Vinnan - 01.03.1943, Blaðsíða 13

HALLDÓR KILJAN LAXNESS
ÞRJAR SAFNANIR
Göring hinn digri hafði rétt fyrir sér í því um dag-
inn á tíu ára stjórnarafmæli þýzkra fasista, að í þessu
stríði skipta ekki þjóðlönd máli. Landamæri eru hé-
gómi, enda ekki barizt um þau. I þessu stríði er aðeins
eitt land, heimurinn. Stríðið er menningarstríð, það er
barizt um hugsjónir. Það er barizt um, hvers konar
lífshættir eigi aS ríkja í heiminum, hvers konar menn-
ing. A hið siðferðilega gjaldþrot auðskipulagsins, sem
opinherast í fasismanum, að fá að valda afsiðun heims-
ins, eða á sósíalisminn að marka stefnu þróunarinnar,
hugsjón lífsins, hins unga, rísandi mannkyns?
jafnvel þótt ýmsir fátækir menn á íslandi hafi í Finn-
landsdeilunni svo kölluðu látið fasista og sálufélaga
þeirra blekkja sig til að vinna með fjárframlögum gegn
þeim vörnum, sem þá var óhjákvæmilegt að tryggja
einni fjölmennustu verklýSsmiðstöð heimsins, Lenin-
grad, boðaði Finnlandssöfnunin okkur Islendingunr
eina góða kenningu og þarfa nýjung, þá, að einnig vér
tilheyrum heiminum. Hún beindi hugum manna á sam-
kann að hafa verið afskiptur um í áþján og kúgun og
óbærilegum lífskjörum á 19. öld, þar sem hinsvegar má
gera sér vonir um að á Bretlandi sé sá vilji að sigra, að
bæta fyrir syndir feðranna á þessu sviði í vaxandi
mæli, við núlifandi kynslóð og hinar komandi. AS vísu
kemur það, sem á kann að vinnast í þeim efnum ekki
sem nein náðargjöf. Það er árangurinn af baráttu
verkalýðsstéttarinnar sjálfrar. Henni leggst aldrei neitt
til, nema það, sem hún ávinnur sér sjálf með samtökum
sínum, manndómi og þekkingu. Þetta er reynsla allra
þjóða og allra tíma, lærdómur, sem aldrei má gleymast.
Heldur ekki okkur hér á Islandi. Því að saga okkar í
iðnþróunarmálum og verkalýðsmálum er ekkert annað
en ofurlítil spegilmynd af sögu annarra þjóða. Á þeim
vettvangi er ekkert til, sem heitir að fara sína eigin leið.
Sörnu hagrænu lögmálin taka til allra; þau spenna um
gjörvalla veröld.
ÞjóSlegar kerlingabækur um sérstakt eðli starfsins
og aðstöðu verkalýðsstéttarinnar hér á íslandi, er ekk-
ert annað en volað fleipur, sem andstæðingar verka-
lýðsstéttarinnar nota til að blekkja. ÞaS hefir alls stað-
ar verið reynt að prédika slíkar firrur — og þær hafa
alls staðar reynzt blekking.
Framh. í nœsta blaði.
þjóðlegar brautir með svo áþreifanlegum hætti, að mælt
varð í krónum og aurum.
Þótt Finnlandssöfnunin væri góð, var þó Noregs-
söfnunin enn betri: hér átti safnféð nefnilega að renna
til þjóðar, sem, gagnstætt Finnurn, hafði í stríðinu
kosið sér hlut gegn yfirlýstum höturum kynflokk-
anna,brjótum alþýðusamtakanna og ofurkúgurum þjóð-
anna. Smáþjóð þessi, Noregsmenn, hafði áunnið sér
lotningu heimsins og sérstaka þökk frændþjóða sinna
fyrir að láta ekkert ofurefli brjóta vilja sinn til vopn-
aðrar varnar gegn þeim höfuðóvini norræns hugarfars,
sem ekkert mál skilur nema vopnsins, þýzkum fasist-
um. En sá hængur var á þessari söfnun, að svo var
fyrir mælt í upphafi, aS fé því sem safnaðist skyldi ekki
varið til styrktar málstað Norðmanna í þessu stríði
þeirra, eins og virtist þó sjálfsagt, heldur skuli það
greiðast, þegar baráttu þeirra er lokiS. Peningarnir
máttu ekki koma Norðmönnum aS neinu sýnilegu hakli
í þeirn aðkallandi höfuðvanda líöandi stundar, sem einn
skiptir máli og heimtar framlögur allra tiltækra krafta
óskoraðar. En um leið og tilskilið er, að féð skuli ekki
koma Norðmönnum að haldi í því stríði, sem þeir
heyja nú um líf sitt, þá er mjög undir hælinn lagt, hvert
gagn þeim verði að fénu eftir að þau átök eru hjá liSin,
sem allt er nú undir komið. Færi svo, að fasistar bæru
sigur úr býtum í stríði þessu, yrði Noregur skiki af
ríki þeirra, og samskotafé okkar rynni þá af sjálfu sér
VINNAN
11