Rauði borðinn : fréttabréf alnæmissamtakanna á Íslandi - 01.12.1995, Qupperneq 6

*
Haraldur Brriem, Landlæknrisembættrinu,
ásamt samstarfshópri frá Borgarspitala:
HlV-sýking eg alnæmri
á íslandri
Inngangur. Alnæmi greindist fyrst í
Bandaríkjunum árið 1981. Enda þótt
sjúkdómurinn hafi síðan náð að breiðast
út um alla heimsbyggðina er þessi farald-
ur enn á byrjunarskeiði. Orsök sjúk-
dómsins er hæggeng veirusýking af
völdum retróveiru (human immunodefi-
ciency virus, HIV), hér nefnd alnæm-
isveira. Meðgöngutími sjúkdómsins er
langur eða 10 ár að meðaltali frá smitun
til alnæmis. Lífslíkur alnæmissjúklinga
hafa á hinn bóginn lengst af verið afar
litlar. Á íslandi greindist fyrsti sjúkling-
urinn með alnæmi árið 1985 og elstu
blóðsýnin sem fundist hafa hér á landi
með mótefni gegn alnæmisveiru eru frá
árinu 1983.
Skilgreining og aðferð. Upphaflega
var alnæmi (aquired immunodeficiency
syndrome) klínisk skilgreining byggð á
heilkenni ýmissa fylgisýkinga og ill-
kynja sjúdóma sem tengjast áunninni
ónæmisbælingu. Á Islandi er stuðst við
skilgreiningu European Centre for
Monitoring of AIDS. Við greiningu al-
næmissmits er stuðst við mótefnamæl-
ingu gegn alnæmisveiru með ELISA
(enzyme linked immunosorbent assay)
skimprófum og Western blot staðfesting-
arprófum. Tilkynning um smitaða ein-
staklinga og þá sem greinst hafa með
alnæmi er send Landlæknisembættinu
með nafnleynd samkvæmt lögum um
kynsjúkdóma.
Niðurstöður. Miðað við 15. nóvem-
ber 1995 höfðu greinst 81 karl og 16
konur með smit af völdum alnæmisveiru.
Af þeim höfðu 33 karlar og 5 konur
greinst með alnæmi. Flestir alnæmis-
smitaðra vorur á aldrinum 20-29 ára
(44%) og flestir þeirra sem hafa greinst
með alnæmi eru á aldrinum 30-39 ára
(40%). Af þeim 38 sem greinst hafameð
alnæmi hafa 29 látist á tímabilinu (76%).
Lífslíkur þeirra sem greinast með alnæmi
eru um 50% eftir 2 ár en um 20% eftir 4
ár.
Flestir sem greinst hafa með alnæmis-
smit eru hommar og tvíkynhneigðir karl-
ar (64%) en hlutfallslegur fjöldi þeirra
sem taldir eru hafa smitast af kynmökum
gagnkynhneigðra hefur aukist á tímabil-
inu í 17,5%. Hermilíkan af alnæmisfar-
aldrinum bendir til þess að nýsmit af
völdum HIV hafi náð hámarki á árunum
1982-1984.
Samantekt. Utbreiðsla alnæmis er
ekki eins hröð á Islandi og mörgum
öðrum löndum. Nýgengi sjúkdómsins
hefur haldist nokkuð stöðugt undan-
farinn áratug. Helstu breytingar sem
merkja má eru vaxandi hlutur gagn-
kynhneigðra og minnkandi hlutur
hornma í nýsmiti. Þá hefur fjöldi þeirra
sem látist hafa vegna alnæmis vaxið
hraðar en fjöldi nýgreindra með alnæmi
sem er óbein vísbending um að farið hafa
að draga úr útbreiðslu HlV-sýkingar á
tímabilinu. Reiknilíkön styðja þá niður-
stöðu. Alnæmi er þó landlægur sjúkdóm-
ur hér á landi sem gæti breiðst hratt út ef
slakað er á forvömum. Lífslrkur alnæm-
issjúklinga em betri á Islandi en víða
annars staðar sem kann að stafa af því að
sjúkdómurinn greinist snemma hér á
landi og aðgengi að heilbrigðisþjónust-
unni er gott. Nýleg þekking bendir til
þess að kröftug lyfjameðferð snemma í
sjúkdómsgangi og samsett lyfjameðferð í
viðvarandi sjúkdómi geti haldið HIV-
sýkingu í skefjum. Það er því mikilvægt
að greina sjúkdóminn snemma og lyfta
þeim leyndarhjúp sem á sjúkdómnum
hvílir.
Minningar-
hort
Minningarkort eru til sölu á skrif-
stofu, lágmarksverð er 500 kr. og
rennur innkoma kortanna í sérstakan
minningarsjóð sem notaður er til
uppbygginar athvarfsins. Hægt er að
panta kortin í síma alla virka daga kl.
12-17.
6