Vinnan - 01.05.1998, Blaðsíða 7

Mannanðnrinn
er mikilvægasta
hráefnil
Aðilar vinnumarkaðarins taka virkan þátt í mótun og uppbyggingu starfsnáms í Danmörku, bœði í
iðnskólunum ogfullorðinsfrœðslunni.
Aðilar vinnumarkaðarins í Danmörku
hafa lengi haft fræðslu og menntun á
stefnuskránni. Þeir segja að fræðslan
sé sameiginlega á ábyrgð allra og til
hagsbóta fyrir bæði atvinnurekendur og
launafólk. Bæði verkalýðshreyfingin og
atvinnurekendur taka virkan þátt í mót-
un og stýringu fræðslumála f samstarfi
við ríkisstjórnina.
Danska aðferðin í starfsmenntamálum getur
orðið fyrirmynd að starfi okkar, segja for-
svarsmenn Verkamannasambandsins og Sam-
bands iðnverkafólks sem hafa látið þýða og tal-
setja myndband um dönsku aðferðina. Mynd-
bandið hefur nú verið sent til allra landssam-
banda ASI og auk þess til samstarfsnefndar um
starfsmenntun í menntamálaráðuneytinu og
fræðslusviðs Iðntæknistofnunar.
Danir líta á mannauðinn sem eitt helsta hrá-
efni þjóðarinnar. Það er álitið vera í þágu allra
að viðhalda samkeppnishæfni atvinnulífsins og
því hafa ráðuneyti atvinnumála og aðilar vinnu-
markaðarins með sér nána samvinnu um að
varðveita þennan auð.
A þessum áratug hefur mikil þróun verið í
gangi í dönskum fyrirtækjum. Þau þurfa á
sveigjanlegu vinnuafli að halda sem getur tekist
á við ný verkefni og tekið á sig ábyrgð. Eftir-
spumin er sívaxandi eftir hæfu starfsfólki.
Fólk sem er á vinnumarkaði lítur á fræðslu
og menntun sem leið til að fá betri störf og til
að hafa áhrif á vinnustað sínum. Þeir sem em
án vinnu líta á menntun sem leið til að búa sig
undir að taka þátt í atvinnulífinu á nýjan leik.
Þetta kallar á mikla eftirspurn eftir fræðslu,
fræðslu sem gefur aðlögun, sveigjanleika og
fagkunnáttu og byggir upp starfsfólk sem getur
tekist á við ný verkefni. Fræðslan gefur einstak-
lingnum um leið aukna möguleika þar sem
hann getur byggt áfram á þeirri menntun sem
hann fær.
AMU-miðstöðvar og iðnskólar
Iðnskólar í Danmörku eru 120 og þar skiptist
námið í verklegt nám, þjálfun á vinnustað og
fræðilegt nám. 24 svokallaðar AMU-stöðvar
em í landinu en það em miðstöðvar fyrir kerfis-
bundna starfsfræðslu fullorðinna. Þar em í boði
námskeið og framhaldsnámskeið fyrir þá sem
em með litla starfsmenntun og einnig námskeið
fyrir atvinnnulausa. í AMU-stöðvunum er
byggt á reynslu þáttakenda sjálfra og er gert ráð
fyrir markmiðasetningu og rammastjórnun í
stað nákvæmra kennslufræðilegra áætlana. Ár-
angurinn skilar sér í þróun fyrirtækjanna og
AMU stöðvanna og þeim skilningi sem skapast
varðandi menntun.
Þörfin fyrir fræðslu hefur farið vaxandi í
Danmörku á sl. 50 árum og ríkisvaldið hefur
mætt henni með því að setja upp fræðslukerfi.
Starfsfræðslukerfið samanstendur af fræðsluá-
ætlunum á vegum vinnumálaráðuneytisins og
menntunaráætlunum á vegum menntamálaráðu-
neytisins og er hvort tveggja í boði bæði í
AMU-stöðvunum og iðnskólunum.
Sett hefur verið upp sérstakt kerfi til að
tryggja þátttöku aðila vinnumarkaðarins. AMU-
stöðvunum og verkmenntaskólunum á hverjum
stað er stjómað af nefnd sem að nrestu er skip-
uð aðilum vinnumarkaðarins. Menntamálaráðu-
neytið nýtur fulltingis bæði starfsmenntunar- og
fræðsluráða og ýmissa starfsgreinaráða sem
tengjast því en fræðslu- og starfsgreinaráðin fá
ráðgjöf frá aðilum vinnumarkaðarins sem eiga
sæti á báðum stöðurn. Þetta tryggir stöðugt
flæði upplýsinga um þarfir og stöðu hverrar
starfsgreinar.
Yfirvöld atvinnumála hafa starfandi atvinnu-
málanefndir sem sjá um að miðla úrræðum og
eru í tengslum við fræðslunefndirnar, hver á
sínu sviði. Ráðuneytið ber ábyrgð en aðilar
vinnumarkaðarins gegna lykilhlutverki varð-
andi aðalnámskrá. Þeir bera einnig ábyrgð á
faglegu innihaldi námsins og sjá urn að setja
innlendan staðal fyrir löggildingu.
Danska aðferðin
Aðilar vinnumarkaðarins hafa oft sameiginleg-
an skilning á mikilvægi fræðslu og menntunar
og starfa í samræmi við það. Þátttaka þeirra við
rnótun og stýringu starfsmenntunar er þekkt
sem danska aðferðin. Þátttaka þeirra í fræðslu-
ráðunum og starfsgreinaráðum fær formlega
staðfestingu í lögum og reglugerðum og með
henni hafa aðilar vinnumarkaðarins skuldbund-
ið sig til að vinna að þróun nýrra námskeiða og
AMU-stöðva eða námskrár í iðnskólum ef sér-
stakar ástæður krefja. A sl. árum hefur til dæm-
is'skapast mikil þörf á því sem nefna má gmnn-
þekkingu sem getur verið atriði á borð við per-
sónulega ábyrgð, námshæfni eða samstarfs-
hæfni. Allar fræðslustofnannir hafa nú tekið
slíka hluti upp.
Danir flokka fyrirtæki með færri en 50
starfsmenn sem lítil en meðalstór ef starfsmenn
em færri en 200. Það er oft erfitt fyrir lítil fyrir-
tæki að finna tíma og fjármuni fyrir kerfis-
bundna fræðslu starfsmannanna og því ákváðu
aðilar vinnumarkaðarins að hrinda af stað sér-
stöku átaki fyrir lítil fyrirtæki sem gæti komið
að jafngóðu gagni í þeim stóm.
SUM verkefnið, markviss uppbygging
starfsmanna, er gott dæmi um samstarf aðila
vinnumarkaðarins. Það leiðir í ljós þörfina á
menntun og hæfi á hverjum stað og í framhaldi
af því er gerð áætlun um menntun starfsmann-
anna og henni hmndið í framkvæmd. Skipaðir
hafa verið ráðgjafar sem starfa með fyrirtækj-
um. Þróun verkefnisins er kostuð af sérstökum
sjóði sem stofnaður var árið 1983 af félagi
danskra iðnrekenda og heildarsamtökum iðn-
verkamanna. Sjóðurinn hefur styrkt margs kon-
ar verkefni á sviði fræðslu og iðnmenntunar og
ríkisstjómin hefur oft tekið þátt með styrkveit-
ingum. SUM stuðlar að nánu samstarfi fræðslu-
stofnana og fyrirtækja og gefur yftrsýn, annars
vegar yfir núverandi menntun og hæfi og hins
vegar framtíðarþarfir.
Fræðslumiðstöðvamar nýta sér matið á þörf-
irrni fyrir menntun og hæfi og skipuleggja nám-
skeið út frá þessu. Vitnað er til aðferðarinnar í
mörgum viðskiptakerfum sem byggja á sam-
starfi og það eykur skilning á markvissri upp-
byggingu starfsmanna. Almennt er viðurkennt
að gæði em háð menntun og hæft starfsmanna.
Aðilar vinnumarkaðarins
eiga fulltrúa á öllum stigum
Danska aðferðin er framkvæmd á mörgum mis-
munandi stigum og aðilar vinnumarkaðarins,
bæði heildarsamtökin og frá hverjum stað,
koma að mörgum þáttum. Komið hefur verið
upp kerfi náins samstarfs aðila vinnumarkaðar-
ins og ríkisstjómar landsins og er það lagalegur
réttur og skylda aðila vinnumarkaðarins að sitja
í ráðum þessara tveggja aðila. Þessi ráð skila
síðan áliti til ráðherra.
Fræðsluráðin veita ríkisstjóminni ráðgjöf um
almenn atriði, til dæmis um almenn markmið
og formgerð menntunar og viðmunarreglur um
fræðslu. í starfsgreinaráðunum ákveða aðilar
vinnumarkaðarins formgerð og innihald og
setja meðal annars námskrá fyrir mismunandi
námsgreinar sem síðan er lögð fyrir ráðherra. A
þeim stöðum þar sem fræðslan fer fram eiga að-
ilar vinnumarkaðarins fulltrúa í skólanefndum
og bera ábyrgð á stjóm skólanna og fræðslu-
stöðva undir yfirstjóm skólastjóra og njóta ráð-
gjafar staðarnefndarinnar um framkvæmd
fræðsluáætlananna.
Hlutverk aðila vinnumarkaðarins er því þýð-
ingarmikið þegar kemur að starfsmenntamálun-
um. Samstarf allra aðila að öflugu ffæðslustarfi
er talið nauðsynlegt til þess að ná hámarksnýt-
ingu eins mikilvægasta hráefnis þjóðarinnar;
mannauðsins.
Myndbandið um dönsku aðierðina má nálgast
á skrilstolum landssambandanna innan ASÍ.
Hægt er að lá myndbandið lánað á skrilstolu
Iðju og skrifstofu Verkamannasambandsins,
Skipholti 50 C, Reykjavík.
ÞJÓÐHAGSSTOFNUN
vekur athygli á eftirtöldum útgáfum sínum:
Yfirlitsskýrslur um þjóðarbúskapinn
Snemma árs gefur stofnunin út 60-70 síðna rit Þjóðarbúskapinn þar sem lýst er framvindu efnahagsmála á liðnu ári og
horfum á líðandi ári. Nýjasta ritið kom út í mars 1998.
Sögulegt yfirlit hagtalna kemur að jafnaði út annað hvert ár. Þar er hagþróuninni undanfarna áratugi lýst í tölum. Síðasta rit
kom út í apríl 1998. Efni ritsins er einnig fáanlegt á disklingum.
Annáll efnahagsmála lýsir í tímaröð helstu aðgerðum stjómvalda og atburðum á sviði efnahagsmála. Síðasta rit kom út í
maí 1996 og náði yfir tímabilið 1992-1995.
Þá gefur stofnunin út stutta Frétt 5 til 10 sinnum á ári um það sem efst er á baugi hverju sinni og Hagvísa mánaðarlega.
Atvinnuvega- og þjóðhagsreikningaskýrslur
Arlega gefur stofnunin út Arsreikninga fyrirtækja þar sem fram koma samandregnar niðurstöður úr ársreikningum 1500 til
1600 fyrirtækja í velflestum atvinnugreinum. Síðasta rit kom út í nóvember 1997 og náði til 1629 fyrirtækja árin 1995 og 1996.
I Atvinnuvegaskýrslu sem einnig kemur út árlega er auk þess að finna ýmislegt annað talnaefni um atvinnuvegina eins og
vinnuafl, veltu, stærðardreifingu fyrirtækja o.fl. Síðasta rit um þetta efni kom út í febrúar 1998. Meðal efnis í ritinu eru sérkaflar
um sjávarútveg, iðnað, ferðaþjónustu o.fl.
Nýjasta ritið um þjóðhagsreikninga er Búskapur hins opinbera 1995-1996 sem kom út í nóvember 1997. Á árinu 1994 kom
út yfirlitsrit um þjóðhagsreikninga Þjóðhagsreikningar 1945-1992 en þar birtust að nokkru endurskoðaðar talnaraðir um alla
helstu þætti þjóðhagsreikninga frá stríðslokum, ásamt lýsingum á þeim aðferðum sem beitt er við gerð þjóðhagsreikninga. Áður
hafa meðal annars komið út í þessum flokki skýrslur um einkaneyslu, fjárfestingu og þróun þjóðarbúskaparins frá aldamótum til
stríðsloka.
Ritin eru til sölu hjá Þjóðhagsstofnun og 1 afgreiðslu Seðlabankans og er verð þeirra á bilinu 500 til 800 kr. hvert rit.
Einnig er boðið upp á fasta áskrift að öllum útgáfunum eða hluta þeirra.
ÞJÓÐHAGSSTOFNUN Sími: 569 9500
Kalkofnsvegi 1 Fax: 562 6540
l50Reykjavík Netfang: ths@centbk.is
Heimasíða: www.stjr.is/frr/thst
Vinnan
7