Stefnir - 01.11.1960, Page 20

ráku þetta fólk síðan eins og sauðahjarðir lii
fjarlægra landssvæða, sem þeim hafði verið út-
hlutað, og þar var uppreisnarseggjunum dreift
á meðal frankverskra íbúa. Síðan tóku nýir íbú-
ar sér bólfestu í hinum auðnu löndum.
Þannig lauk 30 ára stríði Karls mikla við
Saxa.
Saxland og Italía voru ekki einustu landvinn-
ingar ICarls. Avarar, Frísar, Bajarar og Serkir
á Spáni fengu einnig að kynnast af eigin raun
frábærum dugnaði Karls sem landvinninga
manns.
Raunar varð Karli lítið ágengt á Spáni. Hon-
um tókst á endanum að ná nokkurri landræmu
sunnan Pyreneafjalla milli þeirra og Ebrófljóts.
Þetta svæði var kallað Spánska mörkin. Þessi
landræma var dýrkeypt og kostaði margar her-
ferðir og mörg mannslíf. Eitt sinn, er Karl var
á leið heim úr einni slíkri ferð, réðust Baskar, er
voru kristnir og bjuggu nyrst á Spáni, á hann í
skarði í Pyreneafjöllum, og missti þá Karl
nokkra menn. Meðal þeirra, sem féllu, var greifi
nokkur Roland að nafni. Það gleymdist fljótt, að
vegendur hans höfðu verið kristnir og upp úr
þessu spruttu með tímanum hin frægu kvæði og
sögur um riddarann Rollant, sem barðist svo
vasklega gegn óvinum Krists.
Eitt þeirra ríkja, sem sprultu upp í ólgu þjóð-
flutningatímans var hertogadæmið Bajern. Það
hafði að nafni til verið lénsríki Pípins skamma,
en -einungis að nafni til. Karl sætti sig ekki við
annað en full yfirráð þessa landssvæðis. Tassi-
lon hertogi var ekki nægilega sterkur til að verja
ríki sitt, er Karl árið 787 gerði árás á það úr
þrem áttum og varð að sverja Karli trúnaðar-
eiða. Uppreisnartilraun síðar af hans hálfu
leiddi einungis til þess, að hann var dæmdur til
dauða fyrir drottinssvik af kviðdómi eigin þegna.
Fyrir miskunnsemi sína breytti Karl þó dómin-
um í ævinlangt fangelsi innan klausturveggja.
Upp frá þessu var Bajaraland fastur og óað-
skiljanlegur hluti Frankaríkisins.
Avarar voru asísk villiþjóð. Þeir höfðu um
alllangt skeið setið í Ungverjalandi og hrjáð
mjög alla nágranna sína. Ríki Karls varð þá auð-
vitað einnig fyrir barðinu á þeim. Karl taldi,
að við svo búið mætti ekki standa og tókst á
endanum að gjörsigra þá og gera ríki þeirra að
leppríki, sem smám saman kristnaðist.
Einnig Frísar urðu að beygja sig fyrir valdi
Karls og gerast þegnar hans. Um aidamótin 800
var svo komið, að Karl réð yfir þeim lands-
svæðum, þar sem nú liggja Frakkland, Belgía,
Holland, Luxemburg, Vestur-Þýzkaland, nema
allra nyrzt, ræma af sunnan- og vestanverðu
Austur-Þýzkalandi, Norður-Spánn milli Pyrenea-
fjalla og Ebrófljóts og Norður-Ítalía, Sviss og
hluti af Austurríki. Auk þess réð hann óbeint
yfir öllum Italíuskaganum, og páfinn varð að
sitja og standa eins og Karl vildi. Avararíkið
var leppríki Franka og slafnesku héruðin við
austurmörk Frankaríkisins voru háð Franka-
konungi. Enginn þjóðhöfðingi í Vestur-Evrópu
komst því í samjöfnuð við þennan jöfur. Hann
var konungur. Hinir voru bara peð. Hann hafði
sameinað í hendi sér mikinn hluta þeirra landa,
sem höfðu tilheyrt vesturhluta hins forna Róma-
veldis og meira en það. En hvernig var það þá
með Rómaveldi? Hvar var það? Það var ekki
liðið undir lok samkvæmt skoðun samtíma-
manna. Það stóð áfram. Höfuðborg þess var
Konstantínópel, og höfðingi þess var keisar-
inn þar.
Hafði þetta ríki sleppt tilkalli sínu til landa
þeirra, sem germanahöfðingjarnir höfðu unnið
undan því?
Nei, ó-nei.
Býzanskeisari taldi sig vissulega eiga yfirráða-
rétt í Norður-Afríku, Spáni, Gallíu, Italíu o.s.frv.,
sem forðum höfðu verið fastir og óaðskiljanlegir
hlutar ríkisins, þ.e. Rómaríkis. Hitt er svo annað
18 STEFNIR