Vinnan - 01.03.1943, Side 11

SIGURÐUR EINARSSON
V I N N A N
I.
Það er vafamál, hvort að menn hafa yfirleitt gefið
því gætur, að allt það, sem í daglegu tali er kallað
vinna, er eiginlega ekki í öðru fólgið en því að færa til
efni á yfirborði jarðarinnar. Þetta er þó ekki alveg ná-
kvæmt. Frummaðurinn vann á þann hátt, að hann færði
aðeins til efni á yfirborði jarðarinnar. Frá einu sjónar-
miði séð, er öll verktækni mannanna aðeins í því fólgin,
að þeir hafa komizt upp á það, að hagræða efnum of-
urlítið undir yfirborði jarðarinnar og dálítið fyrir utan
það, með öðrum orðum, grafa sig ofurlítið inn í hana
og lyfta sér dálítið upp yfir hana.
En á þessari athafnasemi, að láta efnin á yfirborði
jarðarinnar aldrei óhreyfð, byggist allt mannlegt líf.
Jafnvel villimaðurinn, sem gengur til veiða til þess að
forða sér frá því að deyja úr sulti, og kemur heim með
einn fugl, er háður þessu sama lögmáli á sama hátt og
nútímamaður, er rennir fimmtíu vagna eimlest yfir land-
ið. Efnið, sem annar hreyfir, er að vísu mestmegnis lík-
ami hans sjálfs, hinn hreyfir þúsundir smálesta. En
frumskilyrðið fyrir því að vinna geti farið fram, er
ávallt það, að einhver orka sé til staðar, sem beitt verð-
ur við það, sem hreyfa á. Kornið grær ekki, nema því
aðeins að orka sé til þess að stinga upp akurinn, eða
velta plógstrengnum, girðingin verður ekki til, nema
því aðeins að orka sé til, til þess að færa stein eða
hnaus í garðlag, húsið verður ekki til, nema orka sé
til, til þess að viða að efni og telgja það saman. Á
sama hátt þarf orku til þess að ýta bátnum yfir hafið
með árum, hvort heldur er til flutninga, eða veiða, orku
til að elta skinnið til klæðnaðar, eða vefa ullina í dúk.
Og þó er allt þetta í rauninni ekki annað en að færa
til efni á yfirborði jarðar, hagræða þeim, hreyta þeim,
greina þau sundur og fella þau saman með nýjum hætti.
Þetta er vinnan, undirstaða lífsins. Og þegar segir í
fyrstu Mósebók: í sveita þíns andlitis skaltu brauðs
þíns neyta, samsvarar það því, að sagt hafi verið við
manninn: Það ert þú, sem skalt leggja til orkuna til
vinnunnar. Ella muntu deyja.
Ströng nauðsyn hefir knúið manninn til þess að
hlýða þessu boði Ritningarinnar betur en nokkru öðru.
Sulturinn var hinn harði húsbóndi, sem áfram rak. Og
á frumstigi mannkynsins er ekki um aðra orku að ræða
til vinnu en vöðvaorku mannsins. Því voru þess vegna
ákveðm takmörk sett, hverju auðið var að afkasta. Og
það var furðulega lítið á orkumælikvarða nútímans.
Það er þessi takmörkun orkunnar, sem setur öllu lífi
frummannsins sín miskunnarlausu takmörk, tjóðrar
hann aldatugum saman við lífsbaráttu, þar sem hver
kynslóðin dregur fram lífið á því að ganga í annarrar
spor.
Ef til vill er það einn gagnmerkasti þátturinn í allri
sögu mannkynsins, hvernig maðurinn lærir smátt og
smátt að grípa til hjálparorku, temja hana og gera sér
hana undirgefna. Hann lærir að láta hestinn og uxann
draga viðu og grjót, draga plóginn yfir akurinn, bera
sjálfan sig yfir landið. Hann lærir að láta vindinn, óvin
sinn á vötnum og sjó, gefa sér vængi til þess að svífa
áreynslulaust yfir hafflötinn. Hann lærir að láta elfina,
farartálmann, fleyta fyrir sig trjávið og bátum. Hann
hefir eignazt nokkra þjóna, sem hjálpa honum í hinni
stritsömu glímu við efnin á yfirborði jarðarinnar.
Og það eru þessir þjónar, sem fyrst og fremst valda
því, að orka eins manns getur hrokkið lengra en að sjá
honum sjálfum farborða. Honum hefir tekizt að skapa
verðmæti, sem geyma má, — vísir að auði.
Hin voldugu menningarríki fornaldarinnar, Egypta-
land, Babýloníuríki, Sýrland og síðar Rómaveldi,
byggðu öll vald sitt og tilveru á því, að nokkur hluti
íbúanna hafði skapað sér aðstöðu til þess að safna á
VINNAN
0