Vinnan


Vinnan - 25.10.1979, Blaðsíða 9

Vinnan - 25.10.1979, Blaðsíða 9
Farandverkafólk og kjör þess Lesendum Yinnunnar er sjálfsagt í fersku minni að í sumar urðu talsverðar umræður um kjör far- andverkafólks, sérstaklega í fisk- iðnaði. Umræður þessar spruttu af kröfum farandverkafólks í Vest- mannaeyjum um betri aðbúnað og bætt kjör (sjá Vinnuna, 3. tbl. þessa árs). Ekki minnkaði um- ræðan eftir að einn bergþursinn í hópi atvinnurekenda rak einn af forystumönnum farandverkafólks í þessari deilu fyrir þá sök, að hann hefði slæm áhrif á starfsfólkið með umtali sínu um aðbúnað á vinnustaðnum. Þessari uppsögn var þó hnekkt eftir nokkurn tíma og maðurinn ráðinn á nýjan leik. Ekki er ástæða til að rekja gang þessara mála hér, en Valur Vals- son, sjómaður í Vestmannaeyjum, hefur sent Vinnunni meðfylgjandi grein, þar sem hann gerir grein fyrir aðbúnaði farandverkafólks fyrr og nú, sýnir fram á hvað gera þarf til úrbóta og leggur fram ákveðnar tillögur í því sambandi. Farandverkafólk er orð sem í seinni tíð hefur æ oftar borið á góma, bæði í fjöl- miðlum og manna á meðal. Hvað er farandverkafólk? Orðið lýsir sér nokkuð vel sjálft. Hér er átt við verkafólk sem ferðast frá heimabyggð sinni til annarra staða, jafnvel annarra landa, í leit að vinnu. Oft árstíðabundið eftir starfsgreinum, og áraskipt milli landa eftir þróun og stöðu efnahags- og atvinnulífs í hverju landi. Þannig er um farandverkafólk í þró- uðum iðnríkjum Vestur-Evrópu - og öllum Islendingum ætti enn að vera í minni þeir stóru hópar Færeyinga sem komu á vertíð til íslands fyrr á árum. Farandverkafólk í einhverri mynd er jafngamalt sögunni. Fyrst í formi þræla- halds og síðar launafólks. Sögur af „kóngsins lausamönnum“, sem varpa rómantískum bjarma á líf þessa fólks, eru að vísu óraunsæjar og segja lítt frá staðreyndum, en þær vitna þó um bælda þrá leiguliða og vistráðinna bjúa til að reyna eitthvað nýtt og takast á við erfið verkefni. Atvinnuhættir á íslandi voru slíkir til skamms tíma, að farandverkafólk vann árstíðabundið, til skiptis í sjávarútvegi og landbúnaði. Þó voru þeir til sem réru sunnanlands á vetrarvertíðum en norð- anlands á sumrum. Það er ekki fyrr en löngu síðar, þeg- ar farið er að leggja vegi, byggja brýr og hafnir, ásamt virkjunarframkvæmd- um og byggingu stóriðjuvera, sem far- andverkafólks fer að gæta í öðrum starfsgreinum. I þessu spjalli verður því aðeins fjall- að um farandverkafólk í sjávarútvegi, þ. e. sjómenn og verkafólk í fiskverkun og veiðarfæragerð (netamenn). * Það er nú liðin tíð, þegar ibúatala út- gerðarbæja tvö- og jafnvel þrefaldaðist ákveðinn tíma á ári hverju, eins og gerðist sunnanlands á vetrarvertíðum eftir að vélbátaöldin gekk í garð og norðanlands á síldarárunum. Vestmannaeyjar voru líklega sá stað- ur sem flest farandverkafólk sótti til á vetrarvertíð á þessum árum. En hvernig voru kjör þessa fólks og aðbúnaður? í bók sinni, „í verum“, segir Theodór Friðriksson svo frá sinni fyrstu ferð til Eyja: „Mér brá í brún er ég sá Gísla þarna á skipinu. Hann var á fyrsta farrými, vel klæddur og strokinn. Ég vék mér að honum glaðlega, kallaði hann „frater“ eins og ég var vanur, og spurði hann, hvort hann væri að fara til Brasilíu. Hann kvað að svo væri reyndar ekki, en hann væri að fara til Vestmannaeyja, þar væri hann ráðinn netamaður næstu vertíð. Við sátum saman um stund um borð á Sterling og ræddum um Vest- mannaeyjar. Við höfðum heyrt, að þar væri greitt hátt kaup á vertíðinni, þar væri fast sóttur sjór, mikið drukkin sterk vín og margs háttar slark. Varð ég að lokum svo sveimhuga af þessu tali, að ég bað Gísla að útvega mér starf hjá góðum manni næstu vertíð, ef honum litist eins vel á sig í Eyjum og af þeim væri látið. En það tók ég fram, að ég vildi þá verða aðgerðarmaður. Þessu tók Gísli vel, og sagðist mundu skrifa mér línu, er hann tæki að kynnast fólk- inu . ..“ Og síðar segir Theodór: „Skömmu fyrir jól 1919 fékk ég bréf frá Gísla, þar sem hann lét vel af veru sinni í Eyjum og kvaðst hafa ráðið mig á ágætu heimili og til þess að taka að mér aðgerð á fiski af vélbáti að hálfu. En það tók hann fram, að þetta væri tal- ið versta verk og ekki fært að leggja í VINNAN 7

x

Vinnan

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Vinnan
https://timarit.is/publication/1513

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.