Börn og menning - 01.04.2014, Qupperneq 5

Frá ritstjóra
5
Ég man greinilega þegar fyrsta litasjónvarpið
kom inn á bernskuheimili mitt þegar ég var á
níunda ári. Fram að því hafði mér ekki fundist
sjónvarpið skipta neinu máli, horfði stundum
á Prúðuleikarana á föstudögum og Stundina
okkar og Grenjað á gresjunni á sunnudögum,
en sú upplifun að sjá Prúðuleikarana í öllum
regnbogans litum líður mér seint úr minni.
Allt í einu varð það sem var í sjónvarpinu
miklu raunverulegra en áður, mérfannst það
koma mér meira við. Litirnir og myndefnið
drógu mig að sér á þann hátt sem svarthvíta
myndin, sem byggðist mest á talmáli, hafði
aldrei náð að gera.
Nú, þrjátíu og fimm árum síðar, á ég
sjálf dóttur á níunda ári. í hennar lífi er
ekki bara sjónvarpið með gríðarlega miklu
framboði af efni sem er beinlínis sniðið fyrir
hana heldur líka internetið með alls konar
slóðum og afkimum sem hún ratar miklu
betur um en ég, snjallsímar og tölvur með
leikjum og afþreyingu sem ég er ekki farin
að tileinka mér. Þetta eru samskiptahættir
sem ég nýtí vissulega sjálf í ríkum mæli
en gera mig samt ringlaða og sumt kann
ég ekkert á. En hún hlustar líka á útvarp,
getur valið sér tónlist af geisladiskum eða
beint úr tölvunni og les heil reiðinnar býsn.
Ég á erfitt með að fylgja henni eftir og
óttast að hún lendi á villigötum. Ég velti
fyrir mér áhrifum ótakmarkaðs aðgengis að
umheiminum á ómótaðan huga hennar en
svo hugsa ég líka: Fannst foreldrum mfnum
kannski eitthvað svipað um litasjónvarpið?
Er tæknin alltaf ógnvekjandi þeim sem ekki
alast upp við hana? Er meira ekki alltaf
betra, oft kannski bara verra? Skiptir máli
hvers konar efni börnum er boðið upp á í
fjölmiðlum? Eru börnin okkar í bráðri hættu?
Hvað er til ráða?
Þetta tölublað tímaritsins Börn og
menning er tileinkað börnum og fjölmiðlum.
Við skoðum hvaða fjölmiðlaefni er í boði fyrir
börn og kynnum okkur hugmyndafræðina á
bak við þróun barnaefnis í Bandaríkjunum og
Noregi, fáum innsýn í undraheima útvarpsins
frá Sigríði Pétursdóttur, fyrrverandi Vitaverði,
og lítum í merka rannsókn Þorbjörns
Broddasonar, Children and Television in
lceland. Þá bjóða barnabókaverðir upp á
gleymda gimsteina og gagnrýnendur lána
okkur gleraugun sín til að skoða nýjar bækur
og leikrit.
Sumir halda því fram að útvarpið sé í
dauðateygjunum og að sjónvarpið eigi ekki
langt eftir heldur. Bókin hjarnaði við eftir
mörg ár á gjörgæslunni en ekki má samt
mikið út af bera til að hún lognist út af
eða sogist inn í hringiðu almiðlunar sem
netið og snjalltæknin bjóða upp á. Tfmarnir
breytast hraðar en nokkurn óraði fyrir.
Menning barna í dag er sannarlega nátengd
fjölmiðlum. En það er okkar hlutverk að
kenna börnunum að umgangast miðlana
þannig að þau þroskist og dafni í þeim heimi
sem er þeirra til frambúðar.
Brynhildur Björnsdóttir