Aðventfréttir - nóv. 2017, Blaðsíða 13

Hinn kristni heimur, rétt fyrir siðbótina, var heimur mikilla athafnasemi trúariðkana.
Fólk flest var guðrækið og trúfast
kirkjunni. En guðrækni þess var að
miklu leyti sprottin af blekkingum.
Þetta er almennt viðurkennt, jafnvel
af kaþólskri sagnaritun: „Bænir,
líf, og kenningar áttu lítið skylt við
Ritninguna og hugsjónir postulanna.1
Trúarlíf bar oft merki um ytra
form og reglur, venjubundin
formsatriði. Á hverjum degi, í
borginni Köln, í Þýskalandi, voru fleiri
hundruð altarisgöngur sem
sakramenti, en það var ekki boðið upp
á eina einustu bænastund á máli
almennings, né var ungmennum veitt
uppfræðsla. Fólk flykktist til
munkaklaustra í leit að veraldlegu og
andlegu öryggi. Íbúatala Þýskalands á
þessum tímum var um það bil 20
milljónir. Af þeim voru ein og hálf
milljón prestar og munkar. Hinir
trúuðu voru ekki hvattir til þess að
lesa Heilaga Ritningu, heldur til þess
að leggja í erfiða pílagrímsgöngu (eins
og ferð til „hinnar heilögu skikkju
Krists“ í Treves, Þýskalandi) eða til að
dást að fjölmörgum söfnum helgra
dóma. Friðrik hinn vitri kjörfursti í
Saxlandi, sem réði héraðinu þar sem
Lúther bjó, átti safn meira en 19.000
helgra dóma.2 Þar á meðal var „hey út
jötu Jesú,“ „trjágrein úr hinum
brennandi runna,“ og „mjólkurdropar
úr Maríu móður Jesú.“ Aldrei voru
bornar brigður á trúverðugleika
þessarra hluta.
Átökin um aflátskenninguna
Krafa Jesú um að gera „góð verk“
(Matt 5.16) var afbökuð þannig að
hún varð fullkomlega framandi
fagnaðarerindinu. Þegar Jesús fyrirgaf
fólki syndir þeirra (Mrk 2.5; Jóh 8.11)
þá íþyngdi hann þeim ekki með
frekari hegningu, heldur lét það í friði
fara. Guðfræðingar miðaldanna,
hinsvegar, snéru náð Jesú upp í flókið
kerfi boða og verka. Sagt var að
einstaklingur gæti fengið fyrirgefningu
syndar hjá presti í skriftartíma, en til
viðbótar þurfti viðkomandi að inna af
hendi verk iðrunar til þess að bæta
fyrir syndina. En það var einnig hægt
að sleppa við þessi verk iðrunar. Í
þessum tilgangi var kenning um aflát
frá veraldlegum syndum þróuð. Þetta
byrjaði á miðöldum þegar hægt var að
kaupa aflát fyrir hina dánu sem voru
(að því að haldið var) í
hreinsunareldinum. Þrátt fyrir það að
hætt var við að selja aflátsbréf eftir
siðbótina, er kenning rómversk-
kaþólsku kirkjunnar enn við lýði enn
þann dag í dag. 3
Siðbótin spratt upp vegna
ágreinings um réttmæti iðrunarverka
og sölu á aflátsbréfum. Páfarnir á
þeim tíma hvöttu til sölu á
aflátsbréfum til fjáröflunar fyrir
byggingu Péturskirkjunnar í Róm. Að
sögn kaþólska kirkjusöguritarans
Jósephs Lortz fór „hneykslanleg
fjárplógsstarfsemi“ 4 að breiðast út.
Einn af fremstu aflátsprédikurunum
var dominíkanski presturinn Jóhann
Tetzel, en hann lofaði hinum trúuðu
að „um leið og silfrið snerti
kistubotninn hjá honum myndi hin
frelsaða sál til himins fljúga.“ 5
Þetta vakti reiði hjá hinum unga
guðfræðiprófessor, Martin Luther í
Wittenberg. Í bréfi til erkibiskupsins
Albrecht frá Mainz mótmælti Lúther
þessari afbökun kristinnar kenningar:
„Hvergi nokkurs staðar hefur Kristur
boðið prédikun afláts, heldur skuli öll
áhersla lögð á prédikun
fagnaðarerindisins.“ 6
Samkvæmt frásögn vinar Lúthers,
Philipps Melanchthon, ritaði Lúther
þessar línur 31. október, 1517, og
negldi 95 setningar varðandi aflát og
iðrunarverk á hurð kastalakirkjunnar í
M I Ð V I K U R D A G U R
B Æ N A V I K A N
endurspegla
Boðorð
Hegðun okkar endurspeglar
hver við erum.
eðli hans
Guðs
Nóvember 2017 | Aðventfréttir 13