Vinnan - 01.10.1946, Page 27

Það var hollenzkur skipstjóri, sem færði lands-
stjóranum fyrri sekkinn að gjöf. Sagnaritarinn
segir, að hann hafi komið við í Virginíu „á leið
sinni frá Madagascar til Hollands". Það leynir
sér ekki, að hinn hollenzki skipstjóri hefur farið
dálítið óvenjulega leið, við getum tæplega sagt,
að Norður-Ameríka væri á leið hans. En fram-
koma hans verður skiljanlegri, þegar við minn-
umst þess, að á seytjándu öld voru fluttir heilir
skipsfarmar af negrum frá Madagaskar til tóbaks-
og baðmullarekranna í Ameríku. Skipstjórinn
hafði því ekki aðeins rís með sér til Virginíu,
heldur einnig þræla til þess að rækta hann. Þar
með er spurningunni svarað, hvers vegna fyrsti
ríssekkurinn hafði ekki heppnina með sér. Hinn
„illhryssingslega“ Sir William Berkeley skorti
vinnukraft til ræktunarinnar. En hinn „ágæti“
Sir Thomas Smith hafði nógum mannafla á að
skipa eftir fimmtíu ára negrainnflutning.
Þessi litla saga opnar okkur sýn yfir þýðingar-
mesta viðfangsefni rísyrkjunnar. Rísinn krefur
mestrar starfsorku af öllum jarðargróðri, sem
notaður er til manneldis. Áður en farið er að
yrkja jörðina, er nauðsynlegt að koma upp seytlu-
veitu, þó að ófullkomin sé. Það verður að grafa
niður akurinn, þar sem rísnum er sáð, unz hann
er orðinn áþekkastur bollabakka með hækkandi
brúnum. Vatni er veitt á allt saman, og þessi
„kaffærða“ mold, sem er eins og þung, rennblaut
for, þar sem menn og skepnur liggja í, er plægð
og herfuð. Á undan sáningu eru rískornin látin
spíra í vatni, og því næst vaxa í sérstökum reit-
um, unz þau hafa skotið stöngli og blöðum, og
þá er þeim loks sáð í akurinn. Nokkrum dögum
fyrir sáningu er dregið úr vatninu á akrinum og
á meðan á sáningunni stendur, en strax og henni
er lokið, er vatninu veitt á að nýju. Það er ekki
fyrr en líður að uppskeru, sem akrarnir eru
þurrkaðir.
Allan tímann, sem unnið er á akrinum, eða í
tvo mánuði, standa mennirnir frá morgni til
kvölds upp að knjám í vatni og for. Enn er það
eitt, sem vert er að veita athygli: allan tímann,
sem rísinn er að vaxa, gætir akuryrkjumaðurinn
hvers einasta korns sérstaklega og tekur hverri
plöntu tak. Eins og ungu plöntunum er sáð hverri
á eftir annarri, verður líka við uppskeruna að
slá hvert rísstrá út af fyrir sig rétt fyrir neðan
axið. Því næst er hálmurinn sleginn sérstaklega.
Skyldi nokkur bóndi, sem sáir rúg eða hveiti,
kannast við slíka fyrirhöfn?
Starfsaðferð sú, sem hér hefur verið gerð að
umtalsefni, á við rísræktina á Java. í öðrum lönd-
um eru aðferðirnar að ýmsu leyti töluvert frá-
brugðnar. En alls staðar verður að gæta sömu
nærfærni, því að rísinn þrífst ekki nema með mik-
illi umhyggju. Liggi akurinn lægra en vatnsból-
ið, eru engin sérstök vandkvæði á um áveituna.
En oftast er þessu hins vegar farið, og því hafa
menn af þúsund ára reynslu komizt upp á lag
með ýnrsar aðferðir til þess að ná vatninu, allt
frá því að taka sér fötu í hönd og bera vatnið,
eins og gert er í Kína og Japan, og upp til raf-
knúinna dælustöðva í Kaliforníu. En á milli
þessara tveggja yztu skauta er fjöldi millistiga:
„Paternoster-hjól“ síamska bóndans, sem öll hans
börn og hver heimilismaður stíga nótt og dag,
bufflaáveiturnar í Kína og á Filippseyjunum og
loks vatnshjólið, sem við rekum okkur á alls
staðar, þar sem fallhæð vatnsins er nóg. Hver
treystir sér til þess að meta alla þá vinnu, sem
liggur að baki hinum ævintýralegu ríshjöllum á
Bali, sem glampar á eins og skuggsjá um allar
fjallahlíðar. Hinir „svífandi garðar“ Semiramis
drottningar í Babýlon voru líka vökvaðir með á-
veitum, en hvað eru þeir í samanburði við hina
„svífandi rísakra“ á Bali. ,
Rísræktin er þannig sú grein akuryrkjunnar,
sem krefur strangastrar vinnu. I strjálbyggðum
löndum er hún blátt áfram óhugsandi. Við rís-
yrkjuna verða smábörn og eldgamlir karlar að
láta hendur standa fram úr ermum, en ef heim-
ilisfólki bóndans fjölgar, verður hann líka að
auka uppskeruna. Þessu verður þó aðeins náð að
vissu takmarki. Þá tekur við offjölgunin, sem
þekkt er frá öllum löndum, þar sem rísyrkja er
gömul í hettunni. Engin korntegund eykur
mannfjölgunina til jafns við rísinn, og þéttbýl-
ustu svæði jarðarinnar eru ríslöndin: Kína, Ind-
land og Austur-Indlandseyjar. í Belgíu, þéttbýl-
asta landi Evrópu, búa 252 menn á hverjum fer-
kílómetra, á Java 266, og í ýmsum öðrum rís-
héruðum er mannfjöldanum þrengt meira saman
en í mörgum borgum Evrópu. Keboemenhéraðið
í Kedóefylki á Java er þéttbýlasta landbúnaðar-
hérað heimsins. Þar búa 903 menn á hverjunr fer-
kílómetra. Til samanburðar má geta þess, að í
Berlín brxa að meðaltali 4554 íbúar á hverjum
ferkílómetra, í Hamborg 2775 og í Bremen 1314.
Af þessu sést, að Keboemenhéraðið stendur þess-
um stórborgum ekki langt að baki, og þess verður
að gæta, að hér er ekki bara um húsnæði að ræða,
heldur einnig fæði handa öllum þessum fjölda.
Rísuppskeran á þessum slóðum nemur árlega
182 kílóum af hreinsuðum rís handa hverjum
íbúa. Vafalaust er engin hætta á því, að þeir
VINNAN
293