadóttir og
Steinþór Steingrímsson. (2012). Íslenskt tungu á stafrænni öld / The
Icelandic Language in the Digital Age. META­NET White Paper Series.
Springer, Berlín.
Guðrún Kvaran. (2008). Eru líkur á að íslenskan deyi út eins og sum önnur
tungumál? Vísindavefurinn, 2. júlí 2008. Sótt 23. febrúar 2016 af
http://visindavefur.is/svar.php?id=47397.
Sigríður Hagalín. (2015). Búa til íslenska rödd fyrir Google. Ríkisútvarpið,
12. október 2015. Sótt 23. febrúar 2016 af http://www.ruv.is/frett/
bua­til­islenska­rodd­fyrir­google.
Tölvu­ og netnotkun á Íslandi og í öðrum Evrópulöndum 2014. (2015).
Hagtíðindi - ferðamál, samgöngur og upplýsingatækni, 2015(1).
Skoðað 22. febrúar 2016 á https://hagstofa.is/media/43822/
hag_150123.pdf