Hinsegin dagar í Reykjavík - aug. 2013, Side 8

8
Svo Gaaayyyy!“
Ásta Kristín Benediktsdóttir
„Þetta er svo gay!“ − „Gaur, ekki vera faggi!“ − „Kærustufaggi!“ Hvað eiga ofangreindar setningar og orðasamsetningar
sameiginlegt? Jú, í fyrsta lagi innihalda þau orð sem notuð hafa verið yfir samkynhneigð, sér í lagi samkynhneigða karlmenn.
Vissulega er orðið gay ekki íslenskt heldur enskt en er mikið notað meðal Íslendinga. Yfirleitt er það notað í merkingunni
,samkynhneigð/ur‘ um bæði karla og konur en þó telja ýmsir það eiga frekar við um karlmenn. Faggi telst að öllum líkindum
tökuorð, þ.e. orð sem tekið hefur verið úr ensku (fag eða faggot) og lagað að íslenskri beygingu, og þýðir yfirleitt ,hommi‘.
Hómófóbískir selir og faggaorðræða
Í öðru lagi eiga þessar setningar og orð það
sameiginlegt að merking þeirra er neikvæð
og þeim er ætlað að gera lítið úr þeim eða
því sem um er rætt. Með orðatiltækinu
að eitthvað sé svo gay er oftast átt við
að það sem um ræðir sé asnalegt eða
hallærislegt en einnig getur merkingin
verið sú að umræddur aðili eða fyrirbæri
beri með sér það sem talið er einkenna
„dæmigerða“ samkynhneigða karlmenn:
kvenlega eiginleika og/eða löngun til að
eiga kynferðisleg samskipti við karlmenn.
Gott dæmi um það hvernig þessar tvær
merkingar eru runnar af sama meiði er
fyrirbæri á Internetinu sem kallað hefur
verið „gay seal“ en einnig „hómófóbíski
selurinn“. Um er að ræða fígúru sem birtist
upphaflega í teiknimyndaseríu á blogginu
Antics í nóvember 2010, þar sem tveir menn
faðmast í stórhríð til að halda á sér hita,
sem verður til þess að selur birtist og gargar
á þá: „Gaaaaaayyyy.“ Ramminn þar sem
selurinn kemur fram hefur síðan þá farið
vítt og breitt um netheima og á vefsíðunni
Know your meme segir að selnum sé oft
skeytt neðan við myndir til að afgreiða
myndefnið sem barnalegt, aumingjalegt eða
væmið. Ekki er þó alltaf auðvelt að greina
á milli þess hvenær merkingin er í þeim dúr
og hvenær er beinlínis verið að ýja að því að
myndefnið feli í sér kynferðislega tilburði
milli aðila af sama kyni.
Frasinn „ekki vera faggi“, sem
grínistinn Steindi Jr. gerði meðal annars
frægan í þáttunum Steindinn okkar á Stöð
2, vísar til þess að sá sem talað er við eigi
að taka sig saman í andlitinu og haga sér
karlmannlega, þ.e. sýna hugrekki, styrk
og ákveðni. Faggi þýðir í þessu samhengi
,aumingi‘ eða ,kvenlegur karlmaður‘ en það
er einmitt sú merking sem um áraraðir hefur
verið tengd við samkynhneigða karlmenn
í hómófóbískri orðræðu. Í enskumælandi
löndum hefur svokölluð „faggaorðræða“
(fag discourse) lengi verið vinsæl, sér í lagi
meðal ungra manna sem leitast við að sanna
karlmennsku sína, meðal annars með því að
gera lítið úr karlmennsku annarra. Þannig
hafa ýmsir fræðimenn, til dæmis C.J. Pascoe
í greininni „,Dude, you’re a fag‘“, bent á
að faggaorðræðan snúist ekki einungis um
kynhneigð og hómófóbíu heldur einnig − og
ekki síður − um karlmennsku.
Tvöföld merking?
Undanfarið hafa verið skiptar skoðanir
um það, bæði á Íslandi og í enskumælandi
löndum, hvort þessi orð hafi tvöfalda
merkingu, þ.e. annars vegar ,samkyn-
hneigður einstaklingur‘ og hins vegar
,aumingi‘, ,ókarlmannlegur‘, ,heimskulegt‘
o.s.frv. Umræðan snýst sem sagt um það
hvort sú notkun orða sem hér er til umræðu
sé hómófóbísk eða ekki; hvort hægt sé að
segja að eitthvað sé svo gay án þess að
það vísi til samkynhneigðar og þar með
hómófóbíu. Sams konar umræða hefur
einnig farið fram á Íslandi um orðið kerling
og hvort það feli í sér kvenfyrirlitningu
þegar það er notað í merkingunni ,aumingi‘.
Árið 2006 ályktaði nefnd á vegum
stjórnar breska ríkisútvarpsins, BBC, að
kynnir á Radio 1 hefði ekki látið í ljósi
hómófóbíu þegar hann sagði í útsendingu
að hann hefði ekki áhuga á ákveðnum
hringitóni í farsíma af því að tónninn væri
„gay“ („I don’t want that one, it’s gay“).
Nefndin sagðist viðurkenna að þessi notkun
Um orðanotkun og ábyrgð“
8