Lögmannablaðið - 15.06.1996, Blaðsíða 7

Guðni A. Haraldsson, hrl.
Miskabætur
Miskabœtur eru bœtur fyrir ófjárbagslegt tjón
Með skaðabótalögum nr. 50
frá 1993, er tóku gildi 1.
júlí það ár, voru lögfest
ákvæði um bætur fyrir miska. Fyrir
gildistöku laganna var stuðst við
264. gr. almennra hegningarlaga er
miskabóta var krafist og þær
dæmdar. Á grundvelli þeirrar
greinar fengu menn sér dæmdar
bætur fyrir spjöll á líkama, frelsis-
skerðingu, refsiverða meingerð
gegn friði og æru. Loks náði 264.
gr. alm. hgl. yfir meingerð, er telja
mátti drýgða af illfýsi.
Samkvæmt skaðabótalögum má
nú flokka miskabætur í bætur fyrir
miska, er tengist líkamstjóni annars
vegar og bætur fyrir miska, sem er
óháður líkamstjóni hins vegar.
Bcetur fyrir miska vegna
líkamstjóns
Um bætur fyrir miska er leiðir af
líkamstjóni er fjallað í 3. og 4. gr.
skaðabótalaga. Þeim bótum má
síðan skipta upp í bætur fyrir tíma-
bundinn miska og varanlegan
miska.
1. Tímabundinn miski
Ákvæði 1. mgr. 3. gr. laganna
fjallar um (sem í lögunum er kall-
aður þjáningar). Það er svohljóð-
andi:
„Greiða skal þjáningabætur fyrir
timabilið frá því að tjón varð þar til
ekki er að vænta frekari bata, 1.300
kr. fyrir hvern dag sem tjónþoli er
rúmfastur og 700 kr. fyrir hvern
dag sem tjónþoli er veikur án þess
að vera rúmliggjandi. Þegar sér-
staklega stendur á er heimilt að
greiða þjáningabætur þótt tjónþoli
sé ekki veikur. Nemi bætur meira
en 200.000 kr. er heimilt að víkja
frá fjárhæðum þeim sem greinir í 1.
málsl.“
Guöni Á. Haraldsson, hrl
Samkvæmt greinargerð með
frumvarpi að lögunum eru bætur
fyrir tímabundinn miska skilgreind-
ar sem fégjald fyrir þjáningar í kjöl-
far líkamstjóns. f ákvæðinu er fjall-
að um tímabundinn miska eða
„þjáningar“. Þessar bætur eru staðl-
aðar og nema þannig ákveðinni
fjárhæð fyrir hvern dag sem tjón-
þoli er rúmliggjandi og lægri fjár-
hæð þegar hann er veikur en ekki
rúmliggjandi.
Bætur samkvæmt 3- gr. eru mis-
munandi eftir því hvort tjónþoli er
„rúmfastur" eða „veikur án þess að
vera rúmliggjandi“. Með orðunum
rúmfastur eða rúmliggjandi er átt
við það læknisfræðilega ástand að
tjónþoli getur ekki haft fótavist.
Takmörkuð fótavist fellur og hér
undir. Einnig öll sjúkrahúsvist.
Verði ágreiningur um þetta ástand
og tímalengd þess sker læknis-
fræðilegt mat úr. Sjá dóm Hæsta-
réttar frá 11. apríl s.l. í málinu nr.
38/1995. Slíkt mat er síðan háð
frjálsu sönnunarmati dómstóla.
Á sama hátt er hugtakið „veikur
án þess að vera rúmliggjandi“ háð
læknisfræðilegu mati.
Bæturnar skal greiða tjónþola
fyrir tímabilið frá því að tjón varð
og þar til ekki er að vænta frekari
bata. Samkvæmt 5. gr. laganna, er
fjallar um bætur fyrir varanlega ör-
orku, á tjónþoli rétt á að fá varan-
lega örorku sína metna á þeim
tímapunkti „eftir að ekki er að
vænta þess að tjónþoli nái frekari
bata“.
í tíð eldri réttar var að jafnaði lit-
ið svo á að ekki væri ráðlegt að
meta varanlega örorku fyrr en ár
væri liðið frá slysi. Hér var í raun
um læknisfræðilegt mat að ræða
en tjónagreiðendur eins og trygg-
ingarfélög tóku undir mat þetta og
var almennt miðað við það tíma-
mark. Skaðabótalögin breyta á
engan hátt þessari viðmiðun.
Samkvæmt þessu greiðast bætur
fyrir tímabundinn miska fyrir tíma-
bilið frá slysi og allt að þeim tíma
þegar tímabært er að meta varan-
lega örorku. Borið hefur á því að
tryggingarfélög hafi viljað túlka
ákvæði 3. gr. þannig að bætur
greiddust einungis meðan tjónþoli
væri óvinnufær. Vinnufærni og það
ástand, þegar ekki er að vænta
frekari bata, þarf ekki alltaf að fara
saman.
Hægt er að hugsa sér starfsmann
er sinnir símavörslu og lendir í því
að handleggsbrotna. Hann er
mættur til vinnu í gipsi þremur
dögum eftir slys. Gipsið er tekið
eftir þrjár vikur. Starfsmaðurinn er
síðan með óþægindi í brotinu og
þremur mánuðum eftir slys eru síð-
an naglar teknir úr brotinu. Á slík-
ur maður að fá bætur frá slysdegi
Lögmannablaðiö
7