Víðförli - 15.03.1994, Page 6

safnaðar. Fyrst skal fjallað um atferli
safnaðarins, síðan um umbúnað
kvöldmáltíðarinnar og síðast um at-
ferli prestsins.
Atferli safnaðarins við altarisgöngu
er í eðli sínu einfalt. Þau sem ganga
innar leggja af stað meðan sunginn er
söngurinn „0, þú Guðs lamb Krist-
ur“, eða strax að honum loknum.
Eðlilegt og sjálfsagt er að þau leggi af
sér yfirhafnir, rétt eins og það þykir
ekki kurteisi að setjast til borðs í yfir-
höfn.
Venjulega krjúpa altarisgestirnir
og meðtaka sakramentið þannig og
venjulega beint í munninn án þess að
hafa hönd á. Kropið táknar lotningu
og meðtekning sakramentisins beint í
munninn minnir á að frammi fyrir há-
tign Guðs, sem lotið hefur niður til
mannanna í syni sínum Jesú Kristi, er
sérhver maður sem ómálga barn.
Þegar Guð mettar með náð sinni er-
um við eins og böm sem foreldri mat-
ar.
Lengst af var þessi háttur ávallt
hafður á. Á síðari árum er algengt að
meðtaka sakramentið standandi í
óslitinni röð altarisgesta, sem ganga
fyrir prestinn og snúa strax frá þegar
brauðs og víns hefur verið neytt, en
einnig getur einfaldlega verið óhægt
einstökum altarisgestum að krjúpa.
Þegar brauði er útdeilt í hönd altaris-
gests, eins og stundum er gert, þá
eru tvær aðferðir algengastar: Altar-
isgestur opnar lófa hægri handar og
heldur vinstri hönd undir þeirri
hægri. Brauðið er lagt í opinn lófann,
en altarisgestur ber brauðið að vörum
sér. Eða: Altarisgestur réttir fram
vinstri hönd, brauðið er lagt í opinn
lófann, altarisgestur tekur brauðið
með tveim fingrum hægri handar og
ber að vörum sér.
Algengast er að altarisgestir gjöri
krossmark fyrir sér eftir að þeir hafa
meðtekið sakramentið.
4. Umbúnaður
kvöldmáltíðarinnar
Til þess að hafa kvöldmáltíð í sinni
allra einföldustu mynd þarf, sam-
kvæmt skilningi okkar evangelisk-
lútersku kirkju, kaleik og patínu,
brauð og vín, vígðan prest og í það
minnsta eina kristna sál (sem reyndar
getur verið presturinn sjálfur ef aðrir
eru ekki til staðar.)
Einfaldasta form athafnarinnar
sjálfrar er (sálmur), innsetningarorð
kvöldmáltíðarinnar og bæn Drottins:
Faðir vor. Slíkt einfalt form er t.d.
haft við sjúkrabeð. í neyðartilfellum
þarf engan sérstakan umbúnað, en þó
myndi prestur vera klæddur ölbu og
stólu, eða hempu, rykkilíni og stólu.
Sé þess kostur er breiddur hvítur
dúkur á borð og kveikt kertaljós.
Við sjúkrabeð er hægt að útdeila
brauði og víni í einu lagi með því að
dýfa brauðinu í vínið, eða útdeila með
skeið.
Þegar altarisganga er í kirkju og í
messu er eftirfarandi að athuga: Það
er vissulega hægt að setja kaleik og
patínu á altarið áður en messa hefst
og það er hægt að láta áhöldin standa
á altarinu án þess að breiða nokkuð
yfir og það er líka hægt að taka til
oblátur á patínuna og hella víni í kal-
eikinn áður, - en einkum hið síðast-
talda er ekki æskilegt. Vín á ekki að
standa lengi í opnum kaleik. Fyrir því
eru fyrst og fremst hagnýtar
ástæður. Bæði er að vínið getur spillt
gyllingunni í kaleiknum og kaleikurinn
víninu (ef gyllingin er skemmd) og
eins geta skorkvikindi fallið í kaleik-
inn. Á kirkjum þarf því að vera til
askja undir brauð, (oblátuöskjur /
bakstursskrín) og kanna (eða karafla)
undir vín. Það er æskilegt að þessir
hlutir séu úr eðalmálmi eins og kaleik-
ur og patína, en ef söfnuðurinn hefur
ekki efni á því má nota ódýrari öskjur
og könnu, t.d. úr leir. Þegar þessir
hlutir eru við hendina tilreiðir prest-
urinn brauð og vín á meðan sunginn er
sálmurinn fyrir kvöldmáltíðina.
Hægt er að komast af án dúka,
nema ávallt verður að vera til klútur
til að þurrka af barmi kaleiks. Best er
að nota munnþurrku úr líni. Dúkar við
kvöldmáltíðina eru annars þessir: Lít-
ill dúkur (klútur), sem fyrr var nefnd-
ur, til að þurrka af barmi kaleiks, dúk-
ur til að leggja á milli kaleiks og patínu
þegar patínan er lögð ofan á kaleikinn
og dúkur til að breiða á mitt altarið
þegar efnin eru tilreidd. Þessi dúkur
heitir kristslíkamadúkur, eða kor-
poralsdúkur, og heyrir raunar til
skrúða altarisins. Lfm þennan dúk
gilda ákveðnar reglur um stærð og
lögun. Hann er hvítur eins og hinir
dúkamir og oftast úr lfni. Korporals-
dúkurinn er brotinn saman í femt
þegar hann er ekki í notkun og
geymdur í sérstakri hirslu sem kallast
korporalshús. (Ef hún er til). Kor-
poralshúsið og klæðið sem lagt er yfir
kaleik þegar hann stendur á altari
(velum) hafa sama lit og messuskrúð-
inn hverju sinni.
Lengra verður ekki komist að
sinni. Um þessi atriði þarf að fara
nokkru fleiri orðum. Eftir er að fjalla
um hlutverk meðhjálparanna, sem er
mismunandi eftir stöðum og fer eftir
því hvemig meðhjálpari og prestur
skipta með sér verkum. Heimild er
fyrir því að ekki þurfi vígðan prest til
að aðstoða við útdeilingu kvöldmáltíð-
arinnar. Fer vel áþví að það sé einmitt
meðhjálparinn sem þá aðstoðar
prestinn.
ERKIBISKUPINN
AF KANTARABORG
Dagana 22.-24. apríl n.k.
mun erkibiskupinn af Kantara-
borg, George Carey, heim-
sækja ísland ásamt fríðu föru-
neyti.
Erkibiskupinn sem er æðsti yfir-
maður ensku biskupakirkjunnar,
heimsækir nú í apríl kirkjur Norður-
landa og lúthersku kirkjurnar í
Eystrasaltslöndunum og er Island
síðasti áfanginn í heimsókn hans.
Meðal þeirra, sem fylgja erkibis-
kupnum og eiginkonu hans era Da-
vid Tustin, biskup í Grimsby og
Stephen Platten, sem er aðstoðar-
maður erkibiskupsins vegna sam-
kirkjulegra málefna, en hann kom
hingað til lands á síðasta hausti til að
undirbúa heimsóknina.
Erkibiskupinn mun hitta forseta
íslands að máli og einnig dóms- og
kirkjumálaráðherra. Þá mun hann
eiga fund með leiðtogum kristinna
trúfélaga á íslandi. Hann mun heim-
sækja tvær yngstu kirkjumar í
Reykjavík, Hjallakirkju og Grafar-
vogskirkju og þá einnig Hallgríms-
kirkju. Heimsókn erkibiskupsins
lýkur í Skálholti sunnudaginn 24.
apríl. Þar mun hann prédika í
messu, en biskup íslands mun þjóna
fyrir altari.
6