Fréttablaðið - 22.05.2021, Blaðsíða 12

Ekki verð-
ur betur
séð en að
deilendur
séu með
öllu ófærir
um að
leiða mál
sín varan-
lega til
lykta.
En vissir
þú að hám-
glápið á
Netflix í
gærkvöldi
bræðir
Græn-
lands-
jökul?
Jón
Þórisson
jon@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: Torg ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Helgi Magnússon FORSTJÓRI OG ÚTGEFANDI: Björn Víglundsson RITSTJÓRI: Jón Þórisson jon@frettabladid.is, FRÉTTASTJÓRAR: Aðalheiður Ámundadóttir adalheidur@frettabladid.is
Ari Brynjólfsson arib@frettabladid.is, Garðar Örn Úlfarsson gar@frettabladid.is MARKAÐURINN: Hörður Ægisson hordur@frettabladid.is
Fréttablaðið kemur út í 80.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslun um á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í
stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871 FRÉTTABLAÐIÐ Kalkofnsvegur 2, 101 Reykjavík Sími: 550 5000, ritstjorn@frettabladid.is
HELGARBLAÐ: Björk Eiðsdóttir bjork@frettabladid.is MENNING: Kolbrún Bergþórsdóttir kolbrunb@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Anton Brink anton@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Sæmundur Freyr Árnason sfa@frettabladid.is
Sif
Sigmarsdóttir
n Mín skoðun
n Gunnar
ára
Fyrir botni Miðjarðarhafs hafa hryllilegir atburðir átt sér stað, aftur og enn. Í linnu-lausum árásum og átökum undanfarið hafa óbreyttir borgarar látið lífið. Þar á meðal eru sárasaklaus börn. Hvað getur réttlætt það?
Saga átaka á Gasaströndinni er löng, ströng og
blóði drifin og átök Ísraela og Palestínumanna eru
ein flóknustu, umdeildustu og langvinnustu átök
heimssögunnar og þau hafa einkennst af ofbeldi og
grimmúðlegri þjóðernishyggju.
Frá því seint á 19. öld hefur verið deilt um land-
svæði á þessum slóðum og það orðið vettvangur átaka
og jafnvel örvæntingarfullra tilrauna hvort tveggja
Ísraelsmanna og Palestínumanna til að mynda eigið
þjóðríki. Þrátt fyrir fjölda tilrauna til að stilla til friðar
hefur það ekki tekist. Aðeins hefur tekist að semja
um misendingargóð vopnahlé. Nú síðast í fyrradag.
Heimurinn varpar öndinni léttar og heldur áfram sínu
daglega lífi. En það er aðeins hlé. Deilan er óleyst.
Aftur og ítrekað hleypur allt í bál og brand með
þeim afleiðingum að saklausir borgarar missa eignir
sínar, heilsu eða lífið sjálft. Undir kynda Bandaríkin
með ríkulegum fjárstuðningi til Ísraelshers.
Allir hljóta að sjá að svona gengur þetta ekki. Þessa
deilu þarf að leysa til frambúðar.
Það er hægur vandi að sitja uppi á fremur friðsæla
Íslandi og ætla sér að leiðbeina fjarlægum löndum um
frið og spekt. Það er ekki við því að búast að mikið
verði hlustað á það af þeim sem telja sig hafa í málinu
verðugan málstað að verja.
Látum það þá vera. Hins vegar ætti enginn að sam-
þykkja að gjaldið í þessum átökum sé saklaust líf.
Jafnvel barna sem ekkert hafa til saka unnið annað
en að vera til.
Ekki verður betur séð en að deilendur séu með
öllu ófærir um að leiða mál sín varanlega til lykta.
Af minna tilefni hefur alþjóðasamfélagið látið til sín
taka.
Bandaríkin, sem hafa talið sig vera eins konar
alheimslögreglu og hafa ekki dregið af sér í íhlutun
í ófrið á fjarlægum slóðum, svo sem fjárstuðningur
til Ísraels er til vitnis um, beittu neitunarvaldi sínu
ítrekað undanfarna viku þegar þess var freistað að
álykta í Öryggisráðinu um fordæmingu of beldis og
hvetja til vopnahlés. Nú hafa samningar tekist um
það en hver veit hversu lengi það varir?
Vopnahlé er betra en stríðsátök en reynslan kennir
að fyrr en varir taka ofríkistilburðir sig upp á ný og
f leiri saklausir borgarar falla og ólýsanlegar hörm-
ungar eru leiddar yfir land og lýð.
Guðlaugur Þór Þórðarson utanríkisráðherra fékk
bágt fyrir hjá einhverjum, þegar hann nýlega í færslu
á samfélagsmiðlum hvatti báða aðila deilunnar til
stillingar. Það var ómaklegt. Hann hefur reyndar
fyrir hönd íslenskra stjórnvalda fordæmt árásir á
óbreytta borgara, þó reynt hafi verið að halda öðru
fram.
Það kann að þykja létt í vasa að vísa í gamalt mál-
tæki sem segir að sjaldan valdi einn þegar tveir deila.
En þegar öllu er á botninn hvolft er fólginn í því
einhver sannleikur. Við vitum að dráp á saklausum
borgurum er ekki leiðin.
Það er brjálæði. n
Brjálæði
Ég borgaði einu sinni 220.000 krónur fyrir pitsu. Eða þannig túlka ég það allavega. Við hjónin eigum senn
brúðkaupsafmæli. Við munum halda í
hefðina, gleyma tímamótunum og upp-
götva nokkrum dögum síðar að dagurinn er
liðinn. Það var þó eitt árið að eiginmaðurinn
sat við tölvuna og rak óvart augun í daga-
talið á daginn sjálfan. Heltekinn af róman-
tík sendi hann mér brúðkaupsafmælisgjöf í
tölvupósti. Gjöfin var 0,1 Bitcoin.
Rithöfundar eru sjaldan sakaðir um að fara
vel með peninga. Ég reyni ávallt að standa
undir væntingum og var því fljót að eyða
rafmyntinni. Meðal annars greiddi ég fyrir
pitsu og hvítlauksbrauð með Bitcoin þar sem
ég slæptist í Berlín. Hefði ég hins vegar legið
á 0,0464 Bitcoinunum sem skyndibitinn
kostaði væri ég 220.000 krónum ríkari í dag.
En ekki er allt gull sem glóir. Verðið á
Bitcoin hrundi í síðustu viku þegar Elon
Musk, forstjóri rafbílaframleiðandans Tesla,
sagði fyrirtækið ætla að hætta að taka við
greiðslum í Bitcoin vegna þess hversu orku-
frek rafmyntin er. Myntin sem verður til við
flókna stærðfræðiútreikninga í sérhæfðum
gagnaverum um heim allan, notar jafnmikla
orku til að viðhalda sjálfri sér og meðalstórt
Evrópuríki. Talið er að orkuþörf Bitcoin, sem
eykst stöðugt, sé nú komin upp í 133,68 tera-
wattstundir á ári, sem er meiri orkunotkun
en öll rafmagnsnotkun í Svíþjóð árið 2020.
Árið 2013, þegar mér áskotnaðist 0,1
Bitcoin, var rafmyntin lítið annað en tölvu-
kóði sem tækninördar dáðust að, klink sem
þeir grófu eftir í borðtölvunni sinni heima
í kjallaranum hjá mömmu. En á nokkrum
árum varð gott nördagrín að sótsvörtum
iðnaði, sem skilur eftir sig jafnstórt kolefnis-
spor á hverju ári og stórborgin London. Hvað
gerðist?
Flest vitum við að sumarfríið okkar til
Spánar skilur eftir sig kolefnisspor. Flest
erum við meðvituð um að verslunarleið-
angurinn í Kringluna hefur víðtæk umhverf-
isáhrif. En vissir þú að hámglápið á Netflix í
gærkvöldi bræðir Grænlandsjökul? Vissir þú
að sjálfan sem þú settir af þér á Facebook að
baða þig í Sky Lagoon veldur skógareldum?
n Talið er að internetið og tækin sem við
notum til að vafra um það beri ábyrgð á 3,7%
af þeim gróðurhúsalofttegundum sem losuð
eru á ári hverju í heiminum. Kolefnissporið
er jafnstórt og spor alls flugiðnaðarins.
n Talið er að losun vegna internetsins hafi
tvöfaldast árið 2025.
n Kolefnisspor eins tölvupósts er 4g af
koltvísýringsjafngildi (CO2e), 50g ef stórt
viðhengi fylgir. Meðal starfsmaður á skrif-
stofu fær 121 tölvupóst á dag. Á einu ári er
áætlað að kolefnisspor innhólfs meðalstarfs-
manns sé 0,6 tonn af CO2e. Kolefnisspor
meðalíbúa Indlands er 1,5 tonn af CO2e.
Fótspor innhólfs þriggja skrifstofumanna er
stærra en fótsporið sem hlýst af öllu athæfi
einnar manneskju á Indlandi.
n SMS-skilaboð eru umhverfisvænn kostur.
Kolefnisspor SMS skilaboða er 0,014g af
CO2e. Kolefnisspor Twitter færslu er 0,2g af
CO2e. Skilaboð á WhatsApp og á Facebook
Messenger eru talin valda fótspori á stærð
við tölvupóst.
n Skaði skilaboða bliknar þó í samanburði
við skaðann sem netspilun tölvuleikja,
streymisveitur og skýjageymslur valda. Talið
er að umhverfisskaðinn sem hlýst af því að
hlaða niður tölvuleik af netinu sé meiri en að
kaupa hann á diski úti í búð. Rannsókn sýnir
að umhverfisáhrif tónlistariðnaðarins hafa
aldrei verið meiri.
Kolefnisspor internetsins kann að virðast
lítið í samanburði við samgöngur, upp-
hitun húsa og matvælaframleiðslu. En ef við
hugum ekki að gagnamagninu læðist aftan
að okkur næsta Bitcoin. Það er aðeins ein
tegund af gagnamagni sem við viljum að nái
hæstu hæðum: Daði og Gagnamagnið, gangi
ykkur vel í kvöld. n
Gagnamagnið og Grænlandsjökull
SKOÐUN 22. maí 2021 LAUGARDAGUR