Vinnan - 01.03.1943, Síða 25

NÝJUM ÁFANGA NÁÐ
Hinn 10. f. m. voru samþykkt á Alþingi lög um or-
lof fyrir launastéttir landsins. Er hér um að ræða rétt-
arbót, sem telja verður stórsigur í hagsmunabaráttu ís-
lenzks verkalýðs. Með lögunum er öllum, sem vinna í
annarra þjónustu, tryggt a. m. k. 12 daga orlof á hverju
ári —- með fullum launum.
Til þess að verkamönnum og öðrum launaþegum gef-
ist kostur á að kynnast lögum þessum, verða þau birt
hér orðrétt, eins og endanlega var frá þeim gengið.
Lögin eru þannig:
1. gr. Lög þessi gilda um allt fólk, sem starfar í þjónustu
annarra, hvort heldur einstaklinga eða hins opinbera. Undan-
teknir eru þó:
a. Iðnnemar, sbr. 9. gr. laga nr. 100 11. júní 1938, um iðnað-
arnám.
b. Starfsmenn fiskiskipa, sem ráðnir eru eftir reglum um hrein
hlutaskipti og hlutarmaður tekur þátt í útgerðarkostnaði að
meira eða minna leyti. Þó skal, ef hlutarmaður óskar þess,
greiða honum orlofsfé þannig, að helmingur þess sé tekinn
af kaupi hans sjálfs, en hinn helminginn greiði útgerðar-
maður.
2. gr. Lög þessi rýra í engu orlofsrétt þeirra, sem samkvæmt
samningi eða venju eiga eða kunna að eignast betri orlofsrétt
en í lögum þessum er ákveðið.
Samningar um takmarkanir á orlofsrétti samkvæmt lögum
þessum eru ógildir.
3. gr. Sérhver, sem lög þessi ná til, hefir rétt og skyldu til
orlofs ár hvert jafnmarga virka daga og hánn hefir unnið marga
almanaksmánuði samanlagt næsta orlofsár á undan, en orlofsár
merkir í lögum þessum tímabilið frá 15. maí til 14. maí næsta
ár á eftir.
Telst í þessu sambandi hálfur mánuður eða meira sem heill
mánuður, en skemmri tími er ekki talinn með.
Það telst vinnutími samkvæmt þessari grein, þótt maður sé
frá vegna veikinda eða slysa, meðan hann fær kaup greitt, eða
hann er í orlofi.
4. gr. Sá, sem fer í orlof, á rétt á að fá greitt sem orlofsfé
4°/o — fjóra af hundraði — af kaupi því, sem hann hefir borið
úr býtum fyrir vinnu sína næsta orlofsár á undan.
Nú hefir maður unnið eftirvinnu- nætur- eða helgidagavinnu,
og greiðist þá orlofsfé aðeins af þeirri upphæð, sem greidd
hefði verið fyrir þá vinnh, ef það hefði verið dagvinna. Þó skulu
farmenn fá greitt orlofsfé af eftirvinnukaupi eins og það er á
hverjum tíma.
Orlofsfé greiðir sá eða þeir, sem orlofsrétthafi hefir unnið
hjá á orlofsárinu, og fer greiðsla fram með orlofsmerkjum hvert
skipti sem útborgun vinnulauna fer fram.
Ákvæði þetta gildir þó ekki um starfsmenn, sem eru í fastri
stöðu. Þegar þeir fara í orlof og hafa unnið lijá sama vinnu-
veitanda samfleytt næsta orlofsár á undan, halda þeir kaupi
sínu óskertu orlofsdagana, jafnháu og þeir hefðu unnið venju-
legan vinnutíma. Kaup fyrir orlofsdagana skulu þeir fá greitt
næsta virkan dag áður en orlof hefst.
Nú fer maður úr fastri stöðu, og greiðir vinnuveitandi þá
með orlofsmerkjum orlofsfé af kaupi því, er starfsmaðurinn
vann fyrir á því orlofsári.
Starfsmaður, sem er í fastri stöðu, þegar hann fer í orlof, en
hefir ekki unnið hjá sama vinnuveitanda samfellt næsta orlofs-
ár á undan, fær greitt orlofsfé með orlofsmerkjum næsta virk-
an dag áður en orlof hefst, og miðast það við kaup það, er
hann vann fyrir hjá núverandi vinnuveitanda á orlofsárinu.
Krafa um greiðslu orlofsfjár er forgangskrafa í dánar- eða
þrotabúi vinnuveitanda til jafns við kröfur þær, sem um ræðir
í 83. gr. b, 5. lið, skiptalaganna, nr. 3, 12. apríl 1878.
5. gr. Nú tekur maður ekki kaup beint frá vinnuveitanda,
heldur fær kaupið greitt t. d. með þjórfé að öllu eða nokkru
leyti, og skal upphæð orlofsfjár þá miðast við framtal tekna til
skatts næsta ár á undan, eða áætlun skattanefndar um vinnu-
tekjur, ef ekki var talið fram til skatts.
6. gr. Eigi skal reikna orlofsfé af greiðslum, sem ætlaðar
eru til borgunar á sérstökum kostnaði vegna starfsins, t. d.
ferðakostnaði, og ekki teljast skattskyldar.
Sama gildir um áhættuþóknanir, sem greiddar eru vegna
stríðshættu.
7. gr. Nú er kaup greitt með fæði, húsnæði eða öðrum
hlunnindum að öllu leyti eða einhverju, og greiðist þá orlofs-
fé af verðmæti þess, sem miðast við mat skattanefndar á hlunn-
indum þessum til tekna við síðustu ákvörðun tekjuskatts.
8. gr. Ríkisstjórnin hlutast til um, að póststjórnin gefi út
orlofsmerki og orlofsbækur á þann hátt, er fyrir er mælt í lög-
um þessum og reglugerð, er sett skal samkvæmt þeim.
( reglugerðinni skal ákveða gerð merkjanna, með hvaða upp-
hæðum í aurum eða krónum þau skulu gefin út og hvernig
sölu þeirra skuli hagað.
Orlofsmerki skulu vera til sölu og orlosfbækur til afhending-
ar í öllum póststöðvum, þar sem póstfrímerki eru seld.
Merkin skulu seld vinnuveitendum með ákvæðisverði og
starfsmönnum afhentar ókeypis þær bækur, sem eru þeirn nauð-
synlegar.
1 bækurnar skal starfsmaður rita nafn sitt, stétt og heimili,
um leið og bókin er afhent og í viðurvist þess er afhendir hon-
um bókina. Hver bók skal aðeins gilda fyrir eitt orlofsár, og
skal það tilgreint fremst í bókinni, og má aðeins festa í þær
orlofsmerki fyrir vinnu á því orlofsári. 1 reglugerð skulu sett
ákvæði um gerð bókanna og notkun, svo og um önnur atriði
varðandi framkvæmd laga þessara, er þurfa þykir.
Allur kostnaður við orlofsmerki og orlofsbækur greiðist úr
ríkissjóði.
Þegar kaupgreiðandi afhendir starfsmanni orlofsmerki, skal
kaupgreiðandi sjálfur festa þau í orlofsbók starfsmannsins, á
þann hátt, er fyrir er mælt í reglugerð um orlof, og skrifa í bók-
ina það, sem reglugerðin ákveður.
9. gr. Orlof skal veitt í einu lagi á tímabilinu 1. júní til 15.
september. Þó skal þeim, er vinna við sveitavinnu eða síldveiði,
veitt orlof á öðrum tímum árs eftir því, sem nánar verður á-
kveðið í reglugerð, og er ríkisstjórninni með sama hætti heim-
ilt að ákveða, að víkja frá ákvæðum í upphafi greinarinnar um
fleiri starfsgreinir, er nauðsynlegt þykir, að aðrar reglur gildi
um.
Aðilar geta með samkomulagi ákveðið, að orlofi skuli skipta
og að það skuli veitt á öðrum tímum árs en í 1. mgr. segir.
10. gr. Nú er starfsmaður í starfi á þeim tíma, þegar hann
vill fara í orlof, og ákveður vinnuveitandi þá, með a. m. k. viku
VINNAN
23